Burgemeester van Amstelveen in Kaasland - 2008
Foto's -> Geschiedenis -> Burgemeester en Bestuurders
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Piet Bruinooge, burgemeester van Alkmaar en Jan van Zanen, de burgemeester van Amstelveen zijn op de markt aangekomen
Piet Bruinooge, burgemeester van Alkmaar en Jan van Zanen, de burgemeester van Amstelveen zijn op de markt aangekomen
Op vrijdag 25 juli 2008 om 10.00 uur opende burgemeester Jan van Zanen van Amstelveen, met het luiden van de bel de traditionele Alkmaarse kaasmarkt. Hij deed dit op uitnodiging van Alkmaar, burgemeester Piet Bruinooge (CDA).
415 jaar lang de Alkmaarse Kaasmarkt
Hoewel het jaartal 1593 officieel wordt gehanteerd als oorsprong van de Alkmaarse kaasmarkt, is het bekend, dat al in 1365 de stad een kaasweegschaal bezat. In 1612 zijn het er al vier.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Weegschaal met gewichten
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Op de arm van de weegschaal staat 1693
Tot de eerste wereldoorlog was de kaasmarkt een noodzakelijk handelsgebeuren. In 1916 werd gemiddeld driehonderd ton kaas per marktdag omgezet.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaasmarkt met het Waag-gebouw, annex VVV en kaasmuseum
De markt heeft altijd op het Waagplein plaatsgevonden. Dit plein is verschillende malen vergroot, in twee eeuwen maar liefst acht keer, voor het laatst in 1901. Daarvoor was het plein vrij geheel volgebouwd. De vergroting van het plein hield gelijke tred met de omvang van de kaashandel. In de 17de eeuw werd kaas op vrijdag en zaterdag verhandeld vanaf mei tot Allerheiligen. In de 18de eeuw zelfs vier dagen per week. De markt duurde toen tot één uur in de nacht. Sinds 1939 is Alkmaar de enige stad in Nederland waar de kaasmarkt traditie zo lang wordt volgehouden. Nog steeds wordt deze traditie gedurende 22 vrijdagen gepresenteerd op het Waagplein.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Rondom het plein staan duizenden toeristen uit binnen- en buitenland
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Een kaasmeisje in traditioneel kostuum deelt flyers uit aan de aanwezige toeristen
Nu de omvang van de omzet nog geen tiende is van de omzet begin deze eeuw, is het aantal toeristen enorm gegroeid. Jaarlijks bezoeken circa 300.000 mensen de Alkmaarse kaasmarkt. Vanuit alle werelddelen komt men naar de kaasmarkt. Televisieploegen uit vele landen maken samen met bekende film- en tv-sterren uit hun land opnamen.
De oprichting van het Alkmaarse Kaasdragersgilde vond plaats op 17 juni 1593. In de Middeleeuwen was het gebruikelijk om per beroepsgroep een gilde op te richten. De kaasdragers deden dit in het jaar 1593. Het kaasdragersgilde bestaat uit 30 mannen plus de kaasvader. Een drager kan diverse functies bekleden. Het kaasdragersgilde had geen patroonheilige of eigen altaar in de kerk. Dit in tegenstelling tot andere beroepsgilden als schoenmakers, kuipers, koperslagers en leerlooiers. Een Bijbelse spreuk uit 1622 vormt nog steeds het devies voor het Alkmaarse gilde: "Een valse waag is de heer een gruwel en daarentegen een vol gewicht is zijn welbehagen".
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De Bijbelse zinspreuk van de Kaasgilde: 'Een valse waag is de heer een gruwel en daarentegen een vol gewicht is zijn welbehagen'
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Het kamertje van het Kaasgilde
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Aardewerk pijpen van het Kaasgilde hangen aan de muur
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
In de kamer van het Kaasgilde geeft de Kaasvader nog een korte uitleg aan de kaasdragers
Alle kaaszetters en kaasdragers moeten om 7.00 uur smorgens aanwezig zijn in het Waaggebouw. Wie te laat is wordt vermeld op het 'schandbord' en betaalt een boete. Het geld wordt geïnd door de 'Provoost'. De Provoost bestraft de kaasdragers wanneer ze te laat zijn of de regels overtreden. Met een deel van de geïnde boetes sponsort het gilde een school in het stadje 'Alkmaar' in Suriname. Het andere deel komt ten goede aan het Gilde.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De Klomp voor het Boetegeld
Vrachtwagens vol met kazen vanuit de fabrieken Campina en Cono rijden tot nabij het Waagplein. Zogeheten zetters beginnen in alle vroegte met het zetten van de kazen. Onder toeziend oog van de marktmeester plaatsen ze zo'n 30.000 kilo Goudse en Edammer kaas in lange rijen op het Waagplein. Het aantal kazen ligt tussen de 700 en 1000 stuks. Al tijdens het zetten - 'stapelen' - kijken de keurmeesters en handelaren of de kaas 'oogt' - er goed uit ziet - want het uiterlijk van de kazen is van wezenlijk belang. Om half tien moet alles op de markt zijn uitgestald. De kaasmarkt is dan klaar voor de bezoekers en kan om 10.00 uur beginnen.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Langs de hekken zijn al duizenden toeschouwers
Om klokslag 10.00 uur wordt de bel geluid. Dit is het teken dat de kaasmarkt begint.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Marktbel uit 1784
Het luiden van de bel gebeurt vaak door personen die te gast zijn op de markt, bijvoorbeeld op uitnodiging van de gemeente Alkmaar. In dit geval de burgemeester van Amstelveen, de heer Jan van Zanen.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Burgemeester Van Zanen trekt aan de bel: de kaasmarkt kan beginnen
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Jan van Zanen in gesprek met een kaasmeisje
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De burgervader van Amstelveen wordt aan het publiek geïntroduceerd
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaas wordt gekeurd
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De burgemeesters hebben de kaas goedgekeurd
Zodra de markt geopend is, gaan de keurmeesters en handelaren aan het werk. Het keuren van de kaas gebeurt niet alleen door kijken hoe de kaas eruit ziet. De kaas wordt beklopt en met een speciale kaasboor wordt er dan een stukje uitgehaald. Deze wordt dan tussen de vingers verkruimeld en er wordt aan geroken. Proeven hoort er uiteraard ook bij. Op deze manier wordt de verhouding tussen smaak, het vet- en vochtgehalte beoordeeld.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De keurmeesters aan het werk
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De Kaasvader (met oranje hoed) keurt de kaas
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Sommige bezoekers mochten ook de kaas proeven
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Hier wordt de kaas gewogen
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Beeldhouwwerk voor de Waag: Handjeklap
De koper en verkoper slaan tegen elkaars hand. De verkoper noemt een prijs en slaat op de hand van de koper. De koper noemt een andere prijs en slaat weer de hand. Dit gaat zo door totdat de koop een 'deal' is, dan wordt afgesloten met een handdruk.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaasverkoper met burgemeester van Zanen
Zodra de koop is gesloten wordt de verkochte kaas door de kaasdragers op een berrie naar de Waag gebracht.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De oranje berrie van de kaasvader
In het Waaggebouw wordt deze gewogen. Er zijn drie weegschalen, de onderweegschaal, de middenweegschaal en de bovenweegschaal. De tasman weegt de kaas. De waagmeester, een gemeentelijk ambtenaar, ziet er op toe dat het juiste gewicht aan de koper wordt doorberekend. De 'Tasman' is herkenbaar aan de tas om zijn middel. In vroeger tijden werd de kaas bij hem betaald, vandaar de tas. Na het wegen markeert hij de berrie met kaas door er een vink op te stempelen.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Na het wegen van de kaas dragen de kaasdragers de kaas weer terug naar het plein
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Nog even bijkletsen en dan wordt het weer rennen met de zware last
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De burgemeesters krijgen uitvoerig informatie over de kazen
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaasdragers werken gewoon door
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Het werk is echt zwaar, want op een berrie staat ongeveer
100 kg kaas
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaaszetters moeten de kaas weer afvoeren
Als de partij is verkocht en gewogen, dragen de kaasdragers de kazen de markt over richting de vrachtwagens van de kopers. De kaas wordt vervoerd op een houten berrie die tussen twee kaasdragers in hangt. Er liggen ca 8 Goudse kazen op die elk 12 kilo. Het lopen met zo'n zware berrie met een gewicht van rond de 100 kilo is niet eenvoudig. De kaasdragers hebben hiervoor een speciale 'kaasdribbel', een bepaald loopritme om het te vergemakkelijken. Ze lopen als het ware uit de maat, op deze manier hangt de berrie het stilst.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De vele toeristen langs de hekken vinden de kleurrijke acties van de kaasdragers prachtig
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Op een handkar worden pakketjes met kaas en informatie samengesteld. Een tasje met kaas kost 5 euro
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Een uur later staan nog veel kazen op het marktplein
De 'ingooiers' laden de kazen in karren en brengen ze weer terug naar de vrachtwagen van de transporteur. Het is de bedoeling dat voor de eindtijd van 12.30 uur, het hele plein kaasvrij is, zodat alle terrasstoelen weer teruggezet kunnen worden.
Uitleg van de verschillende personen
De vemen
Binnen het gilde zijn vier groepen achtief, zogenaamde 'vemen'. Elk veem heeft z'n eigen kleur, te weten rood, groen, blauw en geel en bestaat uit 6 kaasdragers en een tasman. De kleuren zijn terug te vinden in de strooien hoeden van de kaasdragers, hun strikje en de kleur van hun berrie.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Vaandel Kaasdragersgilde
Alleen overmannen en de knecht dragen een strikje. Hun kleding bestaat verder uit een authentiek wit pak.
De kaasvader staat aan het hoofd van vier vemen. Hij is herkenbaar aan zijn oranje hoed en zijn stok. Elke kaasdrager noemt hem 'paps'. Elk veem heeft zijn eigen weegschaal, waar de tasman bijstaat om de gewichten op de schaal te zetten. Op de kaasmarkt zijn drie vemen actief. Elke week heeft één veem 'vrij'. Die mannen hebben karredienst. Zij helpen de ingooiers en vullen de afwezigen in de andere vemen op.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaasdragers van de verschillende vemen
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De vier kaasdragers vemen
Voorafgaand aan de eerste kaasmarkt van het seizoen wordt er gedobbeld. Het winnende team mag kiezen op welk deel van de markt ze willen werken en kiezen een weegschaal. Vroeger was er ook nog een vijfde, oranje veem en waren er vijf weegschalen.
Zetters
De zetters plaatsen smorgens vroeg de kazen vanuit de vrachtwagen op de markt. Ook beladen ze de berries. Ze dragen een zwarte broek en een blauw shirt.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De zetter tussen de kaasdragers
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kazen zijn al vroeg klaargelegd door de zetters
Gooiers
Nadat de kazen zijn gewogen, laden ingooiers de kazen vanaf de berries in houten handkarren en brengen ze naar de vrachtwagen. De zetters zijn herkenbaar aan een zwarte broek en een ecru hemd.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaaswagens staan klaar om na het wegen en de verkoop, de kazen weer af te voeren
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaaswagen is nu vol en de kaas wordt naar de vrachtwagen gebracht
Noodhulp
Voordat men kaasdrager wordt is men eerst twee jaar noodhulp, daarna kan men toetreden tot het Gilde. De kaasvader en de overman nemen hierover een besluit. Als de kaasdrager is benoemd bedenken de kaasvader en overman een passende naam voor hem. Zo is er de zwerfkei. Een kaasdrager die de hele wereld is over geweest maar ook een kei van een gozer is. De kaasvader heeft als bijnaam de tolk wat te maken heeft met de kunst om zich verstaanbaar te maken. Andere bijnamen zijn de mauwer, de borrel, de slodder en de tulp.
Vastman
Een vastman is een ervaren kaasdrager, werkzaam in één van de vemen.
Tasman
De tasman herkenbaar aan een zwarte leren tas om zijn middel. Hij staat bij de weegschaal. Vroeger werd met hem afgerekend. Na het wegen vinkt hij de kazen. De tasman is degene die het langste in dienst is.
Voorman
Aan het hoofd van elke veem staat een voorman, de oudste man van het veem. Hij wordt ook wel overman genoemd. Om de twee jaar wordt een overman gekozen binnen het veem. Hij draagt een zilveren schildje met een lintje in de kleur van zijn veem.
Kaasvader
De Kaasvader staat aan het hoofd van de vier vemen. Hij is herkenbaar aan zijn oranje hoed, zwarte wandelstok met zilveren beslag en het wapen van Alkmaar op zijn borst.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Kaasvader embleem
Knecht
De knecht is het hulpje van de kaasvader. Hij moet de toiletten en het stoepje voor het Waaggebouw schoonhouden. Ook is hij verantwoordelijk voor het ophangen van de bel en moet hij twee keer per jaar het koper poetsen. Hij draagt een apart schildje, een berrie met een strikje van zilver. Elk seizoen vervult een andere kaasdrager deze functie, voormannen uitgezonderd.
Bottelier
De bottelier zorgt voor de inwendige mens en is verantwoordelijk voor de drankjes.
Provoost
Een provoost is verantwoordelijk voor het innen van de boetes die kaasdragers moeten betalen als ze te laat komen. Tevens noteert hij ze op het schandbord. Hij draagt een apart schildje met een berrie en een smal zilveren strikje daarboven. Zijn bijnaam is de beul.
Waagmeester
De waagmeester noteert de gewichten van de berries met kaas
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De Waagmeester
Tot slot
Al in de prehistorie werd in Nederland kaas gemaakt. De provincies Noord- en Zuid Holland en Friesland waren vanwege hun natte bodems het meest geschikt voor melkveehouderij. Kaas werd tot aan de negentiende eeuw gemaakt op de boerderij. De boeren specialiseerden zich in zuivelbereiding, zodat zij ook aan de bevolking in steden konden leveren.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Hulde aan de landbouw
Vanaf de Middeleeuwen werd Nederlandse kaas ook naar het buitenland verscheept. In de Gouden Eeuw had Nederland al de reputatie als kaasland. Er kwam ook een kwaliteitskeurmerk voor de Hollandse kaas, waarbij vooral werd gelet op het juiste vetgehalte van de kazen. Dit wordt toegepast sinds 1913. Voor de promotie van de Hollandse kaas werd een logo ontworpen, een meisje in traditionele klederdracht. Het meisje in klederdracht werd ook in werkelijkheid ingezet. Vanaf 1961 werd dit kaasmeisje in Duitsland Frau Antje gedoopt.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Burgemeester Jan van Zanen krijgt als cadeau: kaas! van 'Frau Antje'
Nederland is uitgegroeid tot één van de grootste kaasproducenten van Europa. Er wordt ruim 674.000 ton kaas geproduceerd. Export vindt plaats naar 130 landen, waarvan Duitsland de grootste afnemer is. Duitsland zelf is de grootste kaasproducent van Europa met 1,85 miljoen ton.
Website: De Alkmaarse Kaasmarkt
Bron: Tijdschrift Alkmaar Kaasexpress
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
In Nederland wordt 674.000 ton kilo kaas geproduceerd
Het was een zonnige stralende dag. De kaas was vanwege de warmte afgedekt met doeken, daar de warmte de smaak van de kaas niet ten goede zou komen. Amstelveenweb heeft tezamen met duizenden toeristen genoten van de voorstelling.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Overzichtfoto van het marktplein in Alkmaar
415 jaar lang de Alkmaarse Kaasmarkt
Hoewel het jaartal 1593 officieel wordt gehanteerd als oorsprong van de Alkmaarse kaasmarkt, is het bekend, dat al in 1365 de stad een kaasweegschaal bezat. In 1612 zijn het er al vier.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Weegschaal met gewichten
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Op de arm van de weegschaal staat 1693
Tot de eerste wereldoorlog was de kaasmarkt een noodzakelijk handelsgebeuren. In 1916 werd gemiddeld driehonderd ton kaas per marktdag omgezet.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaasmarkt met het Waag-gebouw, annex VVV en kaasmuseum
De markt heeft altijd op het Waagplein plaatsgevonden. Dit plein is verschillende malen vergroot, in twee eeuwen maar liefst acht keer, voor het laatst in 1901. Daarvoor was het plein vrij geheel volgebouwd. De vergroting van het plein hield gelijke tred met de omvang van de kaashandel. In de 17de eeuw werd kaas op vrijdag en zaterdag verhandeld vanaf mei tot Allerheiligen. In de 18de eeuw zelfs vier dagen per week. De markt duurde toen tot één uur in de nacht. Sinds 1939 is Alkmaar de enige stad in Nederland waar de kaasmarkt traditie zo lang wordt volgehouden. Nog steeds wordt deze traditie gedurende 22 vrijdagen gepresenteerd op het Waagplein.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Rondom het plein staan duizenden toeristen uit binnen- en buitenland
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Een kaasmeisje in traditioneel kostuum deelt flyers uit aan de aanwezige toeristen
Nu de omvang van de omzet nog geen tiende is van de omzet begin deze eeuw, is het aantal toeristen enorm gegroeid. Jaarlijks bezoeken circa 300.000 mensen de Alkmaarse kaasmarkt. Vanuit alle werelddelen komt men naar de kaasmarkt. Televisieploegen uit vele landen maken samen met bekende film- en tv-sterren uit hun land opnamen.
De oprichting van het Alkmaarse Kaasdragersgilde vond plaats op 17 juni 1593. In de Middeleeuwen was het gebruikelijk om per beroepsgroep een gilde op te richten. De kaasdragers deden dit in het jaar 1593. Het kaasdragersgilde bestaat uit 30 mannen plus de kaasvader. Een drager kan diverse functies bekleden. Het kaasdragersgilde had geen patroonheilige of eigen altaar in de kerk. Dit in tegenstelling tot andere beroepsgilden als schoenmakers, kuipers, koperslagers en leerlooiers. Een Bijbelse spreuk uit 1622 vormt nog steeds het devies voor het Alkmaarse gilde: "Een valse waag is de heer een gruwel en daarentegen een vol gewicht is zijn welbehagen".
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De Bijbelse zinspreuk van de Kaasgilde: 'Een valse waag is de heer een gruwel en daarentegen een vol gewicht is zijn welbehagen'
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Het kamertje van het Kaasgilde
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Aardewerk pijpen van het Kaasgilde hangen aan de muur
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
In de kamer van het Kaasgilde geeft de Kaasvader nog een korte uitleg aan de kaasdragers
Alle kaaszetters en kaasdragers moeten om 7.00 uur smorgens aanwezig zijn in het Waaggebouw. Wie te laat is wordt vermeld op het 'schandbord' en betaalt een boete. Het geld wordt geïnd door de 'Provoost'. De Provoost bestraft de kaasdragers wanneer ze te laat zijn of de regels overtreden. Met een deel van de geïnde boetes sponsort het gilde een school in het stadje 'Alkmaar' in Suriname. Het andere deel komt ten goede aan het Gilde.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De Klomp voor het Boetegeld
Vrachtwagens vol met kazen vanuit de fabrieken Campina en Cono rijden tot nabij het Waagplein. Zogeheten zetters beginnen in alle vroegte met het zetten van de kazen. Onder toeziend oog van de marktmeester plaatsen ze zo'n 30.000 kilo Goudse en Edammer kaas in lange rijen op het Waagplein. Het aantal kazen ligt tussen de 700 en 1000 stuks. Al tijdens het zetten - 'stapelen' - kijken de keurmeesters en handelaren of de kaas 'oogt' - er goed uit ziet - want het uiterlijk van de kazen is van wezenlijk belang. Om half tien moet alles op de markt zijn uitgestald. De kaasmarkt is dan klaar voor de bezoekers en kan om 10.00 uur beginnen.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Langs de hekken zijn al duizenden toeschouwers
Om klokslag 10.00 uur wordt de bel geluid. Dit is het teken dat de kaasmarkt begint.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Marktbel uit 1784
Het luiden van de bel gebeurt vaak door personen die te gast zijn op de markt, bijvoorbeeld op uitnodiging van de gemeente Alkmaar. In dit geval de burgemeester van Amstelveen, de heer Jan van Zanen.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Burgemeester Van Zanen trekt aan de bel: de kaasmarkt kan beginnen
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Jan van Zanen in gesprek met een kaasmeisje
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De burgervader van Amstelveen wordt aan het publiek geïntroduceerd
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaas wordt gekeurd
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De burgemeesters hebben de kaas goedgekeurd
Zodra de markt geopend is, gaan de keurmeesters en handelaren aan het werk. Het keuren van de kaas gebeurt niet alleen door kijken hoe de kaas eruit ziet. De kaas wordt beklopt en met een speciale kaasboor wordt er dan een stukje uitgehaald. Deze wordt dan tussen de vingers verkruimeld en er wordt aan geroken. Proeven hoort er uiteraard ook bij. Op deze manier wordt de verhouding tussen smaak, het vet- en vochtgehalte beoordeeld.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De keurmeesters aan het werk
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De Kaasvader (met oranje hoed) keurt de kaas
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Sommige bezoekers mochten ook de kaas proeven
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Hier wordt de kaas gewogen
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Beeldhouwwerk voor de Waag: Handjeklap
De koper en verkoper slaan tegen elkaars hand. De verkoper noemt een prijs en slaat op de hand van de koper. De koper noemt een andere prijs en slaat weer de hand. Dit gaat zo door totdat de koop een 'deal' is, dan wordt afgesloten met een handdruk.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaasverkoper met burgemeester van Zanen
Zodra de koop is gesloten wordt de verkochte kaas door de kaasdragers op een berrie naar de Waag gebracht.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De oranje berrie van de kaasvader
In het Waaggebouw wordt deze gewogen. Er zijn drie weegschalen, de onderweegschaal, de middenweegschaal en de bovenweegschaal. De tasman weegt de kaas. De waagmeester, een gemeentelijk ambtenaar, ziet er op toe dat het juiste gewicht aan de koper wordt doorberekend. De 'Tasman' is herkenbaar aan de tas om zijn middel. In vroeger tijden werd de kaas bij hem betaald, vandaar de tas. Na het wegen markeert hij de berrie met kaas door er een vink op te stempelen.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Na het wegen van de kaas dragen de kaasdragers de kaas weer terug naar het plein
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Nog even bijkletsen en dan wordt het weer rennen met de zware last
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De burgemeesters krijgen uitvoerig informatie over de kazen
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaasdragers werken gewoon door
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Het werk is echt zwaar, want op een berrie staat ongeveer
100 kg kaas
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaaszetters moeten de kaas weer afvoeren
Als de partij is verkocht en gewogen, dragen de kaasdragers de kazen de markt over richting de vrachtwagens van de kopers. De kaas wordt vervoerd op een houten berrie die tussen twee kaasdragers in hangt. Er liggen ca 8 Goudse kazen op die elk 12 kilo. Het lopen met zo'n zware berrie met een gewicht van rond de 100 kilo is niet eenvoudig. De kaasdragers hebben hiervoor een speciale 'kaasdribbel', een bepaald loopritme om het te vergemakkelijken. Ze lopen als het ware uit de maat, op deze manier hangt de berrie het stilst.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De vele toeristen langs de hekken vinden de kleurrijke acties van de kaasdragers prachtig
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Op een handkar worden pakketjes met kaas en informatie samengesteld. Een tasje met kaas kost 5 euro
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Een uur later staan nog veel kazen op het marktplein
De 'ingooiers' laden de kazen in karren en brengen ze weer terug naar de vrachtwagen van de transporteur. Het is de bedoeling dat voor de eindtijd van 12.30 uur, het hele plein kaasvrij is, zodat alle terrasstoelen weer teruggezet kunnen worden.
Uitleg van de verschillende personen
De vemen
Binnen het gilde zijn vier groepen achtief, zogenaamde 'vemen'. Elk veem heeft z'n eigen kleur, te weten rood, groen, blauw en geel en bestaat uit 6 kaasdragers en een tasman. De kleuren zijn terug te vinden in de strooien hoeden van de kaasdragers, hun strikje en de kleur van hun berrie.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Vaandel Kaasdragersgilde
Alleen overmannen en de knecht dragen een strikje. Hun kleding bestaat verder uit een authentiek wit pak.
De kaasvader staat aan het hoofd van vier vemen. Hij is herkenbaar aan zijn oranje hoed en zijn stok. Elke kaasdrager noemt hem 'paps'. Elk veem heeft zijn eigen weegschaal, waar de tasman bijstaat om de gewichten op de schaal te zetten. Op de kaasmarkt zijn drie vemen actief. Elke week heeft één veem 'vrij'. Die mannen hebben karredienst. Zij helpen de ingooiers en vullen de afwezigen in de andere vemen op.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaasdragers van de verschillende vemen
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De vier kaasdragers vemen
Voorafgaand aan de eerste kaasmarkt van het seizoen wordt er gedobbeld. Het winnende team mag kiezen op welk deel van de markt ze willen werken en kiezen een weegschaal. Vroeger was er ook nog een vijfde, oranje veem en waren er vijf weegschalen.
Zetters
De zetters plaatsen smorgens vroeg de kazen vanuit de vrachtwagen op de markt. Ook beladen ze de berries. Ze dragen een zwarte broek en een blauw shirt.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De zetter tussen de kaasdragers
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kazen zijn al vroeg klaargelegd door de zetters
Gooiers
Nadat de kazen zijn gewogen, laden ingooiers de kazen vanaf de berries in houten handkarren en brengen ze naar de vrachtwagen. De zetters zijn herkenbaar aan een zwarte broek en een ecru hemd.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaaswagens staan klaar om na het wegen en de verkoop, de kazen weer af te voeren
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De kaaswagen is nu vol en de kaas wordt naar de vrachtwagen gebracht
Noodhulp
Voordat men kaasdrager wordt is men eerst twee jaar noodhulp, daarna kan men toetreden tot het Gilde. De kaasvader en de overman nemen hierover een besluit. Als de kaasdrager is benoemd bedenken de kaasvader en overman een passende naam voor hem. Zo is er de zwerfkei. Een kaasdrager die de hele wereld is over geweest maar ook een kei van een gozer is. De kaasvader heeft als bijnaam de tolk wat te maken heeft met de kunst om zich verstaanbaar te maken. Andere bijnamen zijn de mauwer, de borrel, de slodder en de tulp.
Vastman
Een vastman is een ervaren kaasdrager, werkzaam in één van de vemen.
Tasman
De tasman herkenbaar aan een zwarte leren tas om zijn middel. Hij staat bij de weegschaal. Vroeger werd met hem afgerekend. Na het wegen vinkt hij de kazen. De tasman is degene die het langste in dienst is.
Voorman
Aan het hoofd van elke veem staat een voorman, de oudste man van het veem. Hij wordt ook wel overman genoemd. Om de twee jaar wordt een overman gekozen binnen het veem. Hij draagt een zilveren schildje met een lintje in de kleur van zijn veem.
Kaasvader
De Kaasvader staat aan het hoofd van de vier vemen. Hij is herkenbaar aan zijn oranje hoed, zwarte wandelstok met zilveren beslag en het wapen van Alkmaar op zijn borst.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Kaasvader embleem
Knecht
De knecht is het hulpje van de kaasvader. Hij moet de toiletten en het stoepje voor het Waaggebouw schoonhouden. Ook is hij verantwoordelijk voor het ophangen van de bel en moet hij twee keer per jaar het koper poetsen. Hij draagt een apart schildje, een berrie met een strikje van zilver. Elk seizoen vervult een andere kaasdrager deze functie, voormannen uitgezonderd.
Bottelier
De bottelier zorgt voor de inwendige mens en is verantwoordelijk voor de drankjes.
Provoost
Een provoost is verantwoordelijk voor het innen van de boetes die kaasdragers moeten betalen als ze te laat komen. Tevens noteert hij ze op het schandbord. Hij draagt een apart schildje met een berrie en een smal zilveren strikje daarboven. Zijn bijnaam is de beul.
Waagmeester
De waagmeester noteert de gewichten van de berries met kaas
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
De Waagmeester
Tot slot
Al in de prehistorie werd in Nederland kaas gemaakt. De provincies Noord- en Zuid Holland en Friesland waren vanwege hun natte bodems het meest geschikt voor melkveehouderij. Kaas werd tot aan de negentiende eeuw gemaakt op de boerderij. De boeren specialiseerden zich in zuivelbereiding, zodat zij ook aan de bevolking in steden konden leveren.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Hulde aan de landbouw
Vanaf de Middeleeuwen werd Nederlandse kaas ook naar het buitenland verscheept. In de Gouden Eeuw had Nederland al de reputatie als kaasland. Er kwam ook een kwaliteitskeurmerk voor de Hollandse kaas, waarbij vooral werd gelet op het juiste vetgehalte van de kazen. Dit wordt toegepast sinds 1913. Voor de promotie van de Hollandse kaas werd een logo ontworpen, een meisje in traditionele klederdracht. Het meisje in klederdracht werd ook in werkelijkheid ingezet. Vanaf 1961 werd dit kaasmeisje in Duitsland Frau Antje gedoopt.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Burgemeester Jan van Zanen krijgt als cadeau: kaas! van 'Frau Antje'
Nederland is uitgegroeid tot één van de grootste kaasproducenten van Europa. Er wordt ruim 674.000 ton kaas geproduceerd. Export vindt plaats naar 130 landen, waarvan Duitsland de grootste afnemer is. Duitsland zelf is de grootste kaasproducent van Europa met 1,85 miljoen ton.
Website: De Alkmaarse Kaasmarkt
Bron: Tijdschrift Alkmaar Kaasexpress
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
In Nederland wordt 674.000 ton kilo kaas geproduceerd
Het was een zonnige stralende dag. De kaas was vanwege de warmte afgedekt met doeken, daar de warmte de smaak van de kaas niet ten goede zou komen. Amstelveenweb heeft tezamen met duizenden toeristen genoten van de voorstelling.
(Amstelveenweb.com collectie - 2008)
Overzichtfoto van het marktplein in Alkmaar
Zoeken
