Tentoonstelling 'Tomas Hillebrand in Japan' geopend in Amstelveen

Op zondag 8 september 2013 werd de tentoonstelling van beeldend kunstenaar Tomas Hillebrand (1977) in Museum Jan van der Togt onder grote belangstelling geopend. De tentoonstelling komt voort uit de stimuleringsprijs die de Stichting Van Vlissingen Art Foundation jaarlijks uitreikt aan een talentvolle hedendaagse kunstenaar. Deze stichting werd in 2008 opgericht door John en Marine Fentener van Vlissingen, die ook de grondleggers zijn van BCD Holdings, een van de grootste reisorganisaties ter wereld.

(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Beeldend kunstenaar Tomas Hillebrand geeft ons een dag eerder een uitvoerig verhaal over het maken van zijn glazen objecten

De toekenning van de ondersteuning viel in 2013 ten deel aan Tomas Hillebrand die autonome sculptuur in glas vervaardigt. Niet alleen in glas, want Hillebrands glazen stolpen die lijken op sneeuwbollen, zijn vaak geplaatst op basementen vervaardigd uit andere natuurlijke materialen. Het zijn imaginaire werelden, kleine biotopen, bollen gevuld met water, waarin de bodem spiegelt en waarbij de toeschouwer de contouren van een landschap kan waarnemen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Tomas Hillebrand, geeft uitleg over de 'making of' van zijn glazen sculpturen

Tomas Hillebrand streeft in zijn werk een hedendaagse interpretatie na van de 19e eeuwse kunststroming Romantiek. De relatie tussen het nietige individu en de natuur verwondert de kunstenaar aanhoudend. Op zijn reis door Japan in september 2012 heeft Hillebrand deze overweldigende natuur op de gevoelige plaat vastgelegd in samenwerking met de Japanse fotograaf Atsushi Okuyama.

(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Jan Verschoor, de directeur van het museum verwelkomt de Hillebrand familie en alle aanwezigen tijdens de opening van de tentoonstelling


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Vormgeefster Nina-Oana Constantinescu, Paul Hillebrand, Jan van Zanen, burgemeester van Amstelveen en Elise Wessels luisteren naar de toespraak van museumdirecteur Verschoor

Een ander doel van de reis was studie te doen naar de vervaardiging van Japans lakwerk, ook wel urushi genoemd. Urushi is een eeuwenoud ambacht en geldt als één van de moeilijkste ter wereld. Hillebrand was getuige van het winnen van de grondstof uit de urushiboom en ontmoette lakmeester Tetsuo Gido die verschillende sculpturen van hem heeft gelakt. Het resultaat van Hillebrands onderzoek is een verrassende collectie, waarin lakwerk wordt gekoppeld aan zijn reeds bekende glaskunst.

Toespraak van Elise Wessels: 'Lef, creativiteit, ondernemend, openstaan voor nieuwe uitdagingen en er ook voorgaan, dit is Tomas Hillebrand. Ongeveer 4 jaar geleden heb ik Tomas hier in het Van der Togt museum leren kennen en hij liet mij de glascollectie bewonderen.

Mijn blik ging direct naar een prachtig glazen huisje en dat bleek te zijn gemaakt door de Japanse glaskunstenares Doi Tomoko. Prachtig vond ik het, trouwens nog steeds en ik had het dol graag willen kopen, maar helaas het is niet te koop. Tomas vroeg mij toen, heb jij wat met Japan en toen vertelde ik hem over mijn Japanse prenten verzameling en hoe deze is ontstaan.

(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

De prachtige glazen toren van de Japanse glaskunstenares Doi Tomoko (Collectie Museum Jan van der Togt)

Ongeveer 30 jaar geleden bezocht ik Japan voor het eerst, dit bezoek maakte een enorme indruk op mij: ik raakte in de ban van Japan, met alles erop en eraan. En sindsdien heb ik Japan wel elk jaar een, of twee keer bezocht.

Haast elk jaar wel gelogeerd in een Ryokan, the Japanese style inn, waar alles nog in originele Japanse stijl is, vaak zijn deze Ryokans verstopt in de meest mooie afgelegen plekjes, verspreid over heel Japan.

Geslapen in prachtige tatami kamers en overdag, of ‘s avonds heerlijk ontspannen in de hete mineraal baden, de Onsen, die bij de Ryokan horen. Een weldaad in deze hectische tijd. Een ultieme belevenis, die mijn fascinatie voor Japan nog meer heeft vergroot.

Na een paar jaar naar Japan te zijn geweest, kreeg ik het idee om wat Japanse prenten te gaan kopen. Dit was eenvoudiger gezegd dan gedaan. In heel Tokyo kon ik geen prenten winkel vinden, helaas in die tijd was er nog geen internet, dus kon ik niet even googlen.

Uiteindelijk in de wijk Ginza in Tokyo toch een winkel gevonden en wat prenten gekocht, niet bepaald de prenten die ik op het oog had, maar het was wel het prille begin van de verzameling. Deze is in de loop der jaren flink gegroeid en zodoende kon ik in april 2009 mijn eigen prentenkabinet Nihon no hanga openen.

De prentencollectie bestaat uit prenten gemaakt in het begin van de twintigste eeuw, toen er een nieuwe prentkunst ontstond, de shinga hanga, de nieuwe prentkunst en de sosaku hanga, de creatieve prentkunst. Beide stromingen zijn beïnvloed is door kunstenaars uit het Westen.

Even weer terug naar het Japanse glazen huisje van Tomoko Doi, want in dit deel van het museum kwam ik ook voor het eerst in aanraking met het werk van Tomas, zijn prachtige glazen sculpturen, deze objecten fascineerde mij zeer.

Tijdens Art Amsterdam, zo’n ongeveer 3 jaar geleden kon ik niet nalaten een prachtige blauwe glazen dome van Tomas te kopen. De eenvoud, het ambachtelijke, de perfectie dat spreekt mij aan. Door het glas en de lichtinval kun je er steeds iets anders in zien.

Wat later vertelde Tomas mij, dat hij lessen Japanse lakkunst, Urushi ging volgen. Al eeuwen lang koesteren de Japanse lakmeesters deze oude lakkunst haast als een religie. De meest uiteen lopende voorwerpen werden gemaakt met lak zoals bv prachtige dozen, mooie schalen, maar ook onderdelen van de samurai harnassen.

Hier in het westen leerden wij deze prachtige Japanse lak objecten pas kennen door de westerse koopvaardij lieden in de 16de eeuw. De rijke Europeanen van die tijd verzamelde deze dure objecten met passie.

Geweldig, dat Tomas het aandurfde deze unieke lak kunst te gaan leren. Het is niet iets wat je er maar even bij doet. Ontzettend veel doorzettingsvermogen en geduld is hier voor nodig, maar hij heeft het geflikt!

Tijdens zijn studiereis door Japan, die hij verleden jaar heeft gemaakt, mede met dank aan de Van Vlissingen Art Foundation, heeft hij  met eigen ogen kunnen zien hoe de ambachtslieden het sap van de urushi bomen tappen.

D Japanse fotograaf Atsushi Okuyama, die de prachtige foto’s voor zijn boek “Tomas Hillebrand in Japan” heeft gemaakt en hem ook de meest mooie plekjes van Japan heeft laten zien, daardoor weet Tomas nu ook, wat de herkomst is van zijn fascinatie voor Japan.

Ik weet zeker, dat Tomas in de toekomst nog heel veel mooie objecten met glas en urushi gaat maken en ik wens hiermee heel veel succes. Tomas ook gefeliciteerd met deze prachtige tentoonstelling. Dank u wel.'


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Elise Wessels, directeur van het museum voor Japanse prentkunst, 'Nihon no hanga' tijdens haar toespraak

Elise Wessels, oprichtster van het museum voor Japanse prentkunst Nihon no hanga leidde de tentoonstelling in. Vervolgens opende, Jan van Zanen, burgemeester van Amstelveen, na een mooie toespraak de tentoonstelling. Bij de tentoonstelling verscheen een door Marcel Brouwer geschreven boek “Tomas Hillebrand in Japan”. De vormgeving werd gedaan door Nina-Oana Constantinescu.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Het gereedschap voor het maken van de urushilak is ook tentoongesteld

Deze publicatie is het vierde deel in de serie ‘Inspiration’ die de Stichting Van Vlissingen Art Foundation uitgeeft. De stichting heeft mede bijgedragen aan de totstandkoming van de tentoonstelling. Zij heeft als doelstelling talentvolle Nederlandse hedendaagse kunstenaars te promoten en belangstelling voor hun werk in bredere kring te stimuleren.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Tomas Hillebrand: Zonder titel 2013. Chinese lak, met het lakwerk van lakmeester mr. Tetsuo Gido


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

6. Tomas Hillebrand: 'Scholar rock' 2009, 35x35x38 cm. Geblazen glas, spiegel, water, spiegel, kurk en zand


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Tomas Hillebrand: Geblazen glas 2013, verzilverd


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

7. Tomas Hillebrand: 'Scholar rock' 2009, 30x30x14 cm. Gefused glas, spiegel, water en aarde



Jan van Zanen, burgemeester van Amstelveen opende officieel de tentoonstelling:

'Beste Tomas, Dames en heren,

Ouders Paul en Neleke Hillebrand, zus Maaike en vriendin Nina, - toch goed, dat je niet naar een autospuiterij bent gegaan, Tomas, zoals Jan Verschoor net vertelde.

KON-NICHI WA, dat is Japans voor goedemiddag. Niet voor niets, want eigenlijk zou de Japanse ambassadeur hier staan. Maar Z.E. de heer Nagamine en zijn vrouw zijn terug naar Japan. Zeer eervol. De heer Nagamine is inmiddels onderminister van Buitenlandse Zaken. Ik ben dus min of meer tweede keus …

Na de prachtige woorden van mevrouw Elise Wessels, doe ik dat desalniettemin graag, want ik ben hier ook graag. Én ik heb nog iets goed te maken. Bij de eerdere expositie van Tomas’ werk op 25 april jongstleden in Leerdam Glas was ik namelijk te laat.….weliswaar door overmacht, een reuze file, maar toch.

En dat in het weekend, dat de Volksuniversiteit 40 jaar bestaat, János Bittenbinder gisteren hier een expositie opende, vandaag 400 mensen bij RKAVIC deelnemen aan het J-DREAMcup voetbaltoernooi, ik zojuist van het Broesepark Festival van het poppentheater kom gefietst en Amstelveen aan de vooravond staat van het Stadspleinfestival (veel cultuur, culinariteiten èn het Metropole orkest), het komend weekend.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Veel mensen kwamen naar het museum om de tentoonstelling van Tomas Hillebrand mee te maken


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Neleke, de moeder van Tomas Hillebrand en zijn zus Maaike tussen de luisteraars


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Nina (met de camera), de vriendin van Tomas Hillebrand en zijn vader Paul waren er uiteraard ook

Dames en heren,

‘Tomas Hillebrand in Japan’ is een prachtige tentoonstelling geworden. Een verrassende collectie. De afgelopen jaren heb ik Tomas zien uitgroeien van een schuchtere jonge jongeman die werkzaam was en nog steeds is bij dit museum tot een zelfverzekerde kunstenaar. Een meneer. Een kunstenaar, waar Amstelveen bijzonder trots op kan zijn. En Zeeland. En Amsterdam. En leermeester Jan Verschoor.

Het begon allemaal in 1996 zo heb ik begrepen, toen je na de middelbare school in de leer ging bij Jan Verschoor. Daar ontstond je liefde voor glas. En niet te vergeten je band met Jan. Na de Rietveldacademie bleef je bij het museum werken. Je groeide als kunstenaar. Je ontwikkelde je.

Zojuist vertelde je moeder me, dat je als klein jongetje met autootjes speelde rond een aantal mooie vazen. Je vader riep je op niet te hard te rijden. Je deed dat. Het omgaan met kunst zat er van jongs af aan in. Je deed inspiratie op van de doosjes van je tante Hannie. Daar zat van alles in. Van suikerklontjes tot een ansichtkaart met Victor Hugo erop. Over de doosjes zeg je: “het gaat niet om de spullen zelf, maar om de aanzet tot verbeelding”.

Deze tentoonstelling komt voort uit de stimuleringsprijs die de Stichting Van Vlissingen Art Foundation jaarlijks uitreikt aan een talentvolle hedendaagse kunstenaar. Terecht zagen en zien zij jou, Tomas, als een talentvolle kunstenaar. Hulde aan Marine en John Fentener van Vlissingen en hun collega’s. “Het inspannen van de geest resulteert in een trefzekerheid die nodig is voor het aanbrengen van de talloze laklagen op een werkstuk”.

Het is een citaat uit het prachtige boek (dat door ambassadeursvrouw Nagamine in het Japans vertaald zal worden). Een citaat, dat op je lijf geschreven is. Ik heb begrepen, dat je zeer zorgvuldig te werk gaat. Je bent zelfs uitgewaaierd naar Japan. Voor een deel vergezelde ik je. Zorgvuldigheid staat voorop. Voor jou en voor Japan.

Japan was voor jou, zo heb ik begrepen, een ontdekkingstocht naar nieuwe technieken. Maar ook een reis om inspiratie op te doen. Daar ben je in aanraking gekomen met Urushi, het Japans lakwerk. “Een minimale, bewust of onbewust gekozen afwijking in de aangebrachte laag, geeft het werk een ziel. Daardoor vertegenwoordigen de urushi werkstukken een bijna bovenaardse schoonheid; iets waaraan de huidige maatschappij niet meer geheel gewend is om naar te kijken”. Prachtig gezegd.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Jan van Zanen, burgemeester van Amstelveen houdt zijn toespraak


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Tijdens de opening van de tentoonstelling gaan de jonge kinderen ook iets creatiefs maken


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Jan Verschoor en Tomas Hillebrand tijdens de toespraken

Urushi is een eeuwenoud ambacht en geldt als een van de moeilijkste ter wereld. Het meest bewerkelijke. Tomas, ik heb begrepen, dat je met eigen ogen hebt kunnen zien, hoe de grondstof uit de urushiboom werd gewonnen. Tevens heb je lakmeester Tetsuo Gido ontmoet die verschillende sculpturen van jou heeft gelakt.

Het resultaat van het Japanse avontuur van Tomas is een verrassende collectie, waarin lakwerk wordt gekoppeld aan zijn reeds bekende glaskunst. U ziet autonome sculptuur, vervaardigd in glas. Volgens de kenners zijn het imaginaire werelden, kleine biotopen; bollen gevuld met water, waarin de bodem spiegelt en waarbij de toeschouwer de contouren van een landschap kan waarnemen.

Tomas Hillebrand in Japan. Tomas Hillebrand in Amstelveen. “Het gaat niet om de expositie zelf, maar om de aanzet tot verbeelding”, zeg ik Tomas parafraserend na. Gefeliciteerd met deze prachtige tentoonstelling. Die hierbij, mede namens mevrouw Elise Wessels, is geopend.'

De redactie van Amstelveenweb ontmoette Tomas voor het eerst bij de Atelierroute in 2005 en vervolgens elk jaar. Een bescheiden jongeman die ons allerhartelijkst zijn kunst uitlegde. Nadien hebben wij hem vele malen ontmoet en staan telkens weer versteld van de kunstwerken die hij maakt. Ook zijn expositie in Amsterdam, waar hij voor het eerst zijn glazen bolwerken toonde. Wij hopen, dat Tomas, ook al woont hij hier niet in Amstelveen nog lang zijn kunstwerken zal blijven tonen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Tomas Hillebrand poseert met burgemeester Jan van Zanen en Elise Wessels voor zijn prachtige glazen kunstwerken


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Burgemeester Jan van Zanen, Tomas Hillebrand en Elise Wessels zijn volgeladen met bloemen aan het einde van de opening


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Een rustig momentje achter de muur met Nina en Tomas

De tentoonstelling kunt u bezichtigen t/m 13 oktober 2013. Adres: Museum Jan van der Togt Dorpsstraat 50, 1182 JE Amstelveen. Openingstijden: woensdag t/m vrijdag van 11.00 – 17.00 uur, zaterdag en zondag van 13.00 – 17.00 uur.

Urushi lak?

Urushi-e (漆 絵), letterlijk 'lak beeld' verwijst naar twee soorten Japanse kunstwerken: schilderijen geschilderd met de werkelijke lak en vooral houtsnede druk stijlen waarin regelmatig inkt gebruikt, maar wordt gezegd, dat de duisternis en de dikte op de zwarte lak lijken.

In schildertermen urushi verwijst naar het gebruik van gekleurde lakken, geproduceerd door het mengen van pigmenten met blanke lak. Het gebruik van gekleurde lak voor het schilderen gaat terug tot de prehistorie in de Jōmon periode en werd vooral populair in de Nara periode (8ste eeuw), toen een groot aantal werken werden gemaakt met behulp van rode lak tegen een zwarte achtergrond. Tot in de 19de eeuw, was het gebruik van natuurlijke pigmenten beperkt tot de kleuren rood, zwart, geel, groen en lichtbruin.

Toxicodendron vernicifluum (voorheen Rhus verniciflua), ook wel bekend met de algemene benaming van de Chinese lak boom, is een soort van het geslacht Toxicodendron (voorheen Rhus) die in Oost-Azië groeit, in de regio's van China , Korea en Japan. De bomen worden geteeld en getapt voor hun giftige sap, die wordt gebruikt als een zeer duurzame lak om Chinese, Japanse en Koreaanse lakwerk te maken.

De bomen groeien tot 20 m hoog met grote bladeren, elk met 7-19 blaadjes. Het sap bevat de allergene stof urushiol, dat zijn naam ontleent aan dit soort 'Japanse naam urushi (漆?). Urushiol is de olie gevonden in poison ivy (een giftige struik) die een huiduitslag veroorzaakt.