Ultrafijnstof rondom Schiphol heeft effect op gezondheid omwonenden

Mensen die in de buurt van Schiphol wonen, staan regelmatig bloot aan verhoogde concentraties ultrafijnstof. Dit kan een effect hebben op de gezondheid. Op zulke dagen hebben kinderen met luchtwegaandoeningen meer last en gebruiken ze meer medicijnen. Klachten zijn kortademigheid en piepende ademhaling. Dit blijkt uit nieuw onderzoek (pdf 98 pagina’s) van het RIVM  Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu , in samenwerking met de Universiteit van Utrecht en het Academisch Medisch Centrum (AMC  Academic Medical Center ). Nog niet eerder is er zo’n uitgebreid onderzoek gedaan naar ultrafijnstof van vliegverkeer en gezondheid.

(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Een Boeing 747-400 van Cargolux Italia S.p.A. een Italiaanse vrachtvliegmaatschappij beweegt langzaam (taxiing) op Schiphol voor vertrek in mei 2019

Bij kinderen en gezonde volwassenen zijn verminderingen in de longfunctie gemeten. Bij gezonde volwassen zijn ook verandering van de hartfunctie gemeten door de kortdurende hogere blootstelling. Gemiddeld genomen zijn deze veranderingen klein en hoeven ze niet tot gezondheidsklachten te leiden. Deze veranderingen kunnen groter zijn voor mensen die hiervoor gevoelig zijn, bijvoorbeeld omdat ze astma of hartaandoeningen hebben.

Ultrafijnstof. De effecten treden zowel op bij ultrafijnstof afkomstig van vliegverkeer als bij andere bronnen, zoals wegverkeer. Er zijn geen aanwijzingen dat de gezondheidseffecten van het vliegverkeer anders zijn dan die van het wegverkeer. Ultrafijnstof is het aantal zeer kleine deeltjes in de lucht (kleiner dan 0,1 micrometer).

Breed onderzoeksprogramma. De conclusies zijn gebaseerd op drie studies: een studie met 191 basisschoolkinderen in woonkernen vlakbij Schiphol, een studie met 21 gezonde volwassenen in een mobiel laboratorium direct naast Schiphol en een laboratoriumstudie met longcellen. De resultaten van dit onderzoek geven nog geen inzicht in mogelijke gezondheidseffecten van ultrafijnstof over een lange periode.

Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu  is nu gestart met onderzoek naar de effecten van langdurige blootstelling aan ultrafijn stof van vliegverkeer. Dit onderzoek maakt gebruik van de resultaten van het onderzoek ‘Meten en berekenen’ naar de hoeveelheid ultrafijn stof rond Schiphol en de resultaten van het onderzoek naar directe effecten op de gezondheid. De resultaten hiervan worden in 2021 verwacht.


Aerosol optische dikte van zwart en organisch koolstof (groen), stof (roodoranje), sulfaten (wit) en zeezout (blauw) uit een De GEOS-5 Nature Run (Ganymed Release) is een 2-jarige wereldwijde, niet-hydrostatische mesoscale-simulatie voor de periode juni 2005 tot en met mei 2007 met een horizontale resolutie van 7 km

Uit het onderzoek:

'Het RIVM heeft het rekenmodel verbeterd, waarmee de jaargemiddelde concentratie ultrafijnstof van vliegverkeer rond Schiphol wordt bepaald. Ultrafijnstof is het aantal zeer kleine deeltjes in de lucht (kleiner dan 0,1 micrometer). De nieuwe berekeningen zijn vergeleken met metingen gedurende een half jaar op tien locaties rond Schiphol. Het is voor het eerst dat dit in Nederland op deze schaal is gedaan. Het rekenmodel is op twee punten aangepast. Taxiënde vliegtuigen zijn als bron toegevoegd. Daarnaast zijn extra gegevens over de uitstoot van ultrafijnstof van vliegverkeer uit de wetenschappelijke literatuur gebruikt. Vervolgens zijn de rekenresultaten afgestemd op de meetwaarden. Het aangepaste rekenmodel blijkt op deze manier goed in staat te zijn om gemiddelde concentraties over een langere tijd te bepalen.

Locaties met lagere en hogere concentraties worden goed van elkaar onderscheiden. Daarmee zijn we erin geslaagd om het rekenmodel geschikt te maken voor onderzoek naar effecten op de gezondheid als mensen langdurig aan ultrafijnstof van vliegverkeer van Schiphol blootstaan. Volgens de berekeningen is de jaargemiddelde blootstelling van omwonenden aan ultrafijnstof van vliegverkeer op Schiphol in 2017 en 2018 het hoogst op woonlocaties vlak bij de luchthaven  en neemt deze af naarmate ze verder weg wonen. Wel zijn er van jaar tot jaar kleine verschillen die onder andere veroorzaakt worden door variatie in weersomstandigheden en baangebruik.'

Atmosferische aërosol deeltjes - ook bekend als atmosferische deeltjes, of zwevende deeltjes [particulate matter (PM)] zijn microscopische vaste of vloeibare deeltjes die in de atmosfeer van de aarde zweven. De term aërosol verwijst gewoonlijk naar het deeltjes/luchtmengsel, in tegenstelling tot het deeltjesmengsel alleen. Bronnen van deeltjes kunnen natuurlijke of antropogene bronnen van deeltjes zijn. Ze hebben gevolgen voor het klimaat en de neerslag die een negatieve invloed hebben op de menselijke gezondheid.

Subtypes van atmosferische deeltjes zijn onder meer zwevende deeltjes, thoracale en respirabele deeltjes, inhaleerbare grove deeltjes, die grove deeltjes zijn met een diameter tussen 2,5 en 10 micrometer (μm) (PM10), fijne deeltjes met een diameter van 2,5 μm of minder (PM2,5), ultrafijne deeltjes, en roet.

De International Agency for Research on Cancer (IARC) en de World Health Organization (WHO) wijzen zwevende deeltjes aan als groep 1 carcinogeen. Deeltjes zijn de meest schadelijke vorm van luchtvervuiling vanwege hun vermogen om ongefilterd diep in de longen en bloedstromen door te dringen, waardoor permanente DNA-mutaties, hartaanvallen, ademhalingsaanvallen, ademhalingsaandoeningen en vroegtijdige dood worden veroorzaakt.