Discussies in 2013 over A9 - 2013
Foto's -> Gebeurtenissen -> A9 - Burgemeester van Sonweg2010-2014
(Foto Amstelveenweb.com - 2013)
Bron: Amstelveens Nieuwsblad - Henk Godthelp - 20-02-2013
De effecten van een Amstelveense bijdrage van 100 miljoen euro aan de ondertunneling van de rijksweg A9 zouden momenteel rampspoedig zijn voor de gemeentelijke financiën. 'Een maatschappelijk, sociaal en economische onbegaanbare weg,' aldus wethouder Herbert Raat (financiën, VVD) die een doorrekening van de financiële consequenties 'in hedendaags perspectief' heeft laten maken. Geïndexeerd moet de gemeente in 2020 120 miljoen euro bijdragen aan de ondertunneling. Een deel (39 miljoen) zou kunnen worden gevonden door de algemene reserve toe te voegen aan de 'bestemmingsreserve A9' van thans 10 miljoen, waarmee dat bedrag, inclusief rente, op 55 miljoen komt. Uit de egalisatie- en overige reserves zou 15 miljoen kunnen worden overgeheveld. Naast het onder meer volledig stopzetten van het onderwijs huisvestingsprogramma betekent de extra jaarlijkse miljoenenlast, dat „zeer forse ingrepen noodzakelijk zijn die het hele palet van gemeentelijke taken en dienstverlening zullen treffen." Dit stelt wethouder Herbert Raat (financiën, VVD) desgevraagd. „Met alleen bezuinigingen zul je het echt niet redden. Een significante lastenverzwaring zal moeten worden doorgevoerd. Dit is mogelijk door het inzetten van een (groot) deel van de belastingcapaciteit van 9,6 miljoen per jaar."
(Foto Amstelveenweb.com - 2013)
Herbert Raat (VVD), wethouder Financiën tijdens de raadsvergadering op 6 februari 2013
Regeerakkoord
Eerder werd namelijk al een lastenverzwaring van 7,5 miljoen structureel uit het regeerakkoord en het overhevelingen van rijkstaken naar de gemeente duidelijk. Afhankelijk van het betalingstempo, zou dit een extra jaarlast op de begroting betekenen van 10 tot 12 miljoen euro.
Second opinion
Uit de gebiedsontwikkeling kan volgens de gemeente, daar in gesterkt door een second opinion van de Grondmij, geen aandeel meer worden verwacht. Raat: „In Amstelveen is er nog een aantal locaties, waar projectontwikkelingen kunnen plaatsvinden die op enig moment voor de gemeente winstgevend kunnen zijn. De financiële impact ligt tussen de 15 en 20 miljoen euro." „Voor dit moment is er echter geen enkele zekerheid, dat opbrengsten in deze orde van grootte daadwerkelijk zullen plaatshebben. Als dekkingsbron voor de A9-problematiek is dit geen reële bron. Mocht er evenwel toch geld binnenkomen, dan zal dit worden toegevoegd aan de algemene reserve als algemene risicobuffer." Tot slot nog het onderwijs huisvestingsprogramma. Voor welke scholen zou het stopzetten nadelige consequenties hebben? Raat: „Voor de 1ste Amstelveense Montessorischool, Roelof Venema, Triangel/ Karel Eykman, Martin Luther King en de Piet Hein moet nog voor 27 miljoen euro worden aanbesteed. Er zijn echter wel kosten gemaakt en het schrappen van de investering zal leiden tot hogere onderhoudslasten voor de bestaande gebouwen. Ook moet rekening worden gehouden met een gebrek aan lokalen."
Bron: Amstelveens Weekblad - 18-04-2013
De gemeente Amstelveen en het Rijk onderhandelen momenteel over de toekomst van de A9-tunnel. Afgelopen week verklaarde verkeersminister Schultz de besluitvorming binnenkort te kunnen afronden. „Het gaat om besluitvorming, waarmee de verschillende partijen moeten kunnen leven," voegde zij daaraan toe. Omdat er nog onderhandeld wordt, wilde zij verder geen details geven. Ambtenaren van de gemeente en van Rijkswaterstaat hebben de afgelopen maanden een alternatief plan uitgewerkt voor de tunnel. Dat plan wijkt flink af van de oorspronkelijke opzet, maar over hoe het er precies uitziet, wil ook Herbert Raat (VVD) wethouder Financiën nog niets zeggen. „We zijn ambtelijk helemaal klaar, B en W zijn akkoord, de minister heeft het plan nu in haar tas, zoals dat in Den Haag heet. Maar ik wil eerst de instemming van de minister alvorens op de details in te gaan."
(Bron Rijksoverheid - 2012)
Melanie Schultz van Haegen-Maas Geesteranus (VVD), minister van Infrastructuur en Milieu
Het enige wat de wethouder zich laat ontvallen, zijn de woorden 'gedifferentieerde oplossing'. Dat duidt erop, dat er niet meer voor het hele traject door Amstelveen recht-toe-recht-aan een tunnel komt, maar mogelijk deels een tunnel en deels iets anders, bijvoorbeeld een overkapping, toegesneden op situaties ter plekke. Ter vergelijking: bij de A10 in de Amsterdamse Zuidas zijn de voorgenomen tunnels beter betaalbaar gemaakt door deze onder andere flink in te korten.
(Foto Amstelveenweb.com - 2013)
Herbert Raat (VVD), wethouder Financiën van de gemeente Amstelveen
Zeker is wel, dat de oplossing voor de A9 een flink stuk goedkoper uitpakt, zowel voor Amstelveen als voor het Rijk. Maar ook over de hoogte van bedragen wil Raat niets kwijt. In de kamer was het VVD-Kamerlid Ton Elias die expliciet naar de A9 in Amstelveen vroeg. De VVD vindt de verbreding van de A9 van groot economisch belang, onmisbaar voor het Nederlandse vermogen om geld te verdienen. Amstelveen heeft de contracten voor de A9 ondertekend met nog 16 partijen: andere gemeenten, de provincie, Schiphol etc. Wethouder Raat denkt ook de andere contractpartners wel te kunnen overtuigen van het nieuwe plan: „Wethouder Wiebes van Amsterdam heeft gezegd de financiële problemen van Amstelveen wel te begrijpen. Hij heeft in Amsterdam dezelfde problemen met de vastgoedmarkt. En Amsterdam heeft er niets aan, als buurgemeente Amstelveen vervalt tot de bedelstaf."
Bron: SP-Amstelveen - 23-06-2013
College schuift rekening A9 door en wil de onderhandelingen over de A9 stoppen.
De SP blijft bij het standpunt, dat de A9 een rijksproject is, dat ook door het Rijk betaald moet worden en zal daar voor blijven strijden! Het College presenteert een kadernota, die op het eerste gezicht een gezond financieel plaatje laat zien. Dit kan het College doen, omdat de molensteen van de A9, die om de nek van Amstelveen hangt, nog steeds niet volledig in de boeken staat. Dit College laat zich voorstaan op daadkracht, maar schuift hier de hete aardappel continu door. Een overzicht in vogelvlucht:
In februari 2011 besluit het college om te gaan heronderhandelen over de 100 miljoen voor de A9.
Bij de kadernota 2012 in juli 2011 is bekend, dat het resultaat van de onderhandelingen verwacht wordt in november 2011.
Bij de kadernota van 2013, in juli 2011 wordt gemeld, dat de onderhandelingen in een afrondende fase zitten.
Nu in 2013 bij de kadernota 2014 is er nog steeds geen resultaat bereikt.
Bijna twee en een half jaar onderhandelen levert dus geen resultaat op. Er is in een dekking van 10 miljoen voorzien, de handtekening voor 100 miljoen staat nog steeds. Voor de te verwachten financiële positie van de gemeente is elk resultaat slechter dan de gereserveerde 10 miljoen een verlies.
(Foto Amstelveenweb.com - 2012)
Joep van Erp, fractievoorzitter van SP-Amstelveen
De accountantsverklaring over 2012 van PWC spreekt van een bedrag van 40 miljoen, dit zou betekenen, dat de algemene reserve opgesoupeerd wordt. Voor 2017 was de prognose 30 miljoen. Hier vindt u de accountantsverklaring (pdf) met de titel: 'Accountantsverslag 2012 Samen op de goede weg' (concept). Door bij deze kadernota nog geen resultaat te presenteren zadelt dit College een volgend College op met een groot probleem, terwijl ze zelf nog mooi weer kunnen spelen met gunstige cijfers. De SP-Amstelveen vindt het raar, dat de onderhandelingen alsmaar niet rondkomen. Elke keer is de overeenkomst op een haar na gevild, er zijn slechts wat punten en komma’s. Het is des te vreemder, omdat de verantwoordelijke minister, de gedeputeerde, de wethouder en onze burgemeester allemaal van dezelfde partij, de VVD, zijn. De inwoners van Amstelveen worden zo op het verkeerde been gezet. Financieel is er geen enkele zekerheid over de uitkomst van de onderhandelingen, en het College toont geen enkele daadkracht. Als onderhandelingen in een impasse zitten is het tijd voor zwaarder geschut. De SP zet in op het stoppen van de onderhandelingen met het Rijk, en op dit dossier op geen enkele manier meer meewerken met het Rijk. De SP zal daar in de raad een motie voor indienen. De inwoners van de Schildersbuurt hebben laten zien, dat actievoeren helpt, de gemeente Amstelveen kan al zijn krachten aanwenden en zijn inwoners mobiliseren om een goed resultaat af te dwingen. De dans in de achterkamertjes van de VVD bewindslieden moet stoppen!
Bron: Gemeente Amstelveen / Rijkswaterstaat - 22-09-2013
Uitnodiging informatieavond
Met de datum van 20 september 2013 kregen buurtbewoners rond de rijksweg A9 onderstaande brief in hun brievenbus, ondertekend door Jan van Zanen, burgemeester van Amstelveen:
'Geachte heer/mevrouw,
Wij sturen u deze brief, omdat u eigenaar bent van een pand, of vastgoedobject in de directe buurt van de A9. Alweer enige jaren geleden bent u door ons geïnformeerd over het feit, dat het Rijk de snelwegen tussen Schiphol, Amsterdam en Almere gaat verbreden. Zo ook de A9 die door onze gemeente loopt. De werkzaamheden voor deze verbreding zullen tussen 2019 en 2023 plaatsvinden. Bij de aanleg, of verbreding van een snelweg is de Rijksoverheid wettelijk verplicht om de hinder voor omwonenden zo veel mogelijk te beperken. Dit gebeurt vaak met het aanleggen van basisvoorzieningen, zoals metershoge geluidschermen. Gemeente Amstelveen wil, dat de verbrede snelweg straks op zo'n manier door de stad loopt, dat het een verbetering is ten opzichte van de huidige situatie qua bereikbaarheid, veiligheid, leefbaarheid, geluidshinder en gezondheid. Daarom zijn we in onderhandeling gegaan met het Rijk om de basisvoorzieningen aan te vullen. In 2007 kwam het gemeentebestuur met het Rijk tot een overeenkomst, waarbij gemeente Amstelveen minstens € 100 miljoen zou bijdragen, het 'Tunnelplan,' waarbij de snelweg in een tunnel zou komen te liggen. Dit enorme bedrag zou Amstelveen moeten verdienen uit de verkoop van grond voor de bouw van woningen en kantoren langs de A9.
(Bron Rijkswaterstaat - 2011)
De kaart van Rijkswaterstaat uit 2011 met de tunnel in Amstelveen (met rode pijl aangegeven)
Toen de vastgoed- en financiële crisis ontstond, werd al snel duidelijk, dat Amstelveen deze grond-opbrengst nooit zou kunnen realiseren en de bijdrage ook niet uit eigen middelen zou kunnen betalen. Dit zou ten koste gaan van investeringen in belangrijke voorzieningen in de stad, zoals scholen, armoedebeleid maar ook sportvelden en cultuur. Het college besloot begin 2011 de veel te dure en risicovolle overeenkomst met het Rijk open te breken en opnieuw de onderhandelingen te starten. De gesprekken met het ministerie en Rijkswaterstaat vonden afgelopen periode onder strikte geheimhouding plaats, opgedragen door de minister. De onderhandelingen zijn inmiddels afgerond. De minister heeft akkoord gegeven op een nieuwe overeenkomst, waarin afspraken zijn gemaakt over hoe de verbrede A9 straks door Amstelveen loopt. Volgende week wordt dit akkoord openbaar gemaakt. Direct daarna willen wij u als bewoner in de buurt van de A9, en de overige inwoners van Amstelveen, zo snel mogelijk informeren over de inhoud van de overeenkomst. Zodra het akkoord openbaar wordt ontvangt u van ons een brief met daarin uitleg van de plannen. We verwachten dat dit rond 24 september zal zijn.
Graag nodigen we u alvast uit voor een inloopavond op woensdag 2 oktober 2013 in het Congrescentrum (Sandbergplein 24, ingang naast de Bijenkorf). U kunt tussen 18.30 tot 21.00 uur binnenlopen om uzelf op de hoogte te stellen van de plannen, of vragen te stellen.
Wij hopen u te zien tijdens de inloopavond!
Hoogachtend, burgemeester en wethouders van de gemeente Amstelveen,
de loco secretaris, Drs. H.A. Köhler, l.s. de burgemeester, mr. J.H.C. van Zanen'
A9/A10/A1/A6 Schiphol - Amsterdam – Almere
Rijkswaterstaat verbreedt de komende jaren de (drukke) snelwegen tussen Schiphol, Amsterdam en Almere. Hierdoor blijft de regio bereikbaar. Tegelijkertijd verbetert Rijkswaterstaat de leefbaarheid langs de snelwegen met onder meer nieuwe en hogere geluidsschermen. De werkzaamheden zijn inmiddels gestart op de A10-Oost en de A1 Diemen. De eerste van de 5 projecten.
63 kilometer wegverbreding
Om de files te verminderen is een grote capaciteitsuitbreiding nodig. Daarom verbreedt Rijkswaterstaat over 63 kilometer de weg. Dit betekent:
Leefbaarheid, natuur, water en fietspaden
Tegelijk met de wegverbreding verbetert Rijkswaterstaat de leefbaarheid door de aanleg van:
Daarnaast hoort bij de weguitbreiding een samenhangend pakket van investeringen in natuur, water en fietspaden.
Eerste deel van project A10-Oost/A1 Diemen
Op maandag 2 september 2013 is het eerste deel van project A10-Oost/A1 Diemen gereed. Daarmee is er een extra rijstrook beschikbaar voor het verkeer tussen de knooppunten Amstel en Watergraafsmeer in de richting Zaanstad/Amersfoort. Ook starten de werkzaamheden aan de A1/A6 tussen Diemen en Almere Havendreef. De A1/A6 is na A10-Oost/A1 Diemen het tweede project van de weguitbreiding tussen Schiphol, Amsterdam en Almere (SAA).
De A9 Amstelveen, inclusief knooppunt Holendrecht, wat gaat er gebeuren?
(Bron Tracébesluit Weguitbreiding Schiphol - Amsterdam - Almere)
Bron: Gemeente Amstelveen - 24-09-2013
Informatie over de overeenstemming verbreding A9
De gemeente Amstelveen informeert haar bewoners over de overeenstemming tussen gemeente Amstelveen, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Rijkswaterstaat ivm de gedeeltelijke overkapping en verbreding van Rijksweg A9:
Geachte heer/mevrouw,
Graag willen wij u informeren over de overeenstemming tussen gemeente Amstelveen, het ministerie van Infrastructuur & Milieu, Rijkswaterstaat en partners in de regio over de manier waarop de A9 in Amstelveen wordt verbreed. Gemeente Amstelveen investeert de komende jaren € 38 miljoen in een verantwoorde verbreding van de snelweg. De werkzaamheden voor de verbreding zullen tussen 2019 en 2023 plaatsvinden. Recent stuurden wij u een uitnodiging voor een informatieavond. Tijdens deze avond gaan we dieper in op wat de verbreding van de A9 voor uw buurt betekent en beantwoorden we graag uw vragen. Rijkswaterstaat, die de verbreding uitvoert, is op deze avond ook aanwezig en kan uw vragen beantwoorden over het verdere proces om te komen tot een definitief plan voor de verbreding en de manieren en momenten, waarop u daarbij wordt betrokken. In deze brief informeren wij u alvast over de belangrijkste punten van de overeenkomst met het Rijk.
Afscheid van het te veel dure tunnelplan
In 2007 besloot de Rijksoverheid om de snelwegen tussen Schiphol, Amsterdam en Almere te verbreden. Zo ook de A9 die door Amstelveen loopt. Deze snelweg wordt verbreed naar twee keer vier rijstroken. Bij de aanleg, of verbreding van een snelweg is de Rijksoverheid gehouden aan wettelijke normen om hinder (geluid en fijn stof) voor omwonenden te beperken. Het verbreden van de bestaande weg met plaatsing van metershoge geluidsschermen vond de gemeente destijds geen goed idee en is daarom in onderhandeling gegaan met het Rijk om het basisplan aan te vullen. In 2007 kwam het gemeentebestuur met het Rijk tot een overeenkomst waarbij gemeente Amstelveen minstens 100 miljoen zou bijdragen, het zogenaamde ‘Tunnelplan’. Dit enorme bedrag zou Amstelveen moeten verdienen uit de verkoop van grond voor de bouw van woningen en kantoren langs de A9. Toen de vastgoed- en financiële crisis ontstond werd al snel duidelijk, dat Amstelveen deze grondopbrengst nooit zou kunnen realiseren en de bijdrage ook niet uit eigen middelen zou kunnen betalen. Dit zou ten koste gaan van investeringen in belangrijke voorzieningen in de stad, zoals scholen, armoedebeleid maar ook sportvelden en cultuur.
(Bron Gemeente Amstelveen - 2013)
Visualisatie van de volledige overkapping van de A9 bij het Oude Dorp van Amstelveen met mogelijkheid tot groene inrichting
Het college besloot begin 2011 de veel te dure en risicovolle overeenkomst met het Rijk open te breken. Wethouder Herbert Raat ging vervolgens opnieuw in onderhandeling met minister Schultz van Haegen.
Nieuwe overeenkomst: betaalbaar én beter voor de stad
De gemeente heeft nu overeenstemming bereikt over een nieuw plan, waarin het bedrag dat we bijdragen aan de inpassing van de snelweg wordt teruggebracht van € 100 miljoen naar € 38 miljoen. Voor deze investering krijgen we een aantal maatregelen, dat ervoor zorgt dat de A9 op een goede manier wordt verbreed en de omwonenden langs het traject veel minder hinder ervaren dan bij een verbreding van het huidige tracé het geval zou zijn. In de meeste gevallen vermindert de hinder ten opzichte van de huidige situatie. Daarnaast gaat veel aandacht uit naar de verbetering van de bereikbaarheid en de samenhang tussen noord en zuid Amstelveen. We gaan er met de verbreding dus op vooruit wat betreft bereikbaarheid, geluid en luchtkwaliteit.
Maar de verbreding zal op sommige plekken in de stad ook nadelen meebrengen, doordat het bijvoorbeeld (tijdelijk of permanent) ten koste gaat van groen en de weg dichter bij woningen komt te liggen. Dit zou overigens ook het geval zijn in het oude tunnelplan en wanneer de weg zonder aanvullende maatregelen werd verbreed.
Overkapping bij het Oude Dorp
In het Oude Dorp komt een volledige overkapping. Het dak van de overkapping kan worden ingericht met voet- en fietspaden, groen en speelruimte voor kinderen. De overkapping zorgt ervoor dat het Oude Dorp (noord en zuid) weer met elkaar verbonden is en niet langer gescheiden wordt door de A9. De inrichting van de openbare ruimte op de kap bedenken we samen met de bewoners van het Oude Dorp. De overkapping zorgt er daarnaast voor, dat de geluidshinder van de snelweg afneemt en de luchtkwaliteit aanzienlijk verbetert.
Verdiepte ligging langs het Stadshart
Nabij het Stadshart wordt de snelweg volledig verdiept aangelegd in een ‘open bak’. Deze bak functioneert meteen als geluidsscherm, waardoor er minder schermen nodig zijn. Langs een groot deel van het Meanderpark komen liggende (horizontale) geluidsschermen, die als een soort raster over de snelweg liggen en wellicht met beplanting kunnen worden bedekt. Met deze verdiepte ligging voorkomen we een belangrijk nadeel van het oude tunnelplan. In dat plan zouden de toe- en afritten naar en van de A9 in oostelijke richting komen te vervallen. Daarmee zou de bereikbaarheid van het Stadshart en van het westelijk deel van Amstelveen sterk verslechteren en zou de verkeersdruk op andere wegen flink toenemen. Ook bedrijven in het Stadshart en het westelijk deel van de gemeente, zoals het KLM hoofdkantoor, zouden daarmee slechter bereikbaar zijn. In het nieuwe plan sluiten de nieuwe toe- en afritten aan op een nieuw aan te leggen kruispunt ter hoogte van het Stadshart, waardoor de bereikbaarheid juist toeneemt. Dit kruispunt komt bovenop de snelweg te liggen. Door de verdiepte ligging van de snelweg, verdwijnt het viaduct bij het Keizer Karelplein. De oversteek voor fietsen en voetgangers gaat daardoor over de snelweg heen, in plaats van onder de snelweg door zoals nu het geval is. Ook het fiets- en voetpad tussen de Lindenlaan en de Meander via het Bovenland en de poort onder het voormalig KPMG-gebouw gaat in de nieuwe situatie over de snelweg heen. Het tunneltje verdwijnt hier. Het zorgt ervoor, dat de samenhang tussen het Keizer Karelpark en het Stadshart verbetert en het voor fietsers en voetgangers veiliger en aantrekkelijker wordt om de oversteek te maken. De kansen om een nieuwe invulling te geven aan het leegstaande voormalige KPMG-gebouw nemen door deze verbindingen toe.
Geluidswering
Langs de snelweg en toe- en afritten komen geluidswerende voorzieningen die de verkeersoverlast sterk verminderen. In principe zullen alle woningen langs de A9 minder geluidshinder ondervinden dan in de huidige situatie, ondanks de verbreding en een toename van het verkeer.
De luchtverontreiniging valt in de nieuwe situatie ruim binnen de wettelijke normen. Hoe de geluidsschermen er precies uit komen te zien wordt bekend tijdens de verdere uitwerking van het plan. De voorkeur gaat uit naar liggende (horizontale) geluidsschermen, waarbij beide rijstroken gedeeltelijk worden overkapt met een raster. In de afspraken met Rijkswaterstaat zijn deze horizontale schermen opgenomen. Er is één voorbehoud: mochten de horizontale schermen veel duurder zijn dan nu is begroot of de constructie technisch, of vanuit verkeersveiligheid niet mogelijk blijken, dan kan besloten worden om toch (geheel of gedeeltelijk) staande (verticale) geluidsschermen te plaatsen.
Groenstroken
Doordat de A9 niet in een tunnel komt te liggen, maar grotendeels in een verdiepte bak, kan de hinder van het verkeer niet volledig worden weggenomen. Door de overkapping in het Oude Dorp, de verdiepte ligging en de diverse geluidsschermen zal de leefbaarheid er toch aanmerkelijk op vooruit gaan. De A9 wordt wel breder. Dit zal onvermijdelijk leiden tot aantasting van de huidige groenstroken langs de snelweg. Dit zou ook het geval zijn als Rijkswaterstaat de weg verbreedt zonder, dat gemeente Amstelveen investeert in aanvullende maatregelen en was ook in het oude Tunnelplan het geval. Er wordt zoveel mogelijk groen teruggeplaatst zodra alle werkzaamheden zijn afgerond. We kunnen helaas niet voorkomen, dat met name een deel van het Meanderpark en een deel van de groenstroken langs de Meester F. A. van Hallweg zullen opgaan in de verbreding.
Financiën
In de nieuwe overeenkomst is geen sprake meer van het bouwen van woningen, flatgebouwen en kantoren langs de Poeloever, het Meanderpark, het Stadshart en het Bovenland. In het oude Tunnelplan was dit wel het geval. Nu dat niet meer hoeft is het financiële risico weg. Het bedrag dat we nu investeren, van € 40 miljoen, betalen we in twee keer.
De eerste helft in 2013 en de tweede helft in 2020. In de Kadernota van 2009 is al een bedrag van € 10 miljoen gereserveerd voor de A9. € 25 miljoen wordt gehaald uit de algemene reserve. De rest van het benodigde bedrag komt uit renteopbrengst. Het ministerie betaalt ons € 2 miljoen terug van de kosten die we sinds 2007 hebben gemaakt aan het project verbreding en inpassing A9. Met de minister is afgesproken, dat gemeente Amstelveen een vaste bijdrage levert en risico’s in de planuitwerking voor rekening van het Rijk zijn. De gemeente loopt met deze nieuwe overeenkomst dus geen financiële risico’s meer.
(Bron Rijkswaterstaat / Google - 2013)
De verbrede en verdiepte A9 gemonteerd in een luchtfoto ter hoogte van de Meander flats en van de volledige overkapping bij het Oude Dorp van Amstelveen met mogelijkheid tot groene inrichting. De groene pijl wijst op het Oude Dorp en de rode is bij de Meander aangebracht
(Bron Gemeente Amstelveen - 2013)
Visualisatie van de verdiepte ligging A9 langs het Stadshart Amstelveen met horizontale geluidschermen in een zogenaamd stempelraam. Op- en afritten via een nieuw aan te leggen dubbelkruispunt. Bovenlandpad via brug in plaats van tunnel. Rechtstreekse aansluiting Stadshart en Bovenland op dubbelkruispunt en op- en afritten A9 via Meander en Burg. Rijnderslaan
Verdere proces
De verbreding van de A9 is onderdeel van een infrastructuurproject van het Rijk. Amstelveen heeft er geen invloed op, of de A9 wordt verbreed, maar heeft met deze overeenkomst wel invloed op de wijze, waarop de verbreding plaatsvindt. Het is aan de gemeenteraad om akkoord te gaan met de wijziging van de overeenkomst, waarmee de bijdrage van € 100 miljoen in een tunnelplan wordt omgezet in een bijdrage van € 38 miljoen in een verdiepte ligging met een overkapping in het Oude Dorp. Naar verwachting behandelt de gemeenteraad het onderwerp op 6 november 2013. Als u de gemeenteraad wilt laten weten, wat u van de overeenkomst vindt, kunt u inspreken tijdens de commissievergadering Algemeen bestuur en middelen van 17 oktober 2013, waar het onderwerp besproken wordt. Via de gemeentelijke website kunt u zich hiervoor aanmelden. Ook kunt u op de website uw reactie achterlaten. Alle binnengekomen reacties worden aan de gemeenteraad ter kennisname aangeboden.
Wanneer de gemeenteraad akkoord gaat, dan kan de overeenkomst met het ministerie worden ondertekend. Rijkswaterstaat gaat vervolgens een Ontwerp-Tracébesluit maken, waar de verbreding van de A9 precies wordt ingetekend en ook duidelijk wordt, hoe de weg wordt ingepast. Verschillende onderzoeken naar onder andere lucht- en geluidseffecten maken onderdeel uit van dit proces. Er zijn in deze fase officiële inspraakronden. Hierna volgt het Tracébesluit. Deze procedure zal tussen 2014 en 2016 door Rijkswaterstaat worden gevolgd. De bouw start als het goed is in 2019 en de weg zal dan in 2025 worden opengesteld voor het verkeer.
Meer informatie
Wilt u meer weten over de verbreding van de A9? Of heeft u specifieke vragen over uw situatie als omwonende van het traject? Bezoek dan de speciale inloopavond voor uw buurt. Voor bewoners in de directe omgeving van de A9 worden de komende weken speciale inloopavonden georganiseerd. Bewoners en huiseigenaren hebben hiervoor inmiddels een uitnodiging ontvangen. Tijdens deze avond wordt extra ingegaan op de effecten van de verbreding in de verschillende buurten. Heeft u geen uitnodiging ontvangen, maar woont u wel in het gebied? Dan bent u natuurlijk van harte welkom. De avonden vinden plaats in het Congrescentrum (Sandbergplein 24), u kunt tussen 18.30 en 21.00 uur bij ons binnenlopen. De planning van de inloopavonden is als volgt:
Oude Dorp - donderdag 26 september 2013
Meander 1, laagbouw en toren 1 t/m 3 - maandag 30 september 2013
Meander 2, laagbouw en toren 4 t/m 6 - dinsdag 1 oktober 2013
Meester F. A. van Hallweg en Ouderkerkerlaan - woensdag 2 oktober2013
Parelvisserslaan en Fideliolaan - donderdag 3 oktober 2013
U kunt op deze avond op elk gewenst moment tussen 18.30 en 21.00 uur bij ons binnenlopen. Voor meer informatie over de A9 kunt u ook terecht op onze website http://www.amstelveen.nl/web/Wonen-en-Leven/Verbreding-A9.htm . En voor vragen, of opmerkingen kunt u ons e-mailen via postbusA9@amstelveen.nl
Hoogachtend,
burgemeester en wethouders van de gemeente Amstelveen,
de loco secretaris, de burgemeester,
Drs. H.A. Köhler, l.s. mr. J.H.C. van Zanen
Bron: SP-Amstelveen - 24-09-2013
SP vindt uitgekleed plan voor A9 nog steeds niet wenselijk
Mede door de voortdurende druk van de SP op het gemeentebestuur, draait de Amstelveense belastingbetaler nu voor een minder hoog bedrag op voor het verbreden en verdiepen van de A9. Al vanaf 2009 stelt de SP - toen nog als enige politieke partij, - dat het megalomane en peperdure plan voor de A9 van tafel moet. In 2009 wilde geen enkele andere partij hier echter naar luisteren, nu vinden opeens alle fracties in de raad èn het college, dat het contract met het Rijk van tafel moet. Volgens SP-fractievoorzitter Joep van Erp neemt het college de Amstelveense kiezers in de maling door hen, als gevolg van de overmoed van oud-wethouder Pols (PvdA) en huidig wethouder Raat (VVD), alsnog op te laten draaien voor 40 miljoen euro. Van Erp: “Het A9-plan zou Amstelveen namelijk helemaal niets kosten, is beloofd”. Een gemeentelijke bijdrage van 40 miljoen euro is volgens de SP een nog steeds veel te hoog bedrag. Van Erp: “Het verbreden van de Rijksweg A9 is onwenselijk en bovendien een rijksproject. Daar moet de rijksoverheid dus voor betalen en niet de Amstelveense belastingbetaler”. De SP blijft zich ervoor inzetten, dat de gemeente Amstelveen geen cent investeert in het A9-project.
Bron: GroenLinks-Amstelveen - 24-09-2013
Eerste reactie GroenLinks-Amstelveen op de nieuwe A9-plannen
Het College moet meerwaarde aantonen
Achtergrond:
GroenLinks in Amstelveen, was, is en blijft, tegenstander van de verbreding van de A9 door Amstelveen. We vinden het duur, onnodig en vervuilend voor de stad. Volgens ons zou het verbeteren van de doorstroming bij de knooppunten Holendrecht en Badhoevedorp een betere verkeersoplossing zijn voor de files in Amstelveen. Ook met de komst van de N201 en het feit, dat de onderliggende verkeersonderzoeken ouder zijn, blijft de vraag naar nut en noodzaak bestaan. Maar aangezien de verbreding door Den Haag is besloten, en Amstelveen dat te slikken heeft, moeten er volgens GroenLinks wel randvoorwaarden komen die luchtvervuiling, stank- en geluidsoverlast compenseren.
Een volledige tunnel voor 100 miljoen leek in het verleden het meest voor die leefbaarheid te doen, daarom was GroenLinks’ standpunt toen: geen verbreding zonder tunnel. Maar vanwege de economische crisis konden de verwachte opbrengsten voor de tunnel niet verdiend worden en bleek 100 miljoen te veel. In 2009 was GroenLinks dan ook de eerste partij die pleitte voor heronderhandeling om dat bedrag te verlagen, en zo een financiële strop voor Amstelveen af te wenden. Ondertussen is de crisis overal doorgedrongen en is het iedereen, ook Den Haag duidelijk, dat Amstelveen de 100 miljoen niet op kan brengen.
(Bron GroenLinks-Amstelveen - 2013)
GroenLinks badge met de tekst: 'Zin in de toekomst'
Onderhandelingsresultaat:
Burgemeester en wethouders hebben de afgelopen periode met Den Haag onderhandeld voor deze kleinere Amstelveense bijdrage. Die komt nu op zo’n 40 miljoen. Daarbij gaat de verbreding door, is de volledige tunnel van tafel, maar worden delen van de A9 wel overdekt en komen er deels geknikte geluidsschermen. Als GroenLinks deze nieuwe overeenkomst legt naast de meetlat van verkeer, financiën en leefbaarheid, komen wij tot de volgende eerste reactie:
Verkeer:
Verkeerstechnisch lijkt het huidige voorstel zonder volledige tunnel beter. Doordat bijvoorbeeld een afslag aan de Keizer Karelweg gehandhaafd blijft, zorgt dat niet voor zwerfverkeer door woonwijken, is het Stadshart makkelijker bereikbaar en kan het OV richting het busstation beter worden afgewikkeld.
Financiën:
Een gemeentelijke bijdrage van 40 miljoen is veel minder, maar nog steeds een heel groot bedrag voor de gemeente in crisistijd. Dat bedrag ligt niet ergens te wachten op de plank. Het moet uit de algemene reserve komen en dit jaar wordt de eerste helft al betaald. De vraag is, of dit extra bezuinigingen betekent en of de gemeente daarna nog wel financiële tegenvallers kan leiden. Een lichtpuntje is het feit, dat financiële tegenvallers in het project door het Rijk betaald moeten worden.
Leefbaarheid:
Rond het Oude Dorp komt er nog steeds een overkapping en bij het Stadshart gaat de A9 ondergronds, dat is sowieso goed voor het verbinden van de stad en de uitstraling. Bij het Stadshart wordt de boel niet overkapt, maar komen naar alle waarschijnlijkheid geknikte geluidswanden. Dat kan acceptabel, maar fraai is anders. De andere delen krijgen echter wel te maken met hoge geluidswanden. Het afblazen van de hele tunnel betekent gelukkig geen grote concentratie schadelijke stoffen rond de tunnelmonden. Ook zal er aandacht moeten zijn voor de bewoners en omwonenden tijdens de bouw van dit project. De ombouw van de kruising met de Keizer Karelweg zal bijvoorbeeld meerdere jaren duren en bewoners dicht bij de A9 zullen ook lang met bouwterreinen te maken krijgen. Ook tijdens die ombouw moet er aandacht voor hun belangen zijn en is het zaak om vertragingen zo veel mogelijk tegen te gaan. Verder blijft GroenLinks het betreuren, dat voor de verbreding stukken groen en park in Amstelveen moeten verdwijnen.
Duurzaamheidsscan:
Het belangrijkste punt van dit voorstel blijft echter de meerwaarde die dit voorstel heeft. De tunnel is van tafel, maar compenseren we de nadelen van de verbreding genoeg? Hoeveel meer geluidsoverlast voorkomen we in het plan, wat nu op tafel ligt? Wat scheelt het qua uitstoot van gassen en stoffen in de stad? In hoeverre bouwen we nu constructies die daarna nooit meer te veranderen zijn? Om inzichtelijk te maken of deze 40 miljoen van Amstelveen een investering is die de moeite waard is, wil GroenLinks een duurzaamheidsscan op deze aspecten. Het moet kraakhelder worden, of dit de best mogelijke optie is met meerwaarde voor de Amstelveense leefomgeving. Deze scan moet gebeuren op basis van de huidige A9-situatie, de situatie die Amstelveen zou krijgen bij een volledige tunnel en de situatie zoals die nu wordt voorgesteld. Zo kan beoordeeld worden, of dit de beste deal is. Tot slot zou in deze scan ook de mogelijkheid onderzocht moeten worden wat dit nieuwe project nog voor duurzaamheidskansen biedt, zoals het plaatsen van bijvoorbeeld zonnepanelen op de geknikte geluidsschermen voor Amstelveens verbruik.
Concluderend:
Al met al maakt GroenLinks bij eerste lezing de conclusie op, dat dit plan een verlichting is ten opzichte van 100 miljoen, maar de partij is ook kritisch. Is dit voorstel echt het beste plan voor de stad de aankomende jaren? Er moet volgens GroenLinks een duurzaamheidsscan komen om de meerwaarde van dit voorstel aan te tonen. De aankomende weken zullen gebruikt worden om de plannen meer te bestuderen, bewoners te informeren en hun reactie te peilen. Wij roepen Amstelveners ook op reacties, of input naar ons te sturen op fractie@groenlinksamstelveen.nl. Vervolgens zullen we richting de behandeling in de gemeenteraad ons standpunt verder uitkristalliseren.
Zie ook Vervolg A-9 Discussies 2013
De effecten van een Amstelveense bijdrage van 100 miljoen euro aan de ondertunneling van de rijksweg A9 zouden momenteel rampspoedig zijn voor de gemeentelijke financiën. 'Een maatschappelijk, sociaal en economische onbegaanbare weg,' aldus wethouder Herbert Raat (financiën, VVD) die een doorrekening van de financiële consequenties 'in hedendaags perspectief' heeft laten maken. Geïndexeerd moet de gemeente in 2020 120 miljoen euro bijdragen aan de ondertunneling. Een deel (39 miljoen) zou kunnen worden gevonden door de algemene reserve toe te voegen aan de 'bestemmingsreserve A9' van thans 10 miljoen, waarmee dat bedrag, inclusief rente, op 55 miljoen komt. Uit de egalisatie- en overige reserves zou 15 miljoen kunnen worden overgeheveld. Naast het onder meer volledig stopzetten van het onderwijs huisvestingsprogramma betekent de extra jaarlijkse miljoenenlast, dat „zeer forse ingrepen noodzakelijk zijn die het hele palet van gemeentelijke taken en dienstverlening zullen treffen." Dit stelt wethouder Herbert Raat (financiën, VVD) desgevraagd. „Met alleen bezuinigingen zul je het echt niet redden. Een significante lastenverzwaring zal moeten worden doorgevoerd. Dit is mogelijk door het inzetten van een (groot) deel van de belastingcapaciteit van 9,6 miljoen per jaar."
(Foto Amstelveenweb.com - 2013)
Herbert Raat (VVD), wethouder Financiën tijdens de raadsvergadering op 6 februari 2013
Regeerakkoord
Eerder werd namelijk al een lastenverzwaring van 7,5 miljoen structureel uit het regeerakkoord en het overhevelingen van rijkstaken naar de gemeente duidelijk. Afhankelijk van het betalingstempo, zou dit een extra jaarlast op de begroting betekenen van 10 tot 12 miljoen euro.
Second opinion
Uit de gebiedsontwikkeling kan volgens de gemeente, daar in gesterkt door een second opinion van de Grondmij, geen aandeel meer worden verwacht. Raat: „In Amstelveen is er nog een aantal locaties, waar projectontwikkelingen kunnen plaatsvinden die op enig moment voor de gemeente winstgevend kunnen zijn. De financiële impact ligt tussen de 15 en 20 miljoen euro." „Voor dit moment is er echter geen enkele zekerheid, dat opbrengsten in deze orde van grootte daadwerkelijk zullen plaatshebben. Als dekkingsbron voor de A9-problematiek is dit geen reële bron. Mocht er evenwel toch geld binnenkomen, dan zal dit worden toegevoegd aan de algemene reserve als algemene risicobuffer." Tot slot nog het onderwijs huisvestingsprogramma. Voor welke scholen zou het stopzetten nadelige consequenties hebben? Raat: „Voor de 1ste Amstelveense Montessorischool, Roelof Venema, Triangel/ Karel Eykman, Martin Luther King en de Piet Hein moet nog voor 27 miljoen euro worden aanbesteed. Er zijn echter wel kosten gemaakt en het schrappen van de investering zal leiden tot hogere onderhoudslasten voor de bestaande gebouwen. Ook moet rekening worden gehouden met een gebrek aan lokalen."
Bron: Amstelveens Weekblad - 18-04-2013
De gemeente Amstelveen en het Rijk onderhandelen momenteel over de toekomst van de A9-tunnel. Afgelopen week verklaarde verkeersminister Schultz de besluitvorming binnenkort te kunnen afronden. „Het gaat om besluitvorming, waarmee de verschillende partijen moeten kunnen leven," voegde zij daaraan toe. Omdat er nog onderhandeld wordt, wilde zij verder geen details geven. Ambtenaren van de gemeente en van Rijkswaterstaat hebben de afgelopen maanden een alternatief plan uitgewerkt voor de tunnel. Dat plan wijkt flink af van de oorspronkelijke opzet, maar over hoe het er precies uitziet, wil ook Herbert Raat (VVD) wethouder Financiën nog niets zeggen. „We zijn ambtelijk helemaal klaar, B en W zijn akkoord, de minister heeft het plan nu in haar tas, zoals dat in Den Haag heet. Maar ik wil eerst de instemming van de minister alvorens op de details in te gaan."
(Bron Rijksoverheid - 2012)
Melanie Schultz van Haegen-Maas Geesteranus (VVD), minister van Infrastructuur en Milieu
Het enige wat de wethouder zich laat ontvallen, zijn de woorden 'gedifferentieerde oplossing'. Dat duidt erop, dat er niet meer voor het hele traject door Amstelveen recht-toe-recht-aan een tunnel komt, maar mogelijk deels een tunnel en deels iets anders, bijvoorbeeld een overkapping, toegesneden op situaties ter plekke. Ter vergelijking: bij de A10 in de Amsterdamse Zuidas zijn de voorgenomen tunnels beter betaalbaar gemaakt door deze onder andere flink in te korten.
(Foto Amstelveenweb.com - 2013)
Herbert Raat (VVD), wethouder Financiën van de gemeente Amstelveen
Zeker is wel, dat de oplossing voor de A9 een flink stuk goedkoper uitpakt, zowel voor Amstelveen als voor het Rijk. Maar ook over de hoogte van bedragen wil Raat niets kwijt. In de kamer was het VVD-Kamerlid Ton Elias die expliciet naar de A9 in Amstelveen vroeg. De VVD vindt de verbreding van de A9 van groot economisch belang, onmisbaar voor het Nederlandse vermogen om geld te verdienen. Amstelveen heeft de contracten voor de A9 ondertekend met nog 16 partijen: andere gemeenten, de provincie, Schiphol etc. Wethouder Raat denkt ook de andere contractpartners wel te kunnen overtuigen van het nieuwe plan: „Wethouder Wiebes van Amsterdam heeft gezegd de financiële problemen van Amstelveen wel te begrijpen. Hij heeft in Amsterdam dezelfde problemen met de vastgoedmarkt. En Amsterdam heeft er niets aan, als buurgemeente Amstelveen vervalt tot de bedelstaf."
Bron: SP-Amstelveen - 23-06-2013
College schuift rekening A9 door en wil de onderhandelingen over de A9 stoppen.
De SP blijft bij het standpunt, dat de A9 een rijksproject is, dat ook door het Rijk betaald moet worden en zal daar voor blijven strijden! Het College presenteert een kadernota, die op het eerste gezicht een gezond financieel plaatje laat zien. Dit kan het College doen, omdat de molensteen van de A9, die om de nek van Amstelveen hangt, nog steeds niet volledig in de boeken staat. Dit College laat zich voorstaan op daadkracht, maar schuift hier de hete aardappel continu door. Een overzicht in vogelvlucht:
In februari 2011 besluit het college om te gaan heronderhandelen over de 100 miljoen voor de A9.
Bij de kadernota 2012 in juli 2011 is bekend, dat het resultaat van de onderhandelingen verwacht wordt in november 2011.
Bij de kadernota van 2013, in juli 2011 wordt gemeld, dat de onderhandelingen in een afrondende fase zitten.
Nu in 2013 bij de kadernota 2014 is er nog steeds geen resultaat bereikt.
Bijna twee en een half jaar onderhandelen levert dus geen resultaat op. Er is in een dekking van 10 miljoen voorzien, de handtekening voor 100 miljoen staat nog steeds. Voor de te verwachten financiële positie van de gemeente is elk resultaat slechter dan de gereserveerde 10 miljoen een verlies.
(Foto Amstelveenweb.com - 2012)
Joep van Erp, fractievoorzitter van SP-Amstelveen
De accountantsverklaring over 2012 van PWC spreekt van een bedrag van 40 miljoen, dit zou betekenen, dat de algemene reserve opgesoupeerd wordt. Voor 2017 was de prognose 30 miljoen. Hier vindt u de accountantsverklaring (pdf) met de titel: 'Accountantsverslag 2012 Samen op de goede weg' (concept). Door bij deze kadernota nog geen resultaat te presenteren zadelt dit College een volgend College op met een groot probleem, terwijl ze zelf nog mooi weer kunnen spelen met gunstige cijfers. De SP-Amstelveen vindt het raar, dat de onderhandelingen alsmaar niet rondkomen. Elke keer is de overeenkomst op een haar na gevild, er zijn slechts wat punten en komma’s. Het is des te vreemder, omdat de verantwoordelijke minister, de gedeputeerde, de wethouder en onze burgemeester allemaal van dezelfde partij, de VVD, zijn. De inwoners van Amstelveen worden zo op het verkeerde been gezet. Financieel is er geen enkele zekerheid over de uitkomst van de onderhandelingen, en het College toont geen enkele daadkracht. Als onderhandelingen in een impasse zitten is het tijd voor zwaarder geschut. De SP zet in op het stoppen van de onderhandelingen met het Rijk, en op dit dossier op geen enkele manier meer meewerken met het Rijk. De SP zal daar in de raad een motie voor indienen. De inwoners van de Schildersbuurt hebben laten zien, dat actievoeren helpt, de gemeente Amstelveen kan al zijn krachten aanwenden en zijn inwoners mobiliseren om een goed resultaat af te dwingen. De dans in de achterkamertjes van de VVD bewindslieden moet stoppen!
Bron: Gemeente Amstelveen / Rijkswaterstaat - 22-09-2013
Uitnodiging informatieavond
Met de datum van 20 september 2013 kregen buurtbewoners rond de rijksweg A9 onderstaande brief in hun brievenbus, ondertekend door Jan van Zanen, burgemeester van Amstelveen:
'Geachte heer/mevrouw,
Wij sturen u deze brief, omdat u eigenaar bent van een pand, of vastgoedobject in de directe buurt van de A9. Alweer enige jaren geleden bent u door ons geïnformeerd over het feit, dat het Rijk de snelwegen tussen Schiphol, Amsterdam en Almere gaat verbreden. Zo ook de A9 die door onze gemeente loopt. De werkzaamheden voor deze verbreding zullen tussen 2019 en 2023 plaatsvinden. Bij de aanleg, of verbreding van een snelweg is de Rijksoverheid wettelijk verplicht om de hinder voor omwonenden zo veel mogelijk te beperken. Dit gebeurt vaak met het aanleggen van basisvoorzieningen, zoals metershoge geluidschermen. Gemeente Amstelveen wil, dat de verbrede snelweg straks op zo'n manier door de stad loopt, dat het een verbetering is ten opzichte van de huidige situatie qua bereikbaarheid, veiligheid, leefbaarheid, geluidshinder en gezondheid. Daarom zijn we in onderhandeling gegaan met het Rijk om de basisvoorzieningen aan te vullen. In 2007 kwam het gemeentebestuur met het Rijk tot een overeenkomst, waarbij gemeente Amstelveen minstens € 100 miljoen zou bijdragen, het 'Tunnelplan,' waarbij de snelweg in een tunnel zou komen te liggen. Dit enorme bedrag zou Amstelveen moeten verdienen uit de verkoop van grond voor de bouw van woningen en kantoren langs de A9.
(Bron Rijkswaterstaat - 2011)
De kaart van Rijkswaterstaat uit 2011 met de tunnel in Amstelveen (met rode pijl aangegeven)
Toen de vastgoed- en financiële crisis ontstond, werd al snel duidelijk, dat Amstelveen deze grond-opbrengst nooit zou kunnen realiseren en de bijdrage ook niet uit eigen middelen zou kunnen betalen. Dit zou ten koste gaan van investeringen in belangrijke voorzieningen in de stad, zoals scholen, armoedebeleid maar ook sportvelden en cultuur. Het college besloot begin 2011 de veel te dure en risicovolle overeenkomst met het Rijk open te breken en opnieuw de onderhandelingen te starten. De gesprekken met het ministerie en Rijkswaterstaat vonden afgelopen periode onder strikte geheimhouding plaats, opgedragen door de minister. De onderhandelingen zijn inmiddels afgerond. De minister heeft akkoord gegeven op een nieuwe overeenkomst, waarin afspraken zijn gemaakt over hoe de verbrede A9 straks door Amstelveen loopt. Volgende week wordt dit akkoord openbaar gemaakt. Direct daarna willen wij u als bewoner in de buurt van de A9, en de overige inwoners van Amstelveen, zo snel mogelijk informeren over de inhoud van de overeenkomst. Zodra het akkoord openbaar wordt ontvangt u van ons een brief met daarin uitleg van de plannen. We verwachten dat dit rond 24 september zal zijn.
Graag nodigen we u alvast uit voor een inloopavond op woensdag 2 oktober 2013 in het Congrescentrum (Sandbergplein 24, ingang naast de Bijenkorf). U kunt tussen 18.30 tot 21.00 uur binnenlopen om uzelf op de hoogte te stellen van de plannen, of vragen te stellen.
Wij hopen u te zien tijdens de inloopavond!
Hoogachtend, burgemeester en wethouders van de gemeente Amstelveen,
de loco secretaris, Drs. H.A. Köhler, l.s. de burgemeester, mr. J.H.C. van Zanen'
A9/A10/A1/A6 Schiphol - Amsterdam – Almere
Rijkswaterstaat verbreedt de komende jaren de (drukke) snelwegen tussen Schiphol, Amsterdam en Almere. Hierdoor blijft de regio bereikbaar. Tegelijkertijd verbetert Rijkswaterstaat de leefbaarheid langs de snelwegen met onder meer nieuwe en hogere geluidsschermen. De werkzaamheden zijn inmiddels gestart op de A10-Oost en de A1 Diemen. De eerste van de 5 projecten.
63 kilometer wegverbreding
Om de files te verminderen is een grote capaciteitsuitbreiding nodig. Daarom verbreedt Rijkswaterstaat over 63 kilometer de weg. Dit betekent:
- extra rijstroken
- een extra brug over het Amsterdam-Rijnkanaal
- een brede Hollandse Brug
- de renovatie van 5 grote knooppunten
- de aanpassing van circa 100 viaducten.
Leefbaarheid, natuur, water en fietspaden
Tegelijk met de wegverbreding verbetert Rijkswaterstaat de leefbaarheid door de aanleg van:
- een tunnel
- een aquaduct
- geluidsreducerend asfalt
- 33 kilometer geluidsschermen.
Daarnaast hoort bij de weguitbreiding een samenhangend pakket van investeringen in natuur, water en fietspaden.
Eerste deel van project A10-Oost/A1 Diemen
Op maandag 2 september 2013 is het eerste deel van project A10-Oost/A1 Diemen gereed. Daarmee is er een extra rijstrook beschikbaar voor het verkeer tussen de knooppunten Amstel en Watergraafsmeer in de richting Zaanstad/Amersfoort. Ook starten de werkzaamheden aan de A1/A6 tussen Diemen en Almere Havendreef. De A1/A6 is na A10-Oost/A1 Diemen het tweede project van de weguitbreiding tussen Schiphol, Amsterdam en Almere (SAA).
De A9 Amstelveen, inclusief knooppunt Holendrecht, wat gaat er gebeuren?
- (18) uitbreiding van 2x3 naar 2x4 rijstroken;
- (19) aanleg van een wisselstrook vanaf de brug over de Bullewijk tot knooppunt Holendrecht richting Almere;
- (20) aanleg van een tunnel tussen de Dorpsstraat en het Amstelplein;
- (21) vervanging van de huidige aansluiting Amstelveen door een nieuwe toe- en afrit aan de westkant van de tunnel voor verkeer tussen knooppunt Badhoevedorp en de Keizer Karelweg. Ook komt er een nieuwe toe- en afrit voor verkeer tussen knooppunt Holendrecht en de Keizer Karelweg via de verlegde Burg. Rijnderslaan /verlegde Keerpuntweg en Meander naar de huidige aansluiting op het Amstelplein;
- aanleg vluchtstrook voor de Zuidtangent langs beide kanten van de A9 vanaf de aansluiting Aalsmeer tot aan de Keizer Karelweg. Zo kunnen bussen een eventuele file voorbij rijden.
(Bron Tracébesluit Weguitbreiding Schiphol - Amsterdam - Almere)
Bron: Gemeente Amstelveen - 24-09-2013
Informatie over de overeenstemming verbreding A9
De gemeente Amstelveen informeert haar bewoners over de overeenstemming tussen gemeente Amstelveen, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Rijkswaterstaat ivm de gedeeltelijke overkapping en verbreding van Rijksweg A9:
Geachte heer/mevrouw,
Graag willen wij u informeren over de overeenstemming tussen gemeente Amstelveen, het ministerie van Infrastructuur & Milieu, Rijkswaterstaat en partners in de regio over de manier waarop de A9 in Amstelveen wordt verbreed. Gemeente Amstelveen investeert de komende jaren € 38 miljoen in een verantwoorde verbreding van de snelweg. De werkzaamheden voor de verbreding zullen tussen 2019 en 2023 plaatsvinden. Recent stuurden wij u een uitnodiging voor een informatieavond. Tijdens deze avond gaan we dieper in op wat de verbreding van de A9 voor uw buurt betekent en beantwoorden we graag uw vragen. Rijkswaterstaat, die de verbreding uitvoert, is op deze avond ook aanwezig en kan uw vragen beantwoorden over het verdere proces om te komen tot een definitief plan voor de verbreding en de manieren en momenten, waarop u daarbij wordt betrokken. In deze brief informeren wij u alvast over de belangrijkste punten van de overeenkomst met het Rijk.
Afscheid van het te veel dure tunnelplan
In 2007 besloot de Rijksoverheid om de snelwegen tussen Schiphol, Amsterdam en Almere te verbreden. Zo ook de A9 die door Amstelveen loopt. Deze snelweg wordt verbreed naar twee keer vier rijstroken. Bij de aanleg, of verbreding van een snelweg is de Rijksoverheid gehouden aan wettelijke normen om hinder (geluid en fijn stof) voor omwonenden te beperken. Het verbreden van de bestaande weg met plaatsing van metershoge geluidsschermen vond de gemeente destijds geen goed idee en is daarom in onderhandeling gegaan met het Rijk om het basisplan aan te vullen. In 2007 kwam het gemeentebestuur met het Rijk tot een overeenkomst waarbij gemeente Amstelveen minstens 100 miljoen zou bijdragen, het zogenaamde ‘Tunnelplan’. Dit enorme bedrag zou Amstelveen moeten verdienen uit de verkoop van grond voor de bouw van woningen en kantoren langs de A9. Toen de vastgoed- en financiële crisis ontstond werd al snel duidelijk, dat Amstelveen deze grondopbrengst nooit zou kunnen realiseren en de bijdrage ook niet uit eigen middelen zou kunnen betalen. Dit zou ten koste gaan van investeringen in belangrijke voorzieningen in de stad, zoals scholen, armoedebeleid maar ook sportvelden en cultuur.
(Bron Gemeente Amstelveen - 2013)
Visualisatie van de volledige overkapping van de A9 bij het Oude Dorp van Amstelveen met mogelijkheid tot groene inrichting
Het college besloot begin 2011 de veel te dure en risicovolle overeenkomst met het Rijk open te breken. Wethouder Herbert Raat ging vervolgens opnieuw in onderhandeling met minister Schultz van Haegen.
Nieuwe overeenkomst: betaalbaar én beter voor de stad
De gemeente heeft nu overeenstemming bereikt over een nieuw plan, waarin het bedrag dat we bijdragen aan de inpassing van de snelweg wordt teruggebracht van € 100 miljoen naar € 38 miljoen. Voor deze investering krijgen we een aantal maatregelen, dat ervoor zorgt dat de A9 op een goede manier wordt verbreed en de omwonenden langs het traject veel minder hinder ervaren dan bij een verbreding van het huidige tracé het geval zou zijn. In de meeste gevallen vermindert de hinder ten opzichte van de huidige situatie. Daarnaast gaat veel aandacht uit naar de verbetering van de bereikbaarheid en de samenhang tussen noord en zuid Amstelveen. We gaan er met de verbreding dus op vooruit wat betreft bereikbaarheid, geluid en luchtkwaliteit.
Maar de verbreding zal op sommige plekken in de stad ook nadelen meebrengen, doordat het bijvoorbeeld (tijdelijk of permanent) ten koste gaat van groen en de weg dichter bij woningen komt te liggen. Dit zou overigens ook het geval zijn in het oude tunnelplan en wanneer de weg zonder aanvullende maatregelen werd verbreed.
Overkapping bij het Oude Dorp
In het Oude Dorp komt een volledige overkapping. Het dak van de overkapping kan worden ingericht met voet- en fietspaden, groen en speelruimte voor kinderen. De overkapping zorgt ervoor dat het Oude Dorp (noord en zuid) weer met elkaar verbonden is en niet langer gescheiden wordt door de A9. De inrichting van de openbare ruimte op de kap bedenken we samen met de bewoners van het Oude Dorp. De overkapping zorgt er daarnaast voor, dat de geluidshinder van de snelweg afneemt en de luchtkwaliteit aanzienlijk verbetert.
Verdiepte ligging langs het Stadshart
Nabij het Stadshart wordt de snelweg volledig verdiept aangelegd in een ‘open bak’. Deze bak functioneert meteen als geluidsscherm, waardoor er minder schermen nodig zijn. Langs een groot deel van het Meanderpark komen liggende (horizontale) geluidsschermen, die als een soort raster over de snelweg liggen en wellicht met beplanting kunnen worden bedekt. Met deze verdiepte ligging voorkomen we een belangrijk nadeel van het oude tunnelplan. In dat plan zouden de toe- en afritten naar en van de A9 in oostelijke richting komen te vervallen. Daarmee zou de bereikbaarheid van het Stadshart en van het westelijk deel van Amstelveen sterk verslechteren en zou de verkeersdruk op andere wegen flink toenemen. Ook bedrijven in het Stadshart en het westelijk deel van de gemeente, zoals het KLM hoofdkantoor, zouden daarmee slechter bereikbaar zijn. In het nieuwe plan sluiten de nieuwe toe- en afritten aan op een nieuw aan te leggen kruispunt ter hoogte van het Stadshart, waardoor de bereikbaarheid juist toeneemt. Dit kruispunt komt bovenop de snelweg te liggen. Door de verdiepte ligging van de snelweg, verdwijnt het viaduct bij het Keizer Karelplein. De oversteek voor fietsen en voetgangers gaat daardoor over de snelweg heen, in plaats van onder de snelweg door zoals nu het geval is. Ook het fiets- en voetpad tussen de Lindenlaan en de Meander via het Bovenland en de poort onder het voormalig KPMG-gebouw gaat in de nieuwe situatie over de snelweg heen. Het tunneltje verdwijnt hier. Het zorgt ervoor, dat de samenhang tussen het Keizer Karelpark en het Stadshart verbetert en het voor fietsers en voetgangers veiliger en aantrekkelijker wordt om de oversteek te maken. De kansen om een nieuwe invulling te geven aan het leegstaande voormalige KPMG-gebouw nemen door deze verbindingen toe.
Geluidswering
Langs de snelweg en toe- en afritten komen geluidswerende voorzieningen die de verkeersoverlast sterk verminderen. In principe zullen alle woningen langs de A9 minder geluidshinder ondervinden dan in de huidige situatie, ondanks de verbreding en een toename van het verkeer.
De luchtverontreiniging valt in de nieuwe situatie ruim binnen de wettelijke normen. Hoe de geluidsschermen er precies uit komen te zien wordt bekend tijdens de verdere uitwerking van het plan. De voorkeur gaat uit naar liggende (horizontale) geluidsschermen, waarbij beide rijstroken gedeeltelijk worden overkapt met een raster. In de afspraken met Rijkswaterstaat zijn deze horizontale schermen opgenomen. Er is één voorbehoud: mochten de horizontale schermen veel duurder zijn dan nu is begroot of de constructie technisch, of vanuit verkeersveiligheid niet mogelijk blijken, dan kan besloten worden om toch (geheel of gedeeltelijk) staande (verticale) geluidsschermen te plaatsen.
Groenstroken
Doordat de A9 niet in een tunnel komt te liggen, maar grotendeels in een verdiepte bak, kan de hinder van het verkeer niet volledig worden weggenomen. Door de overkapping in het Oude Dorp, de verdiepte ligging en de diverse geluidsschermen zal de leefbaarheid er toch aanmerkelijk op vooruit gaan. De A9 wordt wel breder. Dit zal onvermijdelijk leiden tot aantasting van de huidige groenstroken langs de snelweg. Dit zou ook het geval zijn als Rijkswaterstaat de weg verbreedt zonder, dat gemeente Amstelveen investeert in aanvullende maatregelen en was ook in het oude Tunnelplan het geval. Er wordt zoveel mogelijk groen teruggeplaatst zodra alle werkzaamheden zijn afgerond. We kunnen helaas niet voorkomen, dat met name een deel van het Meanderpark en een deel van de groenstroken langs de Meester F. A. van Hallweg zullen opgaan in de verbreding.
Financiën
In de nieuwe overeenkomst is geen sprake meer van het bouwen van woningen, flatgebouwen en kantoren langs de Poeloever, het Meanderpark, het Stadshart en het Bovenland. In het oude Tunnelplan was dit wel het geval. Nu dat niet meer hoeft is het financiële risico weg. Het bedrag dat we nu investeren, van € 40 miljoen, betalen we in twee keer.
De eerste helft in 2013 en de tweede helft in 2020. In de Kadernota van 2009 is al een bedrag van € 10 miljoen gereserveerd voor de A9. € 25 miljoen wordt gehaald uit de algemene reserve. De rest van het benodigde bedrag komt uit renteopbrengst. Het ministerie betaalt ons € 2 miljoen terug van de kosten die we sinds 2007 hebben gemaakt aan het project verbreding en inpassing A9. Met de minister is afgesproken, dat gemeente Amstelveen een vaste bijdrage levert en risico’s in de planuitwerking voor rekening van het Rijk zijn. De gemeente loopt met deze nieuwe overeenkomst dus geen financiële risico’s meer.
(Bron Rijkswaterstaat / Google - 2013)
De verbrede en verdiepte A9 gemonteerd in een luchtfoto ter hoogte van de Meander flats en van de volledige overkapping bij het Oude Dorp van Amstelveen met mogelijkheid tot groene inrichting. De groene pijl wijst op het Oude Dorp en de rode is bij de Meander aangebracht
(Bron Gemeente Amstelveen - 2013)
Visualisatie van de verdiepte ligging A9 langs het Stadshart Amstelveen met horizontale geluidschermen in een zogenaamd stempelraam. Op- en afritten via een nieuw aan te leggen dubbelkruispunt. Bovenlandpad via brug in plaats van tunnel. Rechtstreekse aansluiting Stadshart en Bovenland op dubbelkruispunt en op- en afritten A9 via Meander en Burg. Rijnderslaan
Verdere proces
De verbreding van de A9 is onderdeel van een infrastructuurproject van het Rijk. Amstelveen heeft er geen invloed op, of de A9 wordt verbreed, maar heeft met deze overeenkomst wel invloed op de wijze, waarop de verbreding plaatsvindt. Het is aan de gemeenteraad om akkoord te gaan met de wijziging van de overeenkomst, waarmee de bijdrage van € 100 miljoen in een tunnelplan wordt omgezet in een bijdrage van € 38 miljoen in een verdiepte ligging met een overkapping in het Oude Dorp. Naar verwachting behandelt de gemeenteraad het onderwerp op 6 november 2013. Als u de gemeenteraad wilt laten weten, wat u van de overeenkomst vindt, kunt u inspreken tijdens de commissievergadering Algemeen bestuur en middelen van 17 oktober 2013, waar het onderwerp besproken wordt. Via de gemeentelijke website kunt u zich hiervoor aanmelden. Ook kunt u op de website uw reactie achterlaten. Alle binnengekomen reacties worden aan de gemeenteraad ter kennisname aangeboden.
Wanneer de gemeenteraad akkoord gaat, dan kan de overeenkomst met het ministerie worden ondertekend. Rijkswaterstaat gaat vervolgens een Ontwerp-Tracébesluit maken, waar de verbreding van de A9 precies wordt ingetekend en ook duidelijk wordt, hoe de weg wordt ingepast. Verschillende onderzoeken naar onder andere lucht- en geluidseffecten maken onderdeel uit van dit proces. Er zijn in deze fase officiële inspraakronden. Hierna volgt het Tracébesluit. Deze procedure zal tussen 2014 en 2016 door Rijkswaterstaat worden gevolgd. De bouw start als het goed is in 2019 en de weg zal dan in 2025 worden opengesteld voor het verkeer.
Meer informatie
Wilt u meer weten over de verbreding van de A9? Of heeft u specifieke vragen over uw situatie als omwonende van het traject? Bezoek dan de speciale inloopavond voor uw buurt. Voor bewoners in de directe omgeving van de A9 worden de komende weken speciale inloopavonden georganiseerd. Bewoners en huiseigenaren hebben hiervoor inmiddels een uitnodiging ontvangen. Tijdens deze avond wordt extra ingegaan op de effecten van de verbreding in de verschillende buurten. Heeft u geen uitnodiging ontvangen, maar woont u wel in het gebied? Dan bent u natuurlijk van harte welkom. De avonden vinden plaats in het Congrescentrum (Sandbergplein 24), u kunt tussen 18.30 en 21.00 uur bij ons binnenlopen. De planning van de inloopavonden is als volgt:
Oude Dorp - donderdag 26 september 2013
Meander 1, laagbouw en toren 1 t/m 3 - maandag 30 september 2013
Meander 2, laagbouw en toren 4 t/m 6 - dinsdag 1 oktober 2013
Meester F. A. van Hallweg en Ouderkerkerlaan - woensdag 2 oktober2013
Parelvisserslaan en Fideliolaan - donderdag 3 oktober 2013
U kunt op deze avond op elk gewenst moment tussen 18.30 en 21.00 uur bij ons binnenlopen. Voor meer informatie over de A9 kunt u ook terecht op onze website http://www.amstelveen.nl/web/Wonen-en-Leven/Verbreding-A9.htm . En voor vragen, of opmerkingen kunt u ons e-mailen via postbusA9@amstelveen.nl
Hoogachtend,
burgemeester en wethouders van de gemeente Amstelveen,
de loco secretaris, de burgemeester,
Drs. H.A. Köhler, l.s. mr. J.H.C. van Zanen
Bron: SP-Amstelveen - 24-09-2013
SP vindt uitgekleed plan voor A9 nog steeds niet wenselijk
Mede door de voortdurende druk van de SP op het gemeentebestuur, draait de Amstelveense belastingbetaler nu voor een minder hoog bedrag op voor het verbreden en verdiepen van de A9. Al vanaf 2009 stelt de SP - toen nog als enige politieke partij, - dat het megalomane en peperdure plan voor de A9 van tafel moet. In 2009 wilde geen enkele andere partij hier echter naar luisteren, nu vinden opeens alle fracties in de raad èn het college, dat het contract met het Rijk van tafel moet. Volgens SP-fractievoorzitter Joep van Erp neemt het college de Amstelveense kiezers in de maling door hen, als gevolg van de overmoed van oud-wethouder Pols (PvdA) en huidig wethouder Raat (VVD), alsnog op te laten draaien voor 40 miljoen euro. Van Erp: “Het A9-plan zou Amstelveen namelijk helemaal niets kosten, is beloofd”. Een gemeentelijke bijdrage van 40 miljoen euro is volgens de SP een nog steeds veel te hoog bedrag. Van Erp: “Het verbreden van de Rijksweg A9 is onwenselijk en bovendien een rijksproject. Daar moet de rijksoverheid dus voor betalen en niet de Amstelveense belastingbetaler”. De SP blijft zich ervoor inzetten, dat de gemeente Amstelveen geen cent investeert in het A9-project.
Bron: GroenLinks-Amstelveen - 24-09-2013
Eerste reactie GroenLinks-Amstelveen op de nieuwe A9-plannen
Het College moet meerwaarde aantonen
Achtergrond:
GroenLinks in Amstelveen, was, is en blijft, tegenstander van de verbreding van de A9 door Amstelveen. We vinden het duur, onnodig en vervuilend voor de stad. Volgens ons zou het verbeteren van de doorstroming bij de knooppunten Holendrecht en Badhoevedorp een betere verkeersoplossing zijn voor de files in Amstelveen. Ook met de komst van de N201 en het feit, dat de onderliggende verkeersonderzoeken ouder zijn, blijft de vraag naar nut en noodzaak bestaan. Maar aangezien de verbreding door Den Haag is besloten, en Amstelveen dat te slikken heeft, moeten er volgens GroenLinks wel randvoorwaarden komen die luchtvervuiling, stank- en geluidsoverlast compenseren.
Een volledige tunnel voor 100 miljoen leek in het verleden het meest voor die leefbaarheid te doen, daarom was GroenLinks’ standpunt toen: geen verbreding zonder tunnel. Maar vanwege de economische crisis konden de verwachte opbrengsten voor de tunnel niet verdiend worden en bleek 100 miljoen te veel. In 2009 was GroenLinks dan ook de eerste partij die pleitte voor heronderhandeling om dat bedrag te verlagen, en zo een financiële strop voor Amstelveen af te wenden. Ondertussen is de crisis overal doorgedrongen en is het iedereen, ook Den Haag duidelijk, dat Amstelveen de 100 miljoen niet op kan brengen.
(Bron GroenLinks-Amstelveen - 2013)
GroenLinks badge met de tekst: 'Zin in de toekomst'
Onderhandelingsresultaat:
Burgemeester en wethouders hebben de afgelopen periode met Den Haag onderhandeld voor deze kleinere Amstelveense bijdrage. Die komt nu op zo’n 40 miljoen. Daarbij gaat de verbreding door, is de volledige tunnel van tafel, maar worden delen van de A9 wel overdekt en komen er deels geknikte geluidsschermen. Als GroenLinks deze nieuwe overeenkomst legt naast de meetlat van verkeer, financiën en leefbaarheid, komen wij tot de volgende eerste reactie:
Verkeer:
Verkeerstechnisch lijkt het huidige voorstel zonder volledige tunnel beter. Doordat bijvoorbeeld een afslag aan de Keizer Karelweg gehandhaafd blijft, zorgt dat niet voor zwerfverkeer door woonwijken, is het Stadshart makkelijker bereikbaar en kan het OV richting het busstation beter worden afgewikkeld.
Financiën:
Een gemeentelijke bijdrage van 40 miljoen is veel minder, maar nog steeds een heel groot bedrag voor de gemeente in crisistijd. Dat bedrag ligt niet ergens te wachten op de plank. Het moet uit de algemene reserve komen en dit jaar wordt de eerste helft al betaald. De vraag is, of dit extra bezuinigingen betekent en of de gemeente daarna nog wel financiële tegenvallers kan leiden. Een lichtpuntje is het feit, dat financiële tegenvallers in het project door het Rijk betaald moeten worden.
Leefbaarheid:
Rond het Oude Dorp komt er nog steeds een overkapping en bij het Stadshart gaat de A9 ondergronds, dat is sowieso goed voor het verbinden van de stad en de uitstraling. Bij het Stadshart wordt de boel niet overkapt, maar komen naar alle waarschijnlijkheid geknikte geluidswanden. Dat kan acceptabel, maar fraai is anders. De andere delen krijgen echter wel te maken met hoge geluidswanden. Het afblazen van de hele tunnel betekent gelukkig geen grote concentratie schadelijke stoffen rond de tunnelmonden. Ook zal er aandacht moeten zijn voor de bewoners en omwonenden tijdens de bouw van dit project. De ombouw van de kruising met de Keizer Karelweg zal bijvoorbeeld meerdere jaren duren en bewoners dicht bij de A9 zullen ook lang met bouwterreinen te maken krijgen. Ook tijdens die ombouw moet er aandacht voor hun belangen zijn en is het zaak om vertragingen zo veel mogelijk tegen te gaan. Verder blijft GroenLinks het betreuren, dat voor de verbreding stukken groen en park in Amstelveen moeten verdwijnen.
Duurzaamheidsscan:
Het belangrijkste punt van dit voorstel blijft echter de meerwaarde die dit voorstel heeft. De tunnel is van tafel, maar compenseren we de nadelen van de verbreding genoeg? Hoeveel meer geluidsoverlast voorkomen we in het plan, wat nu op tafel ligt? Wat scheelt het qua uitstoot van gassen en stoffen in de stad? In hoeverre bouwen we nu constructies die daarna nooit meer te veranderen zijn? Om inzichtelijk te maken of deze 40 miljoen van Amstelveen een investering is die de moeite waard is, wil GroenLinks een duurzaamheidsscan op deze aspecten. Het moet kraakhelder worden, of dit de best mogelijke optie is met meerwaarde voor de Amstelveense leefomgeving. Deze scan moet gebeuren op basis van de huidige A9-situatie, de situatie die Amstelveen zou krijgen bij een volledige tunnel en de situatie zoals die nu wordt voorgesteld. Zo kan beoordeeld worden, of dit de beste deal is. Tot slot zou in deze scan ook de mogelijkheid onderzocht moeten worden wat dit nieuwe project nog voor duurzaamheidskansen biedt, zoals het plaatsen van bijvoorbeeld zonnepanelen op de geknikte geluidsschermen voor Amstelveens verbruik.
Concluderend:
Al met al maakt GroenLinks bij eerste lezing de conclusie op, dat dit plan een verlichting is ten opzichte van 100 miljoen, maar de partij is ook kritisch. Is dit voorstel echt het beste plan voor de stad de aankomende jaren? Er moet volgens GroenLinks een duurzaamheidsscan komen om de meerwaarde van dit voorstel aan te tonen. De aankomende weken zullen gebruikt worden om de plannen meer te bestuderen, bewoners te informeren en hun reactie te peilen. Wij roepen Amstelveners ook op reacties, of input naar ons te sturen op fractie@groenlinksamstelveen.nl. Vervolgens zullen we richting de behandeling in de gemeenteraad ons standpunt verder uitkristalliseren.
Zie ook Vervolg A-9 Discussies 2013
Zoeken
