69ste Indië Herdenking - 2014
Foto's -> Gebeurtenissen -> Herdenkingen
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De bloemenkrans van de gemeente Amstelveen ligt al klaar
De bloemenkrans van de gemeente Amstelveen ligt al klaar
De redactie van Amstelveenweb woonde op donderdag 14 augustus 2014 voor de 8ste keer de Indië herdenking in het Broersepark bij. Sommige jaren was het mooi weer, sommige jaren plenste de regen neer, maar ondanks die regen ging de herdenking bij het Indië monument altijd door. Deze keer leek het een mooie avond te worden en dat was het ook. Niet alleen het weer, maar ook de herdenking op zich raakte vele harten, mede door de speech van mevrouw Nora Valk.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De hulptroepen van de Nationale Reserve net als in alle voorgaande jaren, staan klaar om de herdenking in goede orde te laten verlopen
Het Indiëmonument symboliseert alle gevallenen en oorlogsslachtoffers van welke oorlog, of vredesmissie dan ook en in elk jaar op 14 augustus gedenken de nabestaanden in het bijzonder, de gevallenen en slachtoffers in het voormalig Nederlands-Indië en Nieuw Guinea. Het is dit jaar 69 jaar geleden, dat Japan capituleerde.
Langzaam maar zeker werden alle stoelen ingenomen. Onder de vele aanwezigen waren onder meer: mevrouw Elisabeth Post (VVD) gedeputeerde van de provincie Noord-Holland voor Financiën en Wegen, Verkeer en Vervoer, de heer Pieter Litjens, (VVD) wethouder van de gemeente Amsterdam, mevrouw Jobke Vonk-Vedder, (CDA) burgemeester van Aalsmeer met haar echtgenoot Hans Vonk, mevrouw Dagmar Harriët Oudshoorn-Tinga, (PvdA) burgemeester en wethouder Hans Bouma (Gemeentebelangen Uithoorn) van de gemeente Uithoorn, de heer Clemens Bouwens en mevrouw Conchita Willems - de Koster namens het Bestuur van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië. De Regimentsfanfare 'Garde Grenadiers en Jagers' onder leiding van dirigent kapitein Harry van Bruggen speelde ondertussen sfeervolle muziek.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Jacqueline Schäfer, begeleidde als gastvrouw de herdenking
Na de welkomstwoorden van gastvrouw Jacqueline Schäfer, die in de naam van de Stichting Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië iedereen hartelijk welkom heette, begon de herdenking na het intreden van het Vaandel van de Bond van Wapenbroeders.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Het Vaandel van de Bond van Wapenbroeders wordt naar de herdenking gedragen
Nadat de wapenbroeders hun plaats hadden ingenomen werd de herdenking ingeleid door Clemens Bouwens voorzitter van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië.
Zijn toespraak begon met vier regels van het gedicht ‘Vrede’ van Leo Vroman:
'Kom vanavond met verhalen,
Hoe de oorlog is verdwenen,
En herhaal ze honderd malen:
Alle malen zal ik wenen.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Clemens Bouwens voorzitter van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands- Indië aan het woord
‘Met deze woorden begin ik hier vandaag, omdat het gedicht zo treffend aangeeft, hoe mensen afgezien hebben tijdens de zware oorlogsperiode en hoe groot het verlangen is naar Vrede, Veiligheid en Geborgenheid. Het zegt iets over zijn diepgevoelde pijn en over de kwetsbaarheid die de generatie destijds heeft gevoeld en volgende generaties heeft gevormd. Wat heeft Leo Vroman wel niet meegemaakt, toen hij werd geïnterneerd in de verscheidene Japanse kampen? Wat hebben anderen wel niet ervaren? Het zijn de ervaringen van twee, drie, vier generaties geleden die ons vandaag de dag nog bij elkaar brengen om te wenen, te rouwen en te gedenken. Hier en nu, op deze bijzondere plek in het Broersepark’.
‘Dames en heren, zeer gewaardeerde aanwezigen bij deze jaarlijkse herdenking, weest allen welkom. Morgen is het 69 jaar geleden, dat er officieel een einde kwam aan de Tweede Wereld Oorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden door de capitulatie van Japan. Daarom herdenken wij hier aan de vooravond van 15 augustus de Gevallenen en Slachtoffers van de Tweede Wereld Oorlog in het algemeen en die van in Nederlands-Indië in het bijzonder.
Kom vanavond met verhalen.
Vanavond komt mevrouw Nora Valk naar voren met haar verhaal. Ze deelt met ons haar ervaringen van haar 12de tot haar 15de jaar samen met haar moeder in Kamp 9 in Ambarawa op Midden Java. Wij zijn dankbaar, dat u de verhalen uit deze zeer emotionele periode voor u en uw familie met ons deelt. Ik realiseer mij goed, dat het uitspreken van deze verhalen veel met u doet. Ik wens u dan ook heel veel sterkte.
Kom vanavond met verhalen,
Hoe de oorlog is verdwenen…
De ervaringen uit die tijd leren ons verlangen naar vrede. In ons hart en in ons zijn in onze samenleving. Vrede die niet vanzelfsprekend is, ook niet vandaag de dag. We hoeven het journaal maar aan te zetten en zien op televisie de brandhaarden in de wereld, ver weg en ook dicht bij huis. We kennen de gebieden: Afghanistan, Irak, Libië, Mali, Syrië, het Nabije Oosten en vele, vele anderen.
Vandaag vier weken geleden kwam het wel heel dichtbij toen 298 onschuldige wereldburgers de dood vonden, doordat zij meegezogen werden in een lokaal conflict, onbedoeld… ongevraagd... ongewild. Het bracht een grote klap te weeg binnen de Nederlandse samenleving. Ook de Amstelveense gemeenschap is hierdoor zwaar getroffen en zeer aangeslagen. In gedachten zijn wij ook bij hen. Het geeft nog maar eens aan, hoe kwetsbaar de vrede is en hoezeer we de vrede mogen koesteren, ook hier, ook vanavond. Laten wij de vrede aan elkaar doorgeven om deze samen vast te houden.
Kom vanavond met verhalen,
En herhaal ze honderd malen:
Alle malen zal ik wenen.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De leden van de Bond van Wapenbroeders bewaken de vlag
Door het delen van verhalen en ervaringen uit die tijd, delen wij vanavond ook het verdriet, al blijft veel verdriet en pijn onuitgesproken. Je wordt stil, als je de verhalen leest en hoort. Indrukwekkend… Hartverscheurend… Mensonterend… Het is uw verhaal, het is het verhaal van onze geschiedenis. Hierdoor begrijp ik beter het zwijgen van de Indische gemeenschap, al generaties lang. Met respect denken wij hier aan alle slachtoffers, aan hen die het leven lieten, mannen en vrouwen, burgers en militairen, jongeren en ouderen. Door geweld, of door uitputting. Voor onze vrede. Ik ben er stil van…'
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De Regimentsfanfare 'Garde Grenadiers en Jagers' onder leiding van dirigent kapitein Harry van Bruggen begeleidde de herdenking met sfeervolle muziek
Vervolgens werd door Jacqueline Schäfer mevrouw Mirjam van ’t Veld, Burgemeester van Amstelveen, naar voren gevraagd. Het was de eerste keer dat zij als burgemeester deze herdenking in Amstelveen bijwoonde en sprak het volgende:
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Mevrouw Mirjam van 't Veld, burgemeester van Amstelveen: 'Ik vind het zeer belangrijk om te herdenken. En te blijven herdenken'
'Collega’s uit de regio, dames en Heren, genodigden,
Vandaag zijn we hier bij elkaar ter nagedachtenis aan de gevallenen en slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in het voormalig Nederlands-Indië. Het landelijk thema voor de herdenking dit jaar is ‘Het besef uit Indië te komen'. Een mooi thema, want het is belangrijk om kennis te hebben van de cultuur en geschiedenis van Nederlands-Indië. Het is belangrijk om verhalen te delen en te bewaren. Te herinneren voor de volgende generatie en de generaties daarop. Om de geschiedenis en de lessen daaruit levend te houden. Velen van u hebben zelf dergelijke herinneringen aan de periode van de Japanse bezetting, waarvan wij hier de afloop herdenken. Misschien heeft u geliefden verloren, of heeft u op andere wijze blijvend verdriet overgehouden. Onder u zijn er die daaraan uit eigen bescherming niet te veel willen terugdenken en het nog steeds moeilijk vinden om er thuis over te praten. Heel begrijpelijk. Toch zijn er ook steeds meer mensen die de ruimte voelen om er over te praten, of zelfs te schrijven. Vandaag zal mevrouw Nora Valk ons vertellen over haar ervaringen in kamp 9 in Ambarawa op Midden Java.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Een overzichtsfoto van de Indiëerdenking op 14 augustus 2014 in het Broersepark, Amstelveen
Als burgemeester heb ik het voorrecht om met veel mensen over hun levensgeschiedenis te mogen praten. Daarom doet het mij goed u vandaag te ontmoeten en uw verhalen en herinneringen met u te delen. Ik vind het zeer belangrijk om te herdenken. En te blijven herdenken. Vorig jaar las ik een mooi boek. Het heet ‘Asta’s ogen’ en is geschreven door Eveline Stoel. Ze beschrijft in het boek, wat de familie Hoyer overkomt die in 1955 vanuit Soerabaja naar Nederland vertrekt. Door de manier waarop de schrijfster over Asta vertelt, voel je echt met haar mee. Je kruipt als het ware in haar huid. Je leert begrijpen, hoe moeilijk het voor haar is om zich thuis te voelen in een ander land. Hoe lang het duurt om een andere cultuur te begrijpen en een nieuw leven op te bouwen. En dat zonder de gruwelijke herinneringen die u of uw familie met zich meedraagt. Door hun Aziatische uiterlijk wisten ze namelijk buiten de jappenkampen te blijven en ontsnapten ze aan de terreur van de nationalisten die daarna aan de macht kwamen.
Het besef uit Indië te komen heeft Asta echter volop. Ze mist haar moederland, de plek waar ze is geboren, opgegroeid en getrouwd. Ze mist de geuren, de geluiden, de warmte. Ze wil wel terug, maar dat kan niet. Er is zelfs geen tijd om over Soerabaja te dagdromen. Ze moet hard werken en aanpassen, aanpassen en aanpassen. Dat lukt de familie Hoyer wel. Zoals ze de Japanse bezetting overleven door zeer Javaans te doen, zo lukt verder leven in Nederland door niet meer achterom te kijken. Dus geen nostalgie, geen benadrukken van Indische eigenschappen, niet opvallen, geen aanstoot geven, gehoorzaam zijn. Bewonderingswaardig, zeker. Maar naar mijn mening is, dat wel te veel gevraagd van mensen.
Na de tweede Wereldoorlog zijn minstens 300.000 Indische Nederlanders, of Nederlanders met Indische wortels, gevoelens en herinneringen hier naar toe gekomen. Ze brachten spekkoek en sere mee. Zang en dans, en gezellig drukke familiefeesten. Ze realiseerden zich allen, dat ze uit Indië kwamen, maar daar kon je vaak alleen met elkaar over praten. De Hollanders wisten maar weinig over Nederlands-Indië. Ook het verschil tussen Indisch en Indonesisch kenden veel Hollanders niet. Die kennis is verbeterd. Mensen weten nu meer over Indonesië, door vakanties en verhalen. Maar de kennis over oorlog en de periode erna neemt af. Daarom blijft het belangrijk, dat er boeken over die tijd verschijnen, dat er programma’s over worden gemaakt, dat we onze kinderen en kleinkinderen vertellen wat er is gebeurd. En dat we, zoals vandaag, blijven herdenken. Als mensen weten wat oorlog en onderdrukking heeft aangericht, als mensen de geschiedenis kennen is de kans kleiner, dat de geschiedenis zich herhaalt. En verhalen blijven bewaard. Ook in de toekomst. En dat verdienen de mensen die hun leven hebben verloren tijdens de bezetting in de oorlog. Daarom staan we hier. Sommigen beseffen, dat ze uit Indië komen, anderen realiseren zich, dat hun ouders of grootouders uit Indië komen. We beseffen allemaal, dat de verschrikkingen van destijds zich nooit meer mogen herhalen.
Dames en heren,
Wij staan vandaag stil bij hen die de verschrikkingen in Nederlands-Indië niet hebben overleefd en bij diegenen die daardoor voor het leven getekend zijn. We gedenken hen hier in Amstelveen, in dankbaarheid en met alle respect voor de herinneringen die in u voortleven. Dank u wel.'
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Alle wethouders van Amstelveen waren ook aanwezig: vlnr.: Jeroen Brandes (PvdA), Maaike Veeningen (D66), Peter Bot (BBA) en Herbert Raat (VVD)
De volgende spreker was Willem van Lith, voorzitter Bond van Wapenbroeders, Afdeling Amstelland:
'Excellentie, generaals, burgemeesters, dames en heren, jongens en meisjes.
De pers en de media laten ons zien, wat de verschrikking is van een oorlog; kijk wat er gebeurt in het Oosten en Midden Oosten, vele onschuldige mensen moeten het leven laten met alle gevolgen van dien. Leren wij het dan nooit! De nabestaanden leven verder met hun pijn en verdriet, levenslang en trauma’s van de verschrikkelijke tijd! Waarom toch alles, er zijn toch alleen maar verliezers en geen winnaars.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Willem van Lith, voorzitter Bond van Wapenbroeders, afdeling Amstelland: 'Leren wij het dan nooit! De nabestaanden leven verder met hun pijn en verdriet, levenslang en trauma's van de verschrikkelijke tijd! Waarom toch alles, er zijn toch alleen maar verliezers en geen winnaars'
Daarom zijn wij bij elkaar gekomen, om met respect de Gevallenen te herdenken, dat wij vaders, moeders en kinderen hebben moeten missen, door oorlogsomstandigheden in het voormalig Nederlands- Indië en Nieuw Guinea; die pijn en verdriet kunnen wij niet vergeten. Daarom laten wij met deze bijeenkomst zien, dat dit alles niet meer getolereerd kan worden, al kunnen wij alleen werken aan de vrijheid en vrede op onze eigen vierkante meter. Laten wij waakzaam blijven.
Na de overdracht van Indonesië en Nieuw- Guinea kwamen vele Indische mensen en Nederlanders naar Nederland, Veteranen kwamen thuis, doch de burgers met hun familie kwamen meestal in een vreemd land, een Kikkerland in plaats van de koperen Ploert, moesten zij een jas aanschaffen en zo waren er vele omstandigheden, die hun leven in het begin totaal op zijn kop zetten, zij moesten zich totaal aanpassen aan een nieuwe situatie, zij moesten een plek zien te bemachtigen in de Nederlandse maatschappij. Voor deze mensen EEN PLUIM, waarop zij dit gedaan hebben, het leven ging toch verder en het spreken over het verleden, dat was een taboe, ondanks de oorlogstrauma’s, en hulp was er veelal niet. Dat kwam veel later met de derde generatie en toen kwamen de verhalen de wereld in, en toen kwamen er plekken met een monument om te kunnen gedenken en herdenken.
Fantastisch, dat dit mogelijk is gebleken, doch bij zo’n herdenking, zoals wij heden meemaken, komen de herinneringen weer boven: Wanneer je een dierbare moet missen en daarvan veel verdriet hebt, stelt het herinneringsvermogen je in staat beelden van weleer op te roepen. Hoe was het toen je nog samen was en het leven deelde, wat je deed en waar je zo gelukkig mee was. Zo staat de tijd nu even stil. Dierbaren, die je moet missen, leven in jou door en zijn daarom altijd bij je. En kunnen wij met de twee minuten stilte terug gaan in de tijd en onze dierbaren, die wij zo missen gedenken, zij blijven altijd bij ons!
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Op de eerste rij luisteren de genodigde gasten naar de toespraken
Onze Veteranen uit Nederlands- Indië en Nieuw Guinea werden niet bij thuiskomst met open armen ontvangen, vele negatieve berichtgevingen in de Pers, werden onacceptabel gevonden, want zij hadden de taak voor Orde en Vrede en werden ook gedecoreerd met deze onderscheiding. De Indiëgangers samen met het verzet hebben in 1951 het Veteranen Legioen Nederland opgericht, later De Bond van Wapenbroeders. Zij hebben gestreden voor erkenning en er voor gezorgd, dat er in den Lande vele monumenten werden opgericht, zodat zij in de gelegenheid waren en nog zijn om te Herdenken, dat staat bij hen hoog in het Vaandel. En de Erkenning is gekomen, zij het laat, doch het is een feit. Zo zijn er ook andere Veteranen, die gestreden hebben in Missies. Zij hebben zich als Nederlander gemanifesteerd als Wereldburger en gestreden voor Orde, Vrijheid en Vrede waar ook ter wereld Zij doen dit alles met inzet van hun eigen leven onder zeer moeilijke omstandigheden. Petje Af, met groot Respect. Zo willen wij de gevallenen en slachtoffers blijven herdenken en er aan doen wat nodig is om de Vrede te bewaren en zo in Vrijheid en Vrede te mogen blijven leven. Gaat in Verdraagzaamheid en Vrede Hand in Hand, ik wens U allen Vrede en Geluk.'
Tot slot werd mevrouw Nora Valk uitgenodigd en haar toespraak liet niemand onberoerd, want zij vertelde indringend over haar Tweede Wereldoorlog kampervaringen in Nederlands-Indië als tiener en de wonderbaarlijke ontmoeting met een Japanse dominee in het huidige Indonesië, waardoor haar leven een wending nam.
Toespraak van mevrouw Nora Valk:
'Ik zal niet vergeten wat ons is aangedaan. Ik zal niet vergeten, dat mijn moeder niet had hoeven sterven op 39 jarige leeftijd. Mijn littekens zullen altijd blijven. Mevrouw de burgemeester, mijn familie, mijn vrienden, en in het bijzonder mijn drie ex kampgenoten: Mw Helly Lioni, Mw Ineke van Westen-Koets en de heer Kees Meinders.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Mevrouw Nora Valk (84), die met haar moeder in Kamp 9 in Ambarawa op Midden Java zat, vertelt over de verschrikkingen die zijzelf in de oorlog meemaakte. 'Maar mijn haat tegen de Japanners is voorbij. Ik heb geleerd, dat ik kan vergeven'
Dames en Heren,
Ik ben geboren in Tjimahi, bij Bandoeng. Ik ben enig kind van een Indische vader, Paul Valk, officier vlieger bij de Koninklijke Nederlands Indische Luchtmacht, en van een Engelse moeder, Gladys Davison. In maart 1942 werd Nederlands Indië bezet door Japan. Toen veranderde ons leven. In het begin waren we nog optimistisch en dachten we, dat de oorlog wel gauw over zou zijn. Maar niets was minder waar. Het werd steeds erger. Van mijn 12de tot mijn 15de waren mijn moeder en ik geïnterneerd in het Japanse concentratiekamp Kamp 9 in Ambarawa op Java. Uit een dagboek van dit kamp, geschreven door een vriendinnetje, Sonja Paardekooper, citeer ik de volgende regels:
"26 April 1945. Vandaag, of liever gezegd, vannacht, is er zo iets verschrikkelijks gebeurd, dat alle onbelangrijkheden wegvallen. Mevrouw Valk, 39 jaar oud met een dochter Nora, 14 jaar, is gestorven". Einde citaat. Dat was het allerergste. Mijn moeder had bacillaire dysenterie. Medicijnen die hadden kunnen genezen, werden haar onthouden. We hadden nauwelijks eten en weinig water. In het begin besefte ik de ernst van haar ziekte niet. Ik ging iedere dag naar de ziekenboeg. Na een week haalde opeens de verpleegster mij midden in de nacht uit onze barak. Mijn moeder was in coma, ze konden niets meer voor haar doen. Ik was verlamd van verdriet en angst. Langzaam gleed ze weg. Ze werd slechts 39 jaar oud. Drie maanden later was de oorlog voorbij. Ik haatte de Japanners tot in het diepst van mijn ziel. Na de bevrijding ben ik met een vriendin van mijn moeder meteen uit het kamp gelopen en per trein terug naar Soerabaya gegaan. Daar kwamen wij midden in de Bersiap terecht, een periode van vrees en onzekerheid.
Engelse bevrijders hebben ons uiteindelijk geëvacueerd naar Singapore. Maar eerst was er nog een vreselijk bloedbad, toen een ander transport in Soerabaja, het zg. Goebeng transport, onderweg werd aangevallen door waanzinnige bendes pemudas, de zogenaamde vrijheidsstrijders. Ik verloor daarbij een vriendinnetje, Jet Cortel, die ik daags tevoren nog had gezien en gesproken. Haar nichtje naar haar vernoemd is hier vandaag ook aanwezig, Mw Jet Berends van Loenen. Uiteindelijk kwam ik veilig in Singapore en pas daar vond mijn vader mij terug. Hij was al in 1941 naar Japan getransporteerd en geïnterneerd. Eenmaal terug in Batavia, kon hij via het Rode Kruis mij traceren. De hereniging in Kamp Wilhelmina in Singapore was onwerkelijk. Hoe moest ik mijn vader vertellen, dat mijn moeder was overleden? Maar hij wist het ook al, via het Rode Kruis. Daar toen over praten was het moeilijkst. Het verlies en verdriet was te groot.
En dan, dan gaat het leven verder, naar Nederland, school, werken, trouwen, kinderen. Echter, ik mocht van mijzelf het kamp niet vergeten. Ik bleef er krampachtig aan denken. En: Ik moest er over praten. Eindelijk kon ik in 1976 met mijn man en teenage kinderen naar Indonesië gaan. En daar in Semarang stonden we voor het eerst bij het graf van mijn moeder op het Nederlands Ereveld Kalibanteng. Ik voelde, dat ik nu met haar herenigd was, nu ik hier kon zijn. We gingen ook naar het Kamp Ambarawa, ik moest het allemaal weer herbeleven, hoe verdrietig ik me ook voelde. Het voormalige kamp was nu een school en we mochten daar rondlopen. Ik herinner mij, dat mijn dochter van 13 toen plotseling opmerkte: “ Wat is het hier mooi, Mam”. Ironisch was dat, want zij kon zich uiteraard geen voorstelling maken van, hoe wij daar geleefd hadden.
Na mijn pensionering kon ik voor langere perioden naar Semarang gaan. Ik kon dan dikwijls naar het graf van mijn moeder gaan en ik ging dan ook naar Ambarawa. Het oude Kamp 9 was weer een school en ik kon daar helpen met arme studenten te steunen via adoptie ouders. Maar: mijn haat tegen de Japanners bleef, en ook tegen iedere 'Jap' die ik later tegenkwam, de Japanners van nu. Doch soms, dames en heren,..... soms neemt het leven een bijzondere wending. Het was op Kerstavond 1996. Het staat in mijn geheugen gegrift. Ik bezocht een dienst in de Baptist Internationale Church in Semarang. Na de dienst kwam er een Aziatisch uitziende man naar mij toe. Hij had gehoord, dat ik in Semarang was om het graf van mijn moeder te bezoeken, en om te schrijven over de oorlogsjaren. Hij vroeg mij, of ik wist van de Troostmeisjes? Ik vroeg hem: " Waarom wilt U dat weten?" Hij vertelde mij, dat hij daarover aan het schrijven was en zijn bevindingen naar Japan stuurde. En wat bleek,.... hij was een Japanner! Op dat moment ging er een trilling door mijn hele lichaam. Ik zal dat gevoel nooit vergeten.
Hier stond ik dan,.... tegenover de vijand,.... ik wist me geen raad. Dat was maar even, want toen barstte het in me los. Wist hij wel, dat dat het de schuld van de Japanners was, dat mijn moeder dood was gegaan. Wist hij wel, dat als de Japanners medicijnen en eten hadden gegeven, mijn moeder nooit was overleden. Wist hij wel, dat er genoeg eten en medicijnen buiten het kamp was. Wist hij wel dat...Wist hij wel dat...En ik ging nog even door. Toen ik was uitgeraasd, boog hij heel diep en heel nederig en vroeg mij, of hij mij mocht interviewen. En wat bleek: hij was Dominee Kimura. Eén van de dominees van deze kerk! Na enige tijd heb ik toegestemd in het interview. Ik heb 2 uur lang achter elkaar met hem gesproken. - ik gooide er alles uit - hoe ik ze haatte - al die Jappen. Het was voor mij een verlossing - nu was het eruit - nu wisten ze het. Vanaf die dag begon mijn helingsproces.
In 2004, ben ik samen met mijn partner, Theo Huygens Tholen, (ook uit Kamp 9) naar Japan gegaan, op uitnodiging van Dominee Kimura. We werden gevraagd om daar op verschillende universiteiten ons verhaal te vertellen. Ik sprak er o.a. in de grote aula Seinan Gakuin University in Fukuoka, waar Dominee Kimura doceerde, voor enkele honderden Japanse studenten. Daar kon ik voluit vertellen van onze ervaring in een Japans concentratie kamp. De vele gesprekken met de studenten na afloop deden ons realiseren, hoe weinig zij wisten van deze geschiedenis, hoe geschokt ze waren te horen van de wreedheden van hun landgenoten. Ze toonde diepberouw en schaamte voor wat de vorige generatie Japanners ons hadden aangedaan.
Tenslotte...Ik zal niet vergeten, wat ons is aangedaan. Ik zal niet vergeten, dat mijn moeder niet had hoeven sterven op 39 jarige leeftijd. Mijn littekens zullen altijd blijven,.... maar dankzij de Japanse familie Kimura, zijn mijn wonden nu geheeld. Maar mijn haat tegen de Japanners is voorbij. Ik heb geleerd, dat ik kan vergeven. En dat is MIJN bevrijding..........dank u wel.'
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De 'Last Post' de laatste groet aan de gesneuvelden, wordt door de trompettist uitgevoerd van de Regimentsfanfare 'Garde Grenadiers en Jagers'
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Na de trompet solo staan alle aanwezigen twee minuten stil, om de Nederlandse oorlogsslachtoffers te gedenken
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Mevrouw Mirjam van 't Veld, burgemeester van Amstelveen legt de eerste bloemenkrans voor het monument
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Mevrouw Elisabeth Post (VVD) gedeputeerde van de provincie Noord-Holland voor Financiën en Wegen, Verkeer en Vervoer legt een krans bij het Indië-monument
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De heer Pieter Litjens, (VVD) wethouder van de gemeente Amsterdam voor het monument na de kranslegging
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Mevrouw Jobke Vonk-Vedder, (CDA) burgemeester van Aalsmeer met haar echtgenoot Hans Vonk voor de krans
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Dagmar Harriët Oudshoorn-Tinga, (PvdA) burgemeester en wethouder Hans Bouma (Gemeentebelangen Uithoorn) van de gemeente Uithoorn na de kranslegging
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht, tevens Inspecteur der Veteranen Luitenant-Generaal Bart Hoitink samen met Luitenant-Kolonel Ton van Mastrigt na de kranslegging
(Foto Kees Willems - 2014)
Bestuursleden van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers Nederlands-Indië Clemens Bouwens en Conchita Willems leggen ook de krans der herinnering
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Het vaandel wordt weggedragen door de veteranen en het defilé voor het monument kan beginnen
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Clemens Bouwens, voorzitter Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers Nederlands-Indië begeleidt mevrouw Nora Valk
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Kees en Conchita Willems lopen mee in het defilé, maar staan even stil bij de kransen
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Gedeputeerde Elisabeth Post en Mirjam van 't Veld burgemeester van Amstelveen lopen samen weg van deze gedenkwaardige herdenking
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De kransen van de herinnering aan de gevallenen en slachtoffers liggen bij het Indiëmonument in het Broersepark. Hoewel alle herdenkingen in grote lijn op elkaar lijken, zijn er altijd verschillende sprekers, bekende en nieuwe die hun veelal emotionele verhalen vertellen. Dat maakt de herdenkingen gedenkwaardig en tegelijktijdig droevig
De Regimentsfanfare speelde passende muziek, terwijl mevrouw Valk haar plaats weer innam en die rust was even nodig om bij te komen van haar verhaal. Hierna werd de Last Post geblazen met aansluitend 2 minuten stilte, waarna de aanwezigen tezamen het eerste en zesde couplet van het Wilhelmus zongen. Na het uittreden het Vaandel van de Bond van Wapenbroeders werden door de bezoekers vanuit de lokale overheden en de bevolking uit Amstelveen, Amsterdam, Aalsmeer, Uithoorn, Ouderkerk aan de Amstel, Diemen en omstreken en door de vertegenwoordigers van vele herdenkingsgemeenschappen uit het land, kransen, bloemstukken en bloemen bij het monument gelegd en vond een defilé plaats. Daarna kon men desgewenst nog wat napraten op het terrein van de jeu de boules vereniging 'De Bulderbaan' met een hapje en een drankje. Helaas werd dit uiteindelijk verstoord door een hevige regenbui, maar gelukkig was deze gedenkwaardige herdenking toen voorbij.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De hulptroepen van de Nationale Reserve net als in alle voorgaande jaren, staan klaar om de herdenking in goede orde te laten verlopen
Het Indiëmonument symboliseert alle gevallenen en oorlogsslachtoffers van welke oorlog, of vredesmissie dan ook en in elk jaar op 14 augustus gedenken de nabestaanden in het bijzonder, de gevallenen en slachtoffers in het voormalig Nederlands-Indië en Nieuw Guinea. Het is dit jaar 69 jaar geleden, dat Japan capituleerde.
Langzaam maar zeker werden alle stoelen ingenomen. Onder de vele aanwezigen waren onder meer: mevrouw Elisabeth Post (VVD) gedeputeerde van de provincie Noord-Holland voor Financiën en Wegen, Verkeer en Vervoer, de heer Pieter Litjens, (VVD) wethouder van de gemeente Amsterdam, mevrouw Jobke Vonk-Vedder, (CDA) burgemeester van Aalsmeer met haar echtgenoot Hans Vonk, mevrouw Dagmar Harriët Oudshoorn-Tinga, (PvdA) burgemeester en wethouder Hans Bouma (Gemeentebelangen Uithoorn) van de gemeente Uithoorn, de heer Clemens Bouwens en mevrouw Conchita Willems - de Koster namens het Bestuur van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië. De Regimentsfanfare 'Garde Grenadiers en Jagers' onder leiding van dirigent kapitein Harry van Bruggen speelde ondertussen sfeervolle muziek.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Jacqueline Schäfer, begeleidde als gastvrouw de herdenking
Na de welkomstwoorden van gastvrouw Jacqueline Schäfer, die in de naam van de Stichting Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië iedereen hartelijk welkom heette, begon de herdenking na het intreden van het Vaandel van de Bond van Wapenbroeders.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Het Vaandel van de Bond van Wapenbroeders wordt naar de herdenking gedragen
Nadat de wapenbroeders hun plaats hadden ingenomen werd de herdenking ingeleid door Clemens Bouwens voorzitter van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië.
Zijn toespraak begon met vier regels van het gedicht ‘Vrede’ van Leo Vroman:
'Kom vanavond met verhalen,
Hoe de oorlog is verdwenen,
En herhaal ze honderd malen:
Alle malen zal ik wenen.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Clemens Bouwens voorzitter van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands- Indië aan het woord
‘Met deze woorden begin ik hier vandaag, omdat het gedicht zo treffend aangeeft, hoe mensen afgezien hebben tijdens de zware oorlogsperiode en hoe groot het verlangen is naar Vrede, Veiligheid en Geborgenheid. Het zegt iets over zijn diepgevoelde pijn en over de kwetsbaarheid die de generatie destijds heeft gevoeld en volgende generaties heeft gevormd. Wat heeft Leo Vroman wel niet meegemaakt, toen hij werd geïnterneerd in de verscheidene Japanse kampen? Wat hebben anderen wel niet ervaren? Het zijn de ervaringen van twee, drie, vier generaties geleden die ons vandaag de dag nog bij elkaar brengen om te wenen, te rouwen en te gedenken. Hier en nu, op deze bijzondere plek in het Broersepark’.
‘Dames en heren, zeer gewaardeerde aanwezigen bij deze jaarlijkse herdenking, weest allen welkom. Morgen is het 69 jaar geleden, dat er officieel een einde kwam aan de Tweede Wereld Oorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden door de capitulatie van Japan. Daarom herdenken wij hier aan de vooravond van 15 augustus de Gevallenen en Slachtoffers van de Tweede Wereld Oorlog in het algemeen en die van in Nederlands-Indië in het bijzonder.
Kom vanavond met verhalen.
Vanavond komt mevrouw Nora Valk naar voren met haar verhaal. Ze deelt met ons haar ervaringen van haar 12de tot haar 15de jaar samen met haar moeder in Kamp 9 in Ambarawa op Midden Java. Wij zijn dankbaar, dat u de verhalen uit deze zeer emotionele periode voor u en uw familie met ons deelt. Ik realiseer mij goed, dat het uitspreken van deze verhalen veel met u doet. Ik wens u dan ook heel veel sterkte.
Kom vanavond met verhalen,
Hoe de oorlog is verdwenen…
De ervaringen uit die tijd leren ons verlangen naar vrede. In ons hart en in ons zijn in onze samenleving. Vrede die niet vanzelfsprekend is, ook niet vandaag de dag. We hoeven het journaal maar aan te zetten en zien op televisie de brandhaarden in de wereld, ver weg en ook dicht bij huis. We kennen de gebieden: Afghanistan, Irak, Libië, Mali, Syrië, het Nabije Oosten en vele, vele anderen.
Vandaag vier weken geleden kwam het wel heel dichtbij toen 298 onschuldige wereldburgers de dood vonden, doordat zij meegezogen werden in een lokaal conflict, onbedoeld… ongevraagd... ongewild. Het bracht een grote klap te weeg binnen de Nederlandse samenleving. Ook de Amstelveense gemeenschap is hierdoor zwaar getroffen en zeer aangeslagen. In gedachten zijn wij ook bij hen. Het geeft nog maar eens aan, hoe kwetsbaar de vrede is en hoezeer we de vrede mogen koesteren, ook hier, ook vanavond. Laten wij de vrede aan elkaar doorgeven om deze samen vast te houden.
Kom vanavond met verhalen,
En herhaal ze honderd malen:
Alle malen zal ik wenen.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De leden van de Bond van Wapenbroeders bewaken de vlag
Door het delen van verhalen en ervaringen uit die tijd, delen wij vanavond ook het verdriet, al blijft veel verdriet en pijn onuitgesproken. Je wordt stil, als je de verhalen leest en hoort. Indrukwekkend… Hartverscheurend… Mensonterend… Het is uw verhaal, het is het verhaal van onze geschiedenis. Hierdoor begrijp ik beter het zwijgen van de Indische gemeenschap, al generaties lang. Met respect denken wij hier aan alle slachtoffers, aan hen die het leven lieten, mannen en vrouwen, burgers en militairen, jongeren en ouderen. Door geweld, of door uitputting. Voor onze vrede. Ik ben er stil van…'
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De Regimentsfanfare 'Garde Grenadiers en Jagers' onder leiding van dirigent kapitein Harry van Bruggen begeleidde de herdenking met sfeervolle muziek
Vervolgens werd door Jacqueline Schäfer mevrouw Mirjam van ’t Veld, Burgemeester van Amstelveen, naar voren gevraagd. Het was de eerste keer dat zij als burgemeester deze herdenking in Amstelveen bijwoonde en sprak het volgende:
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Mevrouw Mirjam van 't Veld, burgemeester van Amstelveen: 'Ik vind het zeer belangrijk om te herdenken. En te blijven herdenken'
'Collega’s uit de regio, dames en Heren, genodigden,
Vandaag zijn we hier bij elkaar ter nagedachtenis aan de gevallenen en slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in het voormalig Nederlands-Indië. Het landelijk thema voor de herdenking dit jaar is ‘Het besef uit Indië te komen'. Een mooi thema, want het is belangrijk om kennis te hebben van de cultuur en geschiedenis van Nederlands-Indië. Het is belangrijk om verhalen te delen en te bewaren. Te herinneren voor de volgende generatie en de generaties daarop. Om de geschiedenis en de lessen daaruit levend te houden. Velen van u hebben zelf dergelijke herinneringen aan de periode van de Japanse bezetting, waarvan wij hier de afloop herdenken. Misschien heeft u geliefden verloren, of heeft u op andere wijze blijvend verdriet overgehouden. Onder u zijn er die daaraan uit eigen bescherming niet te veel willen terugdenken en het nog steeds moeilijk vinden om er thuis over te praten. Heel begrijpelijk. Toch zijn er ook steeds meer mensen die de ruimte voelen om er over te praten, of zelfs te schrijven. Vandaag zal mevrouw Nora Valk ons vertellen over haar ervaringen in kamp 9 in Ambarawa op Midden Java.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Een overzichtsfoto van de Indiëerdenking op 14 augustus 2014 in het Broersepark, Amstelveen
Als burgemeester heb ik het voorrecht om met veel mensen over hun levensgeschiedenis te mogen praten. Daarom doet het mij goed u vandaag te ontmoeten en uw verhalen en herinneringen met u te delen. Ik vind het zeer belangrijk om te herdenken. En te blijven herdenken. Vorig jaar las ik een mooi boek. Het heet ‘Asta’s ogen’ en is geschreven door Eveline Stoel. Ze beschrijft in het boek, wat de familie Hoyer overkomt die in 1955 vanuit Soerabaja naar Nederland vertrekt. Door de manier waarop de schrijfster over Asta vertelt, voel je echt met haar mee. Je kruipt als het ware in haar huid. Je leert begrijpen, hoe moeilijk het voor haar is om zich thuis te voelen in een ander land. Hoe lang het duurt om een andere cultuur te begrijpen en een nieuw leven op te bouwen. En dat zonder de gruwelijke herinneringen die u of uw familie met zich meedraagt. Door hun Aziatische uiterlijk wisten ze namelijk buiten de jappenkampen te blijven en ontsnapten ze aan de terreur van de nationalisten die daarna aan de macht kwamen.
Het besef uit Indië te komen heeft Asta echter volop. Ze mist haar moederland, de plek waar ze is geboren, opgegroeid en getrouwd. Ze mist de geuren, de geluiden, de warmte. Ze wil wel terug, maar dat kan niet. Er is zelfs geen tijd om over Soerabaja te dagdromen. Ze moet hard werken en aanpassen, aanpassen en aanpassen. Dat lukt de familie Hoyer wel. Zoals ze de Japanse bezetting overleven door zeer Javaans te doen, zo lukt verder leven in Nederland door niet meer achterom te kijken. Dus geen nostalgie, geen benadrukken van Indische eigenschappen, niet opvallen, geen aanstoot geven, gehoorzaam zijn. Bewonderingswaardig, zeker. Maar naar mijn mening is, dat wel te veel gevraagd van mensen.
Na de tweede Wereldoorlog zijn minstens 300.000 Indische Nederlanders, of Nederlanders met Indische wortels, gevoelens en herinneringen hier naar toe gekomen. Ze brachten spekkoek en sere mee. Zang en dans, en gezellig drukke familiefeesten. Ze realiseerden zich allen, dat ze uit Indië kwamen, maar daar kon je vaak alleen met elkaar over praten. De Hollanders wisten maar weinig over Nederlands-Indië. Ook het verschil tussen Indisch en Indonesisch kenden veel Hollanders niet. Die kennis is verbeterd. Mensen weten nu meer over Indonesië, door vakanties en verhalen. Maar de kennis over oorlog en de periode erna neemt af. Daarom blijft het belangrijk, dat er boeken over die tijd verschijnen, dat er programma’s over worden gemaakt, dat we onze kinderen en kleinkinderen vertellen wat er is gebeurd. En dat we, zoals vandaag, blijven herdenken. Als mensen weten wat oorlog en onderdrukking heeft aangericht, als mensen de geschiedenis kennen is de kans kleiner, dat de geschiedenis zich herhaalt. En verhalen blijven bewaard. Ook in de toekomst. En dat verdienen de mensen die hun leven hebben verloren tijdens de bezetting in de oorlog. Daarom staan we hier. Sommigen beseffen, dat ze uit Indië komen, anderen realiseren zich, dat hun ouders of grootouders uit Indië komen. We beseffen allemaal, dat de verschrikkingen van destijds zich nooit meer mogen herhalen.
Dames en heren,
Wij staan vandaag stil bij hen die de verschrikkingen in Nederlands-Indië niet hebben overleefd en bij diegenen die daardoor voor het leven getekend zijn. We gedenken hen hier in Amstelveen, in dankbaarheid en met alle respect voor de herinneringen die in u voortleven. Dank u wel.'
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Alle wethouders van Amstelveen waren ook aanwezig: vlnr.: Jeroen Brandes (PvdA), Maaike Veeningen (D66), Peter Bot (BBA) en Herbert Raat (VVD)
De volgende spreker was Willem van Lith, voorzitter Bond van Wapenbroeders, Afdeling Amstelland:
'Excellentie, generaals, burgemeesters, dames en heren, jongens en meisjes.
De pers en de media laten ons zien, wat de verschrikking is van een oorlog; kijk wat er gebeurt in het Oosten en Midden Oosten, vele onschuldige mensen moeten het leven laten met alle gevolgen van dien. Leren wij het dan nooit! De nabestaanden leven verder met hun pijn en verdriet, levenslang en trauma’s van de verschrikkelijke tijd! Waarom toch alles, er zijn toch alleen maar verliezers en geen winnaars.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Willem van Lith, voorzitter Bond van Wapenbroeders, afdeling Amstelland: 'Leren wij het dan nooit! De nabestaanden leven verder met hun pijn en verdriet, levenslang en trauma's van de verschrikkelijke tijd! Waarom toch alles, er zijn toch alleen maar verliezers en geen winnaars'
Daarom zijn wij bij elkaar gekomen, om met respect de Gevallenen te herdenken, dat wij vaders, moeders en kinderen hebben moeten missen, door oorlogsomstandigheden in het voormalig Nederlands- Indië en Nieuw Guinea; die pijn en verdriet kunnen wij niet vergeten. Daarom laten wij met deze bijeenkomst zien, dat dit alles niet meer getolereerd kan worden, al kunnen wij alleen werken aan de vrijheid en vrede op onze eigen vierkante meter. Laten wij waakzaam blijven.
Na de overdracht van Indonesië en Nieuw- Guinea kwamen vele Indische mensen en Nederlanders naar Nederland, Veteranen kwamen thuis, doch de burgers met hun familie kwamen meestal in een vreemd land, een Kikkerland in plaats van de koperen Ploert, moesten zij een jas aanschaffen en zo waren er vele omstandigheden, die hun leven in het begin totaal op zijn kop zetten, zij moesten zich totaal aanpassen aan een nieuwe situatie, zij moesten een plek zien te bemachtigen in de Nederlandse maatschappij. Voor deze mensen EEN PLUIM, waarop zij dit gedaan hebben, het leven ging toch verder en het spreken over het verleden, dat was een taboe, ondanks de oorlogstrauma’s, en hulp was er veelal niet. Dat kwam veel later met de derde generatie en toen kwamen de verhalen de wereld in, en toen kwamen er plekken met een monument om te kunnen gedenken en herdenken.
Fantastisch, dat dit mogelijk is gebleken, doch bij zo’n herdenking, zoals wij heden meemaken, komen de herinneringen weer boven: Wanneer je een dierbare moet missen en daarvan veel verdriet hebt, stelt het herinneringsvermogen je in staat beelden van weleer op te roepen. Hoe was het toen je nog samen was en het leven deelde, wat je deed en waar je zo gelukkig mee was. Zo staat de tijd nu even stil. Dierbaren, die je moet missen, leven in jou door en zijn daarom altijd bij je. En kunnen wij met de twee minuten stilte terug gaan in de tijd en onze dierbaren, die wij zo missen gedenken, zij blijven altijd bij ons!
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Op de eerste rij luisteren de genodigde gasten naar de toespraken
Onze Veteranen uit Nederlands- Indië en Nieuw Guinea werden niet bij thuiskomst met open armen ontvangen, vele negatieve berichtgevingen in de Pers, werden onacceptabel gevonden, want zij hadden de taak voor Orde en Vrede en werden ook gedecoreerd met deze onderscheiding. De Indiëgangers samen met het verzet hebben in 1951 het Veteranen Legioen Nederland opgericht, later De Bond van Wapenbroeders. Zij hebben gestreden voor erkenning en er voor gezorgd, dat er in den Lande vele monumenten werden opgericht, zodat zij in de gelegenheid waren en nog zijn om te Herdenken, dat staat bij hen hoog in het Vaandel. En de Erkenning is gekomen, zij het laat, doch het is een feit. Zo zijn er ook andere Veteranen, die gestreden hebben in Missies. Zij hebben zich als Nederlander gemanifesteerd als Wereldburger en gestreden voor Orde, Vrijheid en Vrede waar ook ter wereld Zij doen dit alles met inzet van hun eigen leven onder zeer moeilijke omstandigheden. Petje Af, met groot Respect. Zo willen wij de gevallenen en slachtoffers blijven herdenken en er aan doen wat nodig is om de Vrede te bewaren en zo in Vrijheid en Vrede te mogen blijven leven. Gaat in Verdraagzaamheid en Vrede Hand in Hand, ik wens U allen Vrede en Geluk.'
Tot slot werd mevrouw Nora Valk uitgenodigd en haar toespraak liet niemand onberoerd, want zij vertelde indringend over haar Tweede Wereldoorlog kampervaringen in Nederlands-Indië als tiener en de wonderbaarlijke ontmoeting met een Japanse dominee in het huidige Indonesië, waardoor haar leven een wending nam.
Toespraak van mevrouw Nora Valk:
'Ik zal niet vergeten wat ons is aangedaan. Ik zal niet vergeten, dat mijn moeder niet had hoeven sterven op 39 jarige leeftijd. Mijn littekens zullen altijd blijven. Mevrouw de burgemeester, mijn familie, mijn vrienden, en in het bijzonder mijn drie ex kampgenoten: Mw Helly Lioni, Mw Ineke van Westen-Koets en de heer Kees Meinders.
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Mevrouw Nora Valk (84), die met haar moeder in Kamp 9 in Ambarawa op Midden Java zat, vertelt over de verschrikkingen die zijzelf in de oorlog meemaakte. 'Maar mijn haat tegen de Japanners is voorbij. Ik heb geleerd, dat ik kan vergeven'
Dames en Heren,
Ik ben geboren in Tjimahi, bij Bandoeng. Ik ben enig kind van een Indische vader, Paul Valk, officier vlieger bij de Koninklijke Nederlands Indische Luchtmacht, en van een Engelse moeder, Gladys Davison. In maart 1942 werd Nederlands Indië bezet door Japan. Toen veranderde ons leven. In het begin waren we nog optimistisch en dachten we, dat de oorlog wel gauw over zou zijn. Maar niets was minder waar. Het werd steeds erger. Van mijn 12de tot mijn 15de waren mijn moeder en ik geïnterneerd in het Japanse concentratiekamp Kamp 9 in Ambarawa op Java. Uit een dagboek van dit kamp, geschreven door een vriendinnetje, Sonja Paardekooper, citeer ik de volgende regels:
"26 April 1945. Vandaag, of liever gezegd, vannacht, is er zo iets verschrikkelijks gebeurd, dat alle onbelangrijkheden wegvallen. Mevrouw Valk, 39 jaar oud met een dochter Nora, 14 jaar, is gestorven". Einde citaat. Dat was het allerergste. Mijn moeder had bacillaire dysenterie. Medicijnen die hadden kunnen genezen, werden haar onthouden. We hadden nauwelijks eten en weinig water. In het begin besefte ik de ernst van haar ziekte niet. Ik ging iedere dag naar de ziekenboeg. Na een week haalde opeens de verpleegster mij midden in de nacht uit onze barak. Mijn moeder was in coma, ze konden niets meer voor haar doen. Ik was verlamd van verdriet en angst. Langzaam gleed ze weg. Ze werd slechts 39 jaar oud. Drie maanden later was de oorlog voorbij. Ik haatte de Japanners tot in het diepst van mijn ziel. Na de bevrijding ben ik met een vriendin van mijn moeder meteen uit het kamp gelopen en per trein terug naar Soerabaya gegaan. Daar kwamen wij midden in de Bersiap terecht, een periode van vrees en onzekerheid.
Engelse bevrijders hebben ons uiteindelijk geëvacueerd naar Singapore. Maar eerst was er nog een vreselijk bloedbad, toen een ander transport in Soerabaja, het zg. Goebeng transport, onderweg werd aangevallen door waanzinnige bendes pemudas, de zogenaamde vrijheidsstrijders. Ik verloor daarbij een vriendinnetje, Jet Cortel, die ik daags tevoren nog had gezien en gesproken. Haar nichtje naar haar vernoemd is hier vandaag ook aanwezig, Mw Jet Berends van Loenen. Uiteindelijk kwam ik veilig in Singapore en pas daar vond mijn vader mij terug. Hij was al in 1941 naar Japan getransporteerd en geïnterneerd. Eenmaal terug in Batavia, kon hij via het Rode Kruis mij traceren. De hereniging in Kamp Wilhelmina in Singapore was onwerkelijk. Hoe moest ik mijn vader vertellen, dat mijn moeder was overleden? Maar hij wist het ook al, via het Rode Kruis. Daar toen over praten was het moeilijkst. Het verlies en verdriet was te groot.
En dan, dan gaat het leven verder, naar Nederland, school, werken, trouwen, kinderen. Echter, ik mocht van mijzelf het kamp niet vergeten. Ik bleef er krampachtig aan denken. En: Ik moest er over praten. Eindelijk kon ik in 1976 met mijn man en teenage kinderen naar Indonesië gaan. En daar in Semarang stonden we voor het eerst bij het graf van mijn moeder op het Nederlands Ereveld Kalibanteng. Ik voelde, dat ik nu met haar herenigd was, nu ik hier kon zijn. We gingen ook naar het Kamp Ambarawa, ik moest het allemaal weer herbeleven, hoe verdrietig ik me ook voelde. Het voormalige kamp was nu een school en we mochten daar rondlopen. Ik herinner mij, dat mijn dochter van 13 toen plotseling opmerkte: “ Wat is het hier mooi, Mam”. Ironisch was dat, want zij kon zich uiteraard geen voorstelling maken van, hoe wij daar geleefd hadden.
Na mijn pensionering kon ik voor langere perioden naar Semarang gaan. Ik kon dan dikwijls naar het graf van mijn moeder gaan en ik ging dan ook naar Ambarawa. Het oude Kamp 9 was weer een school en ik kon daar helpen met arme studenten te steunen via adoptie ouders. Maar: mijn haat tegen de Japanners bleef, en ook tegen iedere 'Jap' die ik later tegenkwam, de Japanners van nu. Doch soms, dames en heren,..... soms neemt het leven een bijzondere wending. Het was op Kerstavond 1996. Het staat in mijn geheugen gegrift. Ik bezocht een dienst in de Baptist Internationale Church in Semarang. Na de dienst kwam er een Aziatisch uitziende man naar mij toe. Hij had gehoord, dat ik in Semarang was om het graf van mijn moeder te bezoeken, en om te schrijven over de oorlogsjaren. Hij vroeg mij, of ik wist van de Troostmeisjes? Ik vroeg hem: " Waarom wilt U dat weten?" Hij vertelde mij, dat hij daarover aan het schrijven was en zijn bevindingen naar Japan stuurde. En wat bleek,.... hij was een Japanner! Op dat moment ging er een trilling door mijn hele lichaam. Ik zal dat gevoel nooit vergeten.
Hier stond ik dan,.... tegenover de vijand,.... ik wist me geen raad. Dat was maar even, want toen barstte het in me los. Wist hij wel, dat dat het de schuld van de Japanners was, dat mijn moeder dood was gegaan. Wist hij wel, dat als de Japanners medicijnen en eten hadden gegeven, mijn moeder nooit was overleden. Wist hij wel, dat er genoeg eten en medicijnen buiten het kamp was. Wist hij wel dat...Wist hij wel dat...En ik ging nog even door. Toen ik was uitgeraasd, boog hij heel diep en heel nederig en vroeg mij, of hij mij mocht interviewen. En wat bleek: hij was Dominee Kimura. Eén van de dominees van deze kerk! Na enige tijd heb ik toegestemd in het interview. Ik heb 2 uur lang achter elkaar met hem gesproken. - ik gooide er alles uit - hoe ik ze haatte - al die Jappen. Het was voor mij een verlossing - nu was het eruit - nu wisten ze het. Vanaf die dag begon mijn helingsproces.
In 2004, ben ik samen met mijn partner, Theo Huygens Tholen, (ook uit Kamp 9) naar Japan gegaan, op uitnodiging van Dominee Kimura. We werden gevraagd om daar op verschillende universiteiten ons verhaal te vertellen. Ik sprak er o.a. in de grote aula Seinan Gakuin University in Fukuoka, waar Dominee Kimura doceerde, voor enkele honderden Japanse studenten. Daar kon ik voluit vertellen van onze ervaring in een Japans concentratie kamp. De vele gesprekken met de studenten na afloop deden ons realiseren, hoe weinig zij wisten van deze geschiedenis, hoe geschokt ze waren te horen van de wreedheden van hun landgenoten. Ze toonde diepberouw en schaamte voor wat de vorige generatie Japanners ons hadden aangedaan.
Tenslotte...Ik zal niet vergeten, wat ons is aangedaan. Ik zal niet vergeten, dat mijn moeder niet had hoeven sterven op 39 jarige leeftijd. Mijn littekens zullen altijd blijven,.... maar dankzij de Japanse familie Kimura, zijn mijn wonden nu geheeld. Maar mijn haat tegen de Japanners is voorbij. Ik heb geleerd, dat ik kan vergeven. En dat is MIJN bevrijding..........dank u wel.'
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De 'Last Post' de laatste groet aan de gesneuvelden, wordt door de trompettist uitgevoerd van de Regimentsfanfare 'Garde Grenadiers en Jagers'
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Na de trompet solo staan alle aanwezigen twee minuten stil, om de Nederlandse oorlogsslachtoffers te gedenken
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Mevrouw Mirjam van 't Veld, burgemeester van Amstelveen legt de eerste bloemenkrans voor het monument
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Mevrouw Elisabeth Post (VVD) gedeputeerde van de provincie Noord-Holland voor Financiën en Wegen, Verkeer en Vervoer legt een krans bij het Indië-monument
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De heer Pieter Litjens, (VVD) wethouder van de gemeente Amsterdam voor het monument na de kranslegging
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Mevrouw Jobke Vonk-Vedder, (CDA) burgemeester van Aalsmeer met haar echtgenoot Hans Vonk voor de krans
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Dagmar Harriët Oudshoorn-Tinga, (PvdA) burgemeester en wethouder Hans Bouma (Gemeentebelangen Uithoorn) van de gemeente Uithoorn na de kranslegging
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht, tevens Inspecteur der Veteranen Luitenant-Generaal Bart Hoitink samen met Luitenant-Kolonel Ton van Mastrigt na de kranslegging
(Foto Kees Willems - 2014)
Bestuursleden van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers Nederlands-Indië Clemens Bouwens en Conchita Willems leggen ook de krans der herinnering
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Het vaandel wordt weggedragen door de veteranen en het defilé voor het monument kan beginnen
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Clemens Bouwens, voorzitter Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers Nederlands-Indië begeleidt mevrouw Nora Valk
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Kees en Conchita Willems lopen mee in het defilé, maar staan even stil bij de kransen
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
Gedeputeerde Elisabeth Post en Mirjam van 't Veld burgemeester van Amstelveen lopen samen weg van deze gedenkwaardige herdenking
(Foto Amstelveenweb.com - 2014)
De kransen van de herinnering aan de gevallenen en slachtoffers liggen bij het Indiëmonument in het Broersepark. Hoewel alle herdenkingen in grote lijn op elkaar lijken, zijn er altijd verschillende sprekers, bekende en nieuwe die hun veelal emotionele verhalen vertellen. Dat maakt de herdenkingen gedenkwaardig en tegelijktijdig droevig
De Regimentsfanfare speelde passende muziek, terwijl mevrouw Valk haar plaats weer innam en die rust was even nodig om bij te komen van haar verhaal. Hierna werd de Last Post geblazen met aansluitend 2 minuten stilte, waarna de aanwezigen tezamen het eerste en zesde couplet van het Wilhelmus zongen. Na het uittreden het Vaandel van de Bond van Wapenbroeders werden door de bezoekers vanuit de lokale overheden en de bevolking uit Amstelveen, Amsterdam, Aalsmeer, Uithoorn, Ouderkerk aan de Amstel, Diemen en omstreken en door de vertegenwoordigers van vele herdenkingsgemeenschappen uit het land, kransen, bloemstukken en bloemen bij het monument gelegd en vond een defilé plaats. Daarna kon men desgewenst nog wat napraten op het terrein van de jeu de boules vereniging 'De Bulderbaan' met een hapje en een drankje. Helaas werd dit uiteindelijk verstoord door een hevige regenbui, maar gelukkig was deze gedenkwaardige herdenking toen voorbij.
Zoeken
