100 jaar Patrimonium - 2020
Foto's -> Straatgezichten -> Wijk Patrimonium
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
Op de foto is de eerste steenlegging te zien van het bouwcomplex Patrimonium aan de Amsterdamseweg door burgemeester Arie Colijn op 17 augustus 1921. Patrimonium was niet de eerste woningbouwvereniging in de gemeente Amstelveen. Amstelland dateert van 1913 en verkreeg in dat jaar toestemming voor de bouw van 24 arbeiderswoningen.
Op de foto is de eerste steenlegging te zien van het bouwcomplex Patrimonium aan de Amsterdamseweg door burgemeester Arie Colijn op 17 augustus 1921. Patrimonium was niet de eerste woningbouwvereniging in de gemeente Amstelveen. Amstelland dateert van 1913 en verkreeg in dat jaar toestemming voor de bouw van 24 arbeiderswoningen.
Op zaterdagmiddag 18 januari 2020 vierden oud-bewoners van de wijk Patrimonium in Amstelveen het jubileum met een reünie: 100 jaar Patrimonium in wijkcentrum Het Pluspunt aan de Smeenklaan. Vanwege de beperkte zaalcapaciteit begeleidde Jacqueline Quarles van Ufford één van de organisatoren de gasten naar een tafel, waar werd gecontroleerd of men zich inderdaad hadden aangemeld. Men moest zich wel ingeschreven hebben, maar toen tegen 13.00 uur de mensen binnendruppelden, kwamen er veel meer dan zich hadden aangemeld. Spijtig voor de mensen die niet binnen mochten, maar 140 personen was de strikte order van de brandweer en voor ieders veiligheid. Sommigen mochten wel in een ander zaaltje wachten en zich tussen de anderen mengen na de speeches. Of daar strikt aan gehouden werd is de vraag, maar vluchtroutes bij calamiteiten waren goed aangegeven!
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Wijkcentrum Het Pluspunt aan de Smeenklaan. De Smeenklaan is vernoemd naar politicus Christiaan Smeenk (1880-1964) van de ARP (Anti-Revolutionaire Partij), lid van de Tweede Kamer, wethouder in Arnhem en lid van de provinciale staten van Gelderland. Hij was voorman van de christelijke vakbond Patrimonium. Het Nederlandsch Werkliedenverbond Patrimonium was een vereniging van arbeiders die het christelijke geloof aanhingen, opgericht in 1876. Patrimonium betekent 'vaderlijk erfdeel'
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
De zaal in Het Pluspunt is nog leeg, maar loopt spoedig helemaal vol met mensen
Het was erg handig dat iedereen een naamsticker opkreeg, want na zoveel jaar zijn veel gezichten veranderd en is het toch wel erg leuk om elkaar te spreken, ook al was er in eerste instantie geen herkenning. En dat gebeurde ook, want soms hoorde je een enthousiast gepraat, zelfs gegil van mensen die elkaar onverwacht tegenkwamen en was het een gezellige drukte. Er stonden overal vrijwilligers die vragen beantwoordden en veel mensen achter de bar waar een kopje koffie of thee te krijgen was, met heerlijke koekjes. De organisatie was zo slim geweest om bij binnenkomst een bord neer te zetten dat er video en foto opnames werden gemaakt. Dan wist men waar men aan toe was en werd voorkomen dat er achteraf problemen zouden optreden bij het verschijnen van hun gezicht op een website of in een tijdschrijft.
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
Het Wilhelminaplein in 1925
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
De Tuinzaal van Patrimonium in 1932
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
Luchtfoto van het Wandelpark in 1928
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
De Molenweg in 1935
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
Luchtfoto van Patrimonium in september 1948
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Een paneel met een paar foto's uit de fotocollectie van Evert Zuiderent
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Uit het raam van Het Pluspunt is molen 'De Jonge Dikkert' op de hoek Amsterdamseweg en Molenweg goed zichtbaar. De oorspronkelijke korenmolen werd in 1896 gebouwd en er is nu al vele jaren een restaurant in gevestigd
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Vlnr.: Bea Zuiderent, Wim Groeneweg bestuurslid van de Vereniging Historisch Amstelveen, Evert Zuiderent met zijn zeven jaar oudere broer Harry, gezellig samen in gesprek
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Langzaam maar zeker loopt de zaal helemaal vol met de deelnemers aan de reünie
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
De gezamenlijke geschiedenis van de verschillende families in Patrimonium wordt via foto's besproken
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Tijdens zo'n reünie komen mensen bij elkaar die al tientallen jaren geleden uit de wijk zijn vertrokken om op een andere plek in Nederland, of zelfs in het buitenland te gaan wonen
Jan Wilhelmis, voormalig bewoner van Patrimonium was de presentator van de middag en hoewel hij al meer dan 53 jaar geleden Patrimonium verliet, is hij nog altijd nauw betrokken gebleven bij de buurt en zit in de Werkgroep Patrimonium. Hij is in 1942 geboren in een woning aan het Wilhelminaplein 12. Veel mensen hebben hem niet herkend als de bekende Amstelveense clown Hoky Poky, maar hij had geen enkel probleem met de nieuwe rol als ceremoniemeester en maakte zelfs gebruik van zijn oorspronkelijke beroep als goochelaar en zijn toverstaf. Toen hij begon met het toespreken van de mensen was het moeilijk om iedereen stil te krijgen, want òf men wilde gezellig blijven doorpraten, òf men had het gehoorapparaat op zacht gezet vanwege het vele geroezemoes!
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Prentbriefkaart verzamelaar Evert Zuiderent voor zijn mini-tentoonstelling van zijn opnieuw gedrukte oude foto's,
wijst zijn geboortehuis aan in de Talmastraat
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Lilian Aarts, adviseur van 'het kabinet burgemeester' en Hein Koningen, lid van de Werkgroep Patrimonium
bekijken de opkomst in de zaal
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Foto's van de foto's maken is makkelijk, vooral als je als 70 plusser ook een smartphone hebt
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Tjapko Poppens burgemeester van Amstelveen in gesprek met de bezoekers van de reünie
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Alle mensen hebben veel te bespreken
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Veel mensen hebben hun herkenningspunten gevonden!
Jan heette iedereen welkom op de 100-jarige reünie van Patrimonium en introduceerde zich zelf. Hij zei dat er vandaag niet zoals gebruikelijk, vooruit gekeken zou worden, maar juist achterom naar wat een ieder allemaal had meegemaakt in Patrimonium. Specifiek heette hij enkele mensen van harte welkom, zoals de burgemeester van Amstelveen, Tjapko Poppens, mijnheer Aarts en de oud bestuurders van de Woningstichting Patrimonium: mevrouw Nanneke Barkman, de heer Henk Schaafsma en de laatste voorzitter van de woningstichting de heer Otto Norel. Vervolgens vroeg hij de burgemeester het podium op te komen om de oud-Patrimoniërs eens toe te spreken.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Jan Wilhelmis, geboren in Patrimonium is een relaxte en ervaren presentator
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
In de nu stille zaal volgen de mensen aandachtig de presentatie op het podium
Tjapko Poppens heette ook iedereen welkom en vond het grandioos om zoveel mensen te zien. Hij zag de rij buiten staan en iemand zei hem voor de grap dat je hier gratis kaartjes voor Ajax kon halen! De burgemeester vervolgde met: 'De rij zegt wel iets over de belangstelling en de betrokkenheid bij Patrimonium en Jan, sommigen hadden je niet herkend. Ik hoorde dat ze zeiden, goh vroeger was hij een stuk knapper! (tot grote hilariteit van de aanwezigen). Ik weet van jullie dat sommigen van heinden en verre komen. Nijmegen, Doetinchem, waar komt u vandaan? Frankrijk?! Meestal is de rit andersom! Het is mooi dat ik hier vanmiddag mag zijn als uw burgemeester die heel erg trots is op deze wijk. Een wijk van 100 jaar oud, dat vieren we met elkaar, maar ook een wijk die er voor haar leeftijd ontzettend goed uitziet. De kracht van Patrimonium is niet alleen het ontstaan, maar het is ook een hele bijzondere wijk. Een wijk, waar allemaal typen mensen door elkaar wonen en een wijk waar allerlei typen woningen te vinden zijn. Toen ik bij de KLM werkte, ben ik ook heel veel op allerlei plekken in Patriomonium geweest, een wijk waar veel te beleven is. Wonen, veel groen, schitterende parken, winkels en horeca, dat is de kracht van Patrimonium.'
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Het is duidelijk dat er veel senioren naar de bijeenkomst kwamen.
Er waren maar weinig jonge(re) bewoners van heden
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Veel mensen moeten de presentatie staande volgen en hoewel er extra stoelen in de zaal werden neergezet,
is dat toch onvoldoende en blijven de 'jonkies' staan!
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
De meeste bezoekers van de reünie zijn vrouwen
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Tjapko Poppens burgemeester van Amstelveen heet iedere aanwezige in Patrimonium hartelijk welkom
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Voor veel mensen is het de eerste keer dat ze de relatief nieuwe burgemeester van Amstelveen, Tjapko Poppens in levende lijve zien en dat moet even besproken worden met de buurvrouw
Vervolgens sprak de burgemeester nog over de verbinding van de KLM met Patrimonium en de verbinding met de stad als de KLM straks naar Schiphol Oost verhuist. Daarna keerde hij weer terug naar 100 jaar Patrimonium. 'Een tijd, 100 jaar geleden, kunt u zich voorstellen dat een vierkante meter grond toen één gulden 25 cent kostte. Weet u wat een week huur in die tijd kostte als je een woning kreeg toegewezen van Patrimonium? Dat was 5 tot 7 gulden, daar kan je je weinig meer bij voorstellen. Dames en heren, ik merk dat u allemaal staat te popelen om te zien wat voor mooie beelden we allemaal in petto voor u hebben vanuit het verleden en popelt om allemaal weer even bij te praten.'
Tjapko Poppens vroeg eerst nog een groot applaus voor alle vrijwilligers en initiatiefnemers die dit mogelijk hebben gemaakt en zo geschiedde, er werd flink geapplaudiseerd voor hen. Tot slot kreeg Jan van de burgemeester een lijst met een grote luchtfoto uit 1948 van Patrimonium. Jan bedankte de burgemeester en zei dat de foto een mooi plaatsje zou krijgen in het Pluspunt. De burgemeester was nog niet klaar, want hij overhandigde ook nog een moderne iTunes kaart, aangezien men in het Pluspunt meer muziek wilde. Zo kan men downloaden wat men maar wil.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Burgemeester Poppens overhandigt een historische luchtfoto van de wijk Patrimonium uit september 1948 aan Jan Wilhelmis. De straten waren versierd, omdat op 6 september 1948 werd Koningin Juliana ingehuldigd in de Nieuwe Kerk in Amsterdam
De burgemeester wilde weggaan, maar Jan Wilhemis hield hem tegen. Hij wilde de burgemeester ook een mooi cadeau geven en deed dat volgens zijn typetjes als clown en goochelaar. Hoe dat ging kunt u bekijken op de video. Ook al was er al veel gezegd, Jan ging toch weer verder en benoemde nog wat opmerkingen die bij de aanmelding waren opgeschreven. Eén daarvan was van Erika Prent die schreef: 'Wij willen graag komen met mijn broer en mijn 87 jarige moeder. Mijn vader, Klaas Prent die altijd in Patrimonium de Sinterklaas is geweest, leeft helaas niet meer.' Dus kreeg de aanwezige familie Prent een hartelijk applaus. Zo ging het nog een tijdje door tot Jan memoreerde dat hij in 1974 hier ook stond en het Pluspunt kwam openen.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Jan Wilhelmis overhandigt het herdenkingsboekje met de titel 'Patrimonium 100 jaar' aan burgemeester Poppens. In het boekje zijn kleine oude foto's afgedrukt met herinneringen aan verschillende wijkbewoners.
Het Pluspunt gaat dus al 47 jaar mee en hij vond dat het eigenlijk wel een opknapbeurt kon gebruiken, of misschien wel een heel nieuw Pluspunt. Terwijl hij dit zei keek Jan richting de burgemeester met grote vragende ogen! (We zullen dus wel zien of deze duidelijke hint door is gekomen! -red.) Er is tenslotte ook geen Tuinzaal meer en een gemeenschapscentrum dat een beetje aan de tijd voldoet zou geen sinicure zijn.
Jan bleef maar doorpraten over Patrimonium en eindelijk naderde het einde. Hij stelde nog even de werkgroep aan de aanwezigen voor: Betty van de Schraaff van Participe Amstelland, de startmotor van het geheel, maar zij kreeg een andere plek in de organisatie en werd opgevolgd door Wilma Stokkel, een gezellige aanjager en het wijkplatform. Deze laatsten zorgden voor de boekjes, de banner en dat verschillende winkeliers een bijdrage leverden, zoals Prenger, Stronkhorst en Van der Linden – AH.
Het boekwerkje 100 jaar Patrimonium dat aan alle aanwezigen bij vertrek overhandigd werd bevat onder meer een verhaal van een oud bewoner Cees Hermans, zo vertelde Jan Wilhelmis. ‘Een geweldig verhaal, vol herinneringen over Patria, Patrimonium, over de ijsbaan, noem maar op, alles staat er in. Alleen, helaas, Cees is niet meer, hij is op 7 november 2019 overleden. Hij had dit zo graag mee willen maken. We gedenken hem door zijn prachtige artikel in het boekje.’ De redactie heeft zijn verhaal uit het boekje overgenomen en kunt u lezen in dit artikel.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
De sociaal werkers van Participe Amstelland vlnr.: Wilma Stokkel, regiomanager Elena Nabatova en wijkcoach Betty van de Schraaff volgen met Evert Zuiderent de toespraak van de burgemeester
Het was ondertussen al na tweeën, Jan benoemde nog de markante figuur Arie Zuiderent waarvan Harry en Evert zoons zijn. Harry Zuiderent deed deze middag de fotografie en Evert Zuiderent mocht eindelijk, geassisteerd door zijn echtgenote Bea, zijn fotopresentatie beginnen. De titel van zijn presentatie was ’Tussen Amstel en Schiphol ligt mijn ’Patrimonium’. Met je hoofd in de wolken en je voeten in het veen.’ Dit zijn met een kleine aanpassing de eerste regels van het Amstelveenlied, dat helaas niet meer in gebruik is, maar waarvan veel mensen hopen dat het weer terug zal keren. De redactie haalde het ook al aan in de nieuwjaarsspeech 2020 van de burgemeester.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
En eindelijk kan Evert Zuiderent met zijn diashow beginnen. Als oud-bewoner van Patrimonium kon hij als geen ander, specifiek commentaar toevoegen aan de oude foto's en dat werd door de kijkers erg gewaardeerd
Evert heeft een collectie van zeker 2.500 prenbriefkaarten en had een voordracht gemaakt van die kaarten die Patrimonium betroffen. Het was een enorm leuke presentatie en telkens hoorde je mensen reageren met oh ja, of oh, of hé, of weet je nog, een herkenningssignaal bij elke foto. Het was dus voor de oud Patriomiumers een feest en Bea en Evert waren goed op elkaar ingespeeld. De voordracht duurde een minuut of twintig, maar als hij nog was doorgegaan, had hij niemand verveeld.
Evert las nog een kaart voor die hij van zijn moeder had gevonden. Zij had die op 31 oktober 1939 aan haar man Arie geschreven – militair stond er op. 'Arie, Even een kort berichtje. Vanmorgen je brief en kaart ontvangen tegelijk. Vandaag druk met wecken geweest, 10 flessen andijvie, ’t valt reuzen mee, daar kunnen we weer fijn van smullen. Vanmorgen voor Pa naar A’dam geweest en even bij Meijer een kopje koffie gehaald. Woensdag schrijf ik een brief. Nu tot ziens, je vrouwtje G.M. Zuiderent-de Rooij. Half 8 gepost, daaaag.' Voor veel aanwezigen was het schrijven van zo’n kaartje, maar ook het wecken in die tijd van allerlei groenten en fruit, heel herkenbaar.
Evert benoemde al lang vergeten winkeliers, gebouwen en mensen werden op het scherm getoond en voor de aanwezige, veelal 70-plussers was ook dat natuurlijk een feest van herkenning, daarom kwamen ze naar hier, om aan hun jeugd te herinnerd te worden. Dat is heel goed gelukt! Vervolgens kon iedereen weer iets drinken, de benen strekken en gezellig met elkaar verder persoonlijke herinneringen ophalen. De werkgroep werkte maanden lang om er een mooi jubileum van te maken en hopen dat 'met een hart vol weemoed en geluk' de herinnering zal blijven. De redactie van Amstelveenweb ging naar huis, maar weten zeker dat deze middag voor de oud-Patrimoniumers heel geslaagd is geweest.
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
Textielzaak de Wolbaal aan de Amsterdamseweg 182-184 in 1970
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
Tabakwinkel 'Jons' aan de Amsterdamseweg 149 in 1970
Namens de Werkgroep Patrimonium schreven Hein Koningen en Jan Wilhelmis in het kleine boekje, dat aan alle aanwezigen werd overhandigd, het voorwoord: '15 november 1919 werd woningstichting Patrimonium opgericht. Dat is 100 jaar geleden! Zij bouwde de woningen aan de Amsterdamseweg bij de molen, 183 in 1921-1924, in 1934-1939 volgden er nog 64. Deze 247 huizen staan gegroepeerd volgens een eenvoudig, intiem stratenplan met als middelpunt het Wilhelminaplein. Vanaf het begin droeg deze kleine woonwijk de naam Patrimonium, naar de stichter.
Ze werd gekenmerkt door een geheel eigen sfeer. Al spoedig kenden de meeste bewoners elkaar bij naam. Zeker de kinderen. Men leefde met elkaar op eenvoudige, prettige wijze. Keek naar elkaar om, kinderen speelden met elkaar. Er heerste een soort van eensgezindheid. Een ander middelpunt was de inpandig gelegen speeltuin met buurtgebouw de Tuinzaal. De kort na de oorlog opgerichte buurtvereniging Patria organiseerde de bevrijdingsfeesten, daarna jaarlijks de bevrijdings- en Koninginnedagen en aller-lei andere activiteiten. De vereniging was een sterk bindende factor in de wijk.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
De fotopresentatie met oude foto's en de bijhorende verhalen was het hoogtepunt van de reünie van de Patrimonium bewoners
In 1949 werden aan de andere kant van de Amsterdamseweg nog 74 woningen gebouwd, Nieuw-Patrimonium. Het van-ouds bekende deel ging Oud-Patrimonium heten. Generaties kinderen zijn er geboren en opgegroeid. Honderden gezinnen woon-den en leefden er. De bewoners voelden zich er thuis en waren meestal behoorlijk honkvast. In deze wijk, die eigenlijk een soort dorp is, kon men gelukkig zijn. Er was altijd een groot wij-gevoel. Het boven geschetste is altijd gebleven, tot op de dag van vandaag.
In november 1919 werd Woningstichting Patrimonium opgericht met als doel goede en betaalbare woningen te bouwen voor mensen met bescheiden inkomens in de gemeente Nieuwer-Amstel. De woningstichting bouwde tussen 1921 en 1924 183 woningen aan de Amsterdamseweg, Wilhelminastraat en - plein, Talmastraat, Katerstraat, Hovystraat en Landscheidingskade. Het was het eerste grotere woningbouwproject van Nieuwer-Amstel, zoals Amstelveen toen nog heette. De woonwijk Patrimonium groeide al gauw uit tot een gemeenschap met een geheel eigen sfeer, waar de bewoners elkaar allemaal kenden, een soort eigen klein dorp. De oproep van de heer Koningen en Wilhelmis werd door vele oud-bewoners van 'oud Patrimonium' bereikt en honderden mensen kwamen op zaterdagmiddag 18 januari 2020 om ‘100 jaar Patrimonium’ in wijkcentrum Pluspunt, Smeenklaan 1, Amstelveen te vieren.
(Foto Amstelveenweb.com - 2006)
De Tuinzaal van Patrimonium op 19 augustus 2006, toen de tentoonstelling Modelschepen 2-daagse op het Patriaplein feestelijk werd geopend. In 2014 is De Tuinzaal gesloopt en alle activiteiten werden naar het Pluspunt verplaatst
Heeft u de video al bekeken en wilt u nog eens terug naar de fotopresentatie van Evert Zuiderent, schuif dan met uw muis de stip op het afspeelbalkje naar 21. Veel kijkplezier!
Herinnering van een wijkbewoner door Cees Hermans
'Mijn ouders zijn in de Katerstraat 61 komen wonen in 1939. Ik ben van 1944 dus ik ben opgegroeid in de wijk. Centraal in het Patrimonium is de Tuinzaal. De huizen die gebouwd zijn grenzend aan het terrein van de tuinzaal zijn zowel in de Katerstraat, als in de Talmastraat kleiner als de er tegenoverliggende huizen. Dus vanaf de Amsterdamseweg gezien de linkerkant van de Katerstraat en ook de linkerkant van de Talmastraat. Er bestond een rivaliteit tussen de jeugd uit de beide straten.
De Hovystraat was neutraal. De Landscheidingskade was neutraal terrein omdat het huizen waren met ander soort bewoners. Aan de overkant van het water was er geen bos, maar akkerland met boerderijen. In het kader van werkverschaffing werden de Amsterdamse werklozen ingezet om het Amsterdamse Bos aan te leggen. Wij noemen het bos nog altijd het Bosplan. Overwegend waren de bewoners protestant, immers het Patrimonium was een Protestantse woonvereniging. Op zondag zag je op straat de verschillen, de protestanten bleven binnen en gingen 2 x per dag naar de kerk. De katholieken gingen 's morgens naar de kerk en mochten op zondag fietsen en naar de bioscoop (Concordia) gaan.
Amstelveen deed zijn naam eer aan immers de huizen waren gebouwd op veengrond. De grond zakte ieder jaar, waardoor je met bielzen en tegels een afstapje moest maken om uit de keuken en de woonkamer naar buiten te kunnen gaan. Aan ons huis was voor opslag een buitenkast gebouwd, die vrij aan het huis hing omdat de grond eronder weggezakt was. Ook de tuin verzakte jaarlijks sterk, dus gingen een keer de planten eruit en werd hij opgehoogd met uit de sloot gebaggerde modder. Aan de slootkant was de beschoeiing weg en moesten wij die zelf herstellen. Onze schuur was aan een kant verzakt vanwege het gewicht van de opgeslagen kolen voor de winter. Omdat er geen elektriciteit in de schuur was, werd er een waslijn gespannen met daaraan een dikke kabel vanuit de keuken. In die tijd hadden maar weinig mensen thuis telefoon. In onze straat was er één familie met telefoon omdat die man bij de PTT werkte. Overal waren er publieke telefooncellen met muntgeld. Mijn moeder was voor haar huwelijk baker (particulier kraamverzorgster). Als zij ergens nodig was stuurden ze haar een telegram. In de 2de Wereldoorlog was er in de hongerwinter weinig te eten. Mijn vader werkte bij Bakkerij Koolhaas in Bovenkerk. Hij had een speciaal Ausweis, zodat hij 's morgens vroeg op de fiets (met geblindeerde koplamp) naar de bakkerij kon.
Het is meermalen gebeurd dat als hij brood ging uitventen in Amsterdam, hij overvallen werd door de uitgehongerde mensen die zijn hele bakkerskar leegroofden. Omdat mijn grootvader slager was in Bovenkerk hadden wij thuis aan vlees geen gebrek. De grootvader van moederskant was kruidenier dus ook dat hielp ons. Bij gebrek aan hout om de kachels te stoken gingen enkele buurmannen 's nachts op pad om een paar bomen om te zagen die zij bij thuiskomst, in kleine stukken zaagden, om ze beter te kunnen verstoppen. In het huis hadden wij bij de voordeur een luik, waar wij onder de vloer weckpotten met groenten stonden. In de keuken was er ook een luik gemaakt na de oorlog, waar aardappelen werden opgeslagen (bepoederd tegen het uitlopen). Bij razzia's, om werkkrachten voor de Duitse fabrieken te ronselen, verstopte mijn vader zich onder de vloer, via het luik van de voordeur. De Duitsers hadden er geen probleem mee om door de vloer te schieten. Toen de razzia voorbij was moest mijn moeder stampen en hard roepen omdat hij in slaap was gevallen.
's Nachts moesten de ramen verduisterd worden om de Engelse bommenwerpers geen oriëntatiepunt te geven. Een bij ons thuis verplicht ingekwartierde Duitser gaf mijn moeder de goede tip om bij een bombardement onder de trap te schuilen. Na de oorlog ging iedereen naar de Van Sonweg, waar de Duitsers langs reden op weg naar huis. Uiteraard werd de bevrijding uitbundig gevierd. Na de oorlog ging mijn vader werken bij de KLM op Schiphol. Hij werkte bij de Civiele Dienst, waar eten voor tijdens de vluchten werd bereid en opgeslagen in trolleys die in de keukentjes van alle vliegtuigen pasten. Als voorman was zijn taak bij alle vliegtuigen voor vertrek met de purser te checken of alles in orde was. De luchtvaart groeide snel met als gevolg de geluidshinder. Op school moest er soms gestopt worden met de les tot het vliegtuig voorbij was. Thuis in het Patrimonium vlogen ze zo laag dat de ruiten rammelden. Het gebeurde dat mijn vader een proefvlucht maakte in een historische Fokker met schuifraampjes. Hij zwaaide dan met een witte zakdoek naar mijn moeder als ze over ons huis vlogen. In de vakanties gingen mijn broer en ik vaak kijken op Schiphol en regelde mijn vader dat wij een paar uurtjes mee mochten bij proefvluchten. Als ze dan begonnen met het oefenen van landen en dalen, werden wij op de landingsbaan eruit gelaten en dan liepen we weer terug.
Op zondag en in vakanties gingen we vaak spelen in het Bosplan op 'Het Kommetje', een weide tussen de bomen. Vooral als er pas gemaaid was, kon je er heerlijk spelen in het hooi. Er was vlak bij de Karpervijver een eiland met bomen met zilverkleurige bladeren. Wij noemden dat 'Het Zilveren Bos', alle kinderen vonden het een enge plaats.
Er waren 4 winkels in het Patrimonium: Bakkerij Koolhaas, Slagerij Goudriaan, Groenteman Splinter en Kruidenier Ladé. Handig was dat men bij geldgebrek het kon laten opschrijven om het dan eind van de maand te betalen. Ook kwamen de leveranciers aan huis, zoals de Bakker, de melkboer, met losse melk, en een vrachtwagen van een groentehandel, die normaal op de markt stond , en de overschotten kwam uitventen. Bij ons thuis kwam wekelijks de Kruidenier Driehuis uit Bovenkerk. Eerst kwam hij om te horen wat er nodig was en later kwam hij het bezorgen. Regelmatig kwam de voddenboer, die de voddenzak woog en er iets voor betaalde.
In de straten stonden Prunusbomen (kersen) die in mei prachtig bloeiden en na de bloei lagen de straten vol met de roze bloemen, waar wij als kinderen heerlijk in konden spelen. Ook was er een actieve buurtvereniging Patria, waar je als gezin lid van kon worden. Op Paaszaterdag organiseerden zij eieren-zoeken voor de kinderen. Als je dan zo'n ei vond kreeg je een zakje met echte eieren. De winnaars gingen op de foto en het is gebeurd dat een van de kinderen zijn eieren liet vallen! Op Koninginnedag waren er in de Wilhelminastraat kinderspelen, compleet met geluidsinstallatie en prijsjes, 's winters organiseerde Patria schaatsen op de Landscheidingskade met een verlichte baan, baanveger, muziek en koek en zopie. De later beroemd geworden Sjoukje Dijkstra schaatste er ook.
Ook kon je de zaal huren voor feesten en als kinderen gingen wij buiten op de rand staan om naar binnen te gluren. Bij verjaardagen kon je er stoelen lenen tegen een kleine vergoeding. Door het veen waren de straten verzakt, waardoor de rioolputdeksels hoger waren en menig fietser onderuit ging. Veel bewoners hadden kippen. Voor voer was de Molen van Heemskerk handig, ze hadden hard (mais en graan) en zacht (gemalen) voer in een papieren zak.
1 x per jaar was de Aalsmeerse Bloemencorso die door Amstelveen naar het Olympisch Stadion reed. Wij stonden dan allemaal op de Amsterdamseweg te kijken. Bij voetbalwedstrijden Nederland-België stonden wij ook aan de weg en voor de wedstrijd ging bij iedere Belgische auto onze duim omlaag. Omdat bijna niemand thuis televisie had, stonden we bij een grote radiozaak (Annes) voor de vitrine te kijken. De winkelier zette dan een grote TV aan en zette een luikje open met een luidspreker voor het geluid. Bij belangrijke wedstrijden stonden er al gauw 100 man te kijken. Ook op zaterdagavond was het er een drukte van belang om er naar de Tv-show van Mies Bouwman 1 van de 8 te kijken.' (Cees Hermans is helaas op 7 november 2019 overleden.)
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/ Amstelveenweb.com - 2020)
Arie Zuiderent tijdens één van zijn historische presentaties in de achterzaal van het restaurant 't Dorstige Hert in het kader van de eerste Dorpsjuweel in 1977. Ter gelegenheid van het opknappen van het Oude Dorp van Amstelveen in plaats van slopen, werd in 1977 het eerste Dorpsjuweel georganiseerd. Een dorpsjuweel werd alleen gehouden als er in het Oude Dorp iets groots was te vieren. Er werden er drie georganiseerd: in 1977 de eerste, in 1980 de tweede en in 1999 de derde
Op één van de panelen met foto’s stond een kopie van een krantenartikel met het verhaal van Arie Zuiderent:
'Sociaal Verbond speelde belangrijke rol in buurt'
'Voor de oorlog woonden hier eigenlijk uitsluitend protestanten. Maar dat is in de bezettingstijd veranderd. Toen kreeg je dat mensen ergens weg werden gebombardeerd en plotseling een huis moesten hebben. Als er hier dan een leeg stond, kregen ze dat. Of ze nou katholiek waren of protestant of helemaal niks.'
De heer A.J.J. Zuiderent (Talmastraat 25) heeft de ontwikkeling van de Molenwijk decennialang kunnen volgen. In 1915 kwam hij uit de Legmeerpolder naar de Handweg. Later verhuisde hij naar de Patrimoniumbuurt. Hij is voorzitter van het Christelijk Sociaal Verbond 'Patrimonium' dat een belangrijke rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van de wijk. Toen het verbond in 1919 werd opgericht in Amstelveen, was wat nu de Molenwijk heet nog louter land. Er waren langs de Amsterdam se weg spaarzaam wat boerderijen en andere opstallen gestrooid. Nog hetzelfde jaar, waarin 'het verbond' werd geboren, riep dat Woningstichting Patrimonium tot leven. In drie fasen bouwde die de Patrimoniumbuurt. De stichting bouwde voor woningzoekenden uit eigen kring: protestantse, vooral gereformeerde 'kleine luiden'. sociale woningbouw. Een eengezinswoning bracht destijds een huur op van f 3,25 af f 4,85 per maand.
APPEL EN EI
Zuiderent: 'De mensen in die woningstichting hebben zich werkelijk kapot gewerkt voor een appel en een ei. Dat kan ik nooit vaak genoeg zeggen. Ze hadden een sterk sociaal gevoel. Mensen die van vroeg tot laat moesten werken en in hun spaarzame vrije tijd zich inzetten voor de gemeenschap. Hun voorbeeld is later gevolgd door de katholieken, die ook eigen woningbouwverenigingen hebben gesticht, 'St. Lodewijk' en 'St. Urbanus'. In die tijd gaf dat nog wel wat spanningen in de gemeente. Maar dat is allemaal verleden tijd. Zoals de woningstichting kwamen er nog andere organisaties uit het Christelijk Sociaal Verbond voort. De muziekvereniging 'Patrimonium' bijvoorbeeld. Decennialang heeft het verbond duidelijk een stempel op de wijk gedrukt. Zuiderent: 'Belangrijk is geweest de bouw van een zaal voor sociale doeleinden, waarin onder andere de muziekvereniging kon spelen, en de stichting van een speeltuin. Dat werd echt gedaan in het belang van het gemeenschapsleven in de wijk. De Oranjevereniging kon er ook terecht. Later werd het gebouw vervangen door de huidige tuinzaal die nog steeds door ons wordt geëxploiteerd. Dat laatste is dan zo ongeveer de enige functie die het verbond heeft overgehouden. De meeste andere taken zijn in de loop der jaren door andere verenigingen overgenomen. Het verbond heeft gewoon de motor mogen zijn op dingen in beweging te zetten,' -zegt Zuiderent.
STEMPEL
De wijk werd jarenlang uitsluitend bewoond door ambachtslieden en kleine middenstanders. Voor die groep was zij ook gebouwd. In de twintiger jaren zagen velen brood in het beleggen van hun geld in woningen. Zij probeerden winst te maken, uiteraard. Om de minder bedeel den een huis te geven, ontstonden organisaties als 'Patrimonium', die zich ten doel stelden zonder winstoogmerk huisvesting te bieden aan arbeiders. Sindsdien is er op het terrein van de woningbouw nogal wat veranderd. Het Sociaal Verbond is min of meer uitgehold, maar wie door de Patrimoniumwijk loopt, moet weten dat het een stempel heeft gedrukt op de historie van de wijk. En we zitten nog steeds in de lijn van het sociale werk, ook met die tuinzaal. Daarmee blijven we toch dienstbaar aan de gemeenschap,' - zegt de heer Zuiderent.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Wijkcentrum Het Pluspunt aan de Smeenklaan. De Smeenklaan is vernoemd naar politicus Christiaan Smeenk (1880-1964) van de ARP (Anti-Revolutionaire Partij), lid van de Tweede Kamer, wethouder in Arnhem en lid van de provinciale staten van Gelderland. Hij was voorman van de christelijke vakbond Patrimonium. Het Nederlandsch Werkliedenverbond Patrimonium was een vereniging van arbeiders die het christelijke geloof aanhingen, opgericht in 1876. Patrimonium betekent 'vaderlijk erfdeel'
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
De zaal in Het Pluspunt is nog leeg, maar loopt spoedig helemaal vol met mensen
Het was erg handig dat iedereen een naamsticker opkreeg, want na zoveel jaar zijn veel gezichten veranderd en is het toch wel erg leuk om elkaar te spreken, ook al was er in eerste instantie geen herkenning. En dat gebeurde ook, want soms hoorde je een enthousiast gepraat, zelfs gegil van mensen die elkaar onverwacht tegenkwamen en was het een gezellige drukte. Er stonden overal vrijwilligers die vragen beantwoordden en veel mensen achter de bar waar een kopje koffie of thee te krijgen was, met heerlijke koekjes. De organisatie was zo slim geweest om bij binnenkomst een bord neer te zetten dat er video en foto opnames werden gemaakt. Dan wist men waar men aan toe was en werd voorkomen dat er achteraf problemen zouden optreden bij het verschijnen van hun gezicht op een website of in een tijdschrijft.
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
Het Wilhelminaplein in 1925
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
De Tuinzaal van Patrimonium in 1932
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
Luchtfoto van het Wandelpark in 1928
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
De Molenweg in 1935
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
Luchtfoto van Patrimonium in september 1948
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Een paneel met een paar foto's uit de fotocollectie van Evert Zuiderent
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Uit het raam van Het Pluspunt is molen 'De Jonge Dikkert' op de hoek Amsterdamseweg en Molenweg goed zichtbaar. De oorspronkelijke korenmolen werd in 1896 gebouwd en er is nu al vele jaren een restaurant in gevestigd
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Vlnr.: Bea Zuiderent, Wim Groeneweg bestuurslid van de Vereniging Historisch Amstelveen, Evert Zuiderent met zijn zeven jaar oudere broer Harry, gezellig samen in gesprek
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Langzaam maar zeker loopt de zaal helemaal vol met de deelnemers aan de reünie
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
De gezamenlijke geschiedenis van de verschillende families in Patrimonium wordt via foto's besproken
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Tijdens zo'n reünie komen mensen bij elkaar die al tientallen jaren geleden uit de wijk zijn vertrokken om op een andere plek in Nederland, of zelfs in het buitenland te gaan wonen
Jan Wilhelmis, voormalig bewoner van Patrimonium was de presentator van de middag en hoewel hij al meer dan 53 jaar geleden Patrimonium verliet, is hij nog altijd nauw betrokken gebleven bij de buurt en zit in de Werkgroep Patrimonium. Hij is in 1942 geboren in een woning aan het Wilhelminaplein 12. Veel mensen hebben hem niet herkend als de bekende Amstelveense clown Hoky Poky, maar hij had geen enkel probleem met de nieuwe rol als ceremoniemeester en maakte zelfs gebruik van zijn oorspronkelijke beroep als goochelaar en zijn toverstaf. Toen hij begon met het toespreken van de mensen was het moeilijk om iedereen stil te krijgen, want òf men wilde gezellig blijven doorpraten, òf men had het gehoorapparaat op zacht gezet vanwege het vele geroezemoes!
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Prentbriefkaart verzamelaar Evert Zuiderent voor zijn mini-tentoonstelling van zijn opnieuw gedrukte oude foto's,
wijst zijn geboortehuis aan in de Talmastraat
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Lilian Aarts, adviseur van 'het kabinet burgemeester' en Hein Koningen, lid van de Werkgroep Patrimonium
bekijken de opkomst in de zaal
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Foto's van de foto's maken is makkelijk, vooral als je als 70 plusser ook een smartphone hebt
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Tjapko Poppens burgemeester van Amstelveen in gesprek met de bezoekers van de reünie
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Alle mensen hebben veel te bespreken
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Veel mensen hebben hun herkenningspunten gevonden!
Jan heette iedereen welkom op de 100-jarige reünie van Patrimonium en introduceerde zich zelf. Hij zei dat er vandaag niet zoals gebruikelijk, vooruit gekeken zou worden, maar juist achterom naar wat een ieder allemaal had meegemaakt in Patrimonium. Specifiek heette hij enkele mensen van harte welkom, zoals de burgemeester van Amstelveen, Tjapko Poppens, mijnheer Aarts en de oud bestuurders van de Woningstichting Patrimonium: mevrouw Nanneke Barkman, de heer Henk Schaafsma en de laatste voorzitter van de woningstichting de heer Otto Norel. Vervolgens vroeg hij de burgemeester het podium op te komen om de oud-Patrimoniërs eens toe te spreken.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Jan Wilhelmis, geboren in Patrimonium is een relaxte en ervaren presentator
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
In de nu stille zaal volgen de mensen aandachtig de presentatie op het podium
Tjapko Poppens heette ook iedereen welkom en vond het grandioos om zoveel mensen te zien. Hij zag de rij buiten staan en iemand zei hem voor de grap dat je hier gratis kaartjes voor Ajax kon halen! De burgemeester vervolgde met: 'De rij zegt wel iets over de belangstelling en de betrokkenheid bij Patrimonium en Jan, sommigen hadden je niet herkend. Ik hoorde dat ze zeiden, goh vroeger was hij een stuk knapper! (tot grote hilariteit van de aanwezigen). Ik weet van jullie dat sommigen van heinden en verre komen. Nijmegen, Doetinchem, waar komt u vandaan? Frankrijk?! Meestal is de rit andersom! Het is mooi dat ik hier vanmiddag mag zijn als uw burgemeester die heel erg trots is op deze wijk. Een wijk van 100 jaar oud, dat vieren we met elkaar, maar ook een wijk die er voor haar leeftijd ontzettend goed uitziet. De kracht van Patrimonium is niet alleen het ontstaan, maar het is ook een hele bijzondere wijk. Een wijk, waar allemaal typen mensen door elkaar wonen en een wijk waar allerlei typen woningen te vinden zijn. Toen ik bij de KLM werkte, ben ik ook heel veel op allerlei plekken in Patriomonium geweest, een wijk waar veel te beleven is. Wonen, veel groen, schitterende parken, winkels en horeca, dat is de kracht van Patrimonium.'
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Het is duidelijk dat er veel senioren naar de bijeenkomst kwamen.
Er waren maar weinig jonge(re) bewoners van heden
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Veel mensen moeten de presentatie staande volgen en hoewel er extra stoelen in de zaal werden neergezet,
is dat toch onvoldoende en blijven de 'jonkies' staan!
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
De meeste bezoekers van de reünie zijn vrouwen
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Tjapko Poppens burgemeester van Amstelveen heet iedere aanwezige in Patrimonium hartelijk welkom
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Voor veel mensen is het de eerste keer dat ze de relatief nieuwe burgemeester van Amstelveen, Tjapko Poppens in levende lijve zien en dat moet even besproken worden met de buurvrouw
Vervolgens sprak de burgemeester nog over de verbinding van de KLM met Patrimonium en de verbinding met de stad als de KLM straks naar Schiphol Oost verhuist. Daarna keerde hij weer terug naar 100 jaar Patrimonium. 'Een tijd, 100 jaar geleden, kunt u zich voorstellen dat een vierkante meter grond toen één gulden 25 cent kostte. Weet u wat een week huur in die tijd kostte als je een woning kreeg toegewezen van Patrimonium? Dat was 5 tot 7 gulden, daar kan je je weinig meer bij voorstellen. Dames en heren, ik merk dat u allemaal staat te popelen om te zien wat voor mooie beelden we allemaal in petto voor u hebben vanuit het verleden en popelt om allemaal weer even bij te praten.'
Tjapko Poppens vroeg eerst nog een groot applaus voor alle vrijwilligers en initiatiefnemers die dit mogelijk hebben gemaakt en zo geschiedde, er werd flink geapplaudiseerd voor hen. Tot slot kreeg Jan van de burgemeester een lijst met een grote luchtfoto uit 1948 van Patrimonium. Jan bedankte de burgemeester en zei dat de foto een mooi plaatsje zou krijgen in het Pluspunt. De burgemeester was nog niet klaar, want hij overhandigde ook nog een moderne iTunes kaart, aangezien men in het Pluspunt meer muziek wilde. Zo kan men downloaden wat men maar wil.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Burgemeester Poppens overhandigt een historische luchtfoto van de wijk Patrimonium uit september 1948 aan Jan Wilhelmis. De straten waren versierd, omdat op 6 september 1948 werd Koningin Juliana ingehuldigd in de Nieuwe Kerk in Amsterdam
De burgemeester wilde weggaan, maar Jan Wilhemis hield hem tegen. Hij wilde de burgemeester ook een mooi cadeau geven en deed dat volgens zijn typetjes als clown en goochelaar. Hoe dat ging kunt u bekijken op de video. Ook al was er al veel gezegd, Jan ging toch weer verder en benoemde nog wat opmerkingen die bij de aanmelding waren opgeschreven. Eén daarvan was van Erika Prent die schreef: 'Wij willen graag komen met mijn broer en mijn 87 jarige moeder. Mijn vader, Klaas Prent die altijd in Patrimonium de Sinterklaas is geweest, leeft helaas niet meer.' Dus kreeg de aanwezige familie Prent een hartelijk applaus. Zo ging het nog een tijdje door tot Jan memoreerde dat hij in 1974 hier ook stond en het Pluspunt kwam openen.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
Jan Wilhelmis overhandigt het herdenkingsboekje met de titel 'Patrimonium 100 jaar' aan burgemeester Poppens. In het boekje zijn kleine oude foto's afgedrukt met herinneringen aan verschillende wijkbewoners.
Het Pluspunt gaat dus al 47 jaar mee en hij vond dat het eigenlijk wel een opknapbeurt kon gebruiken, of misschien wel een heel nieuw Pluspunt. Terwijl hij dit zei keek Jan richting de burgemeester met grote vragende ogen! (We zullen dus wel zien of deze duidelijke hint door is gekomen! -red.) Er is tenslotte ook geen Tuinzaal meer en een gemeenschapscentrum dat een beetje aan de tijd voldoet zou geen sinicure zijn.
Jan bleef maar doorpraten over Patrimonium en eindelijk naderde het einde. Hij stelde nog even de werkgroep aan de aanwezigen voor: Betty van de Schraaff van Participe Amstelland, de startmotor van het geheel, maar zij kreeg een andere plek in de organisatie en werd opgevolgd door Wilma Stokkel, een gezellige aanjager en het wijkplatform. Deze laatsten zorgden voor de boekjes, de banner en dat verschillende winkeliers een bijdrage leverden, zoals Prenger, Stronkhorst en Van der Linden – AH.
Het boekwerkje 100 jaar Patrimonium dat aan alle aanwezigen bij vertrek overhandigd werd bevat onder meer een verhaal van een oud bewoner Cees Hermans, zo vertelde Jan Wilhelmis. ‘Een geweldig verhaal, vol herinneringen over Patria, Patrimonium, over de ijsbaan, noem maar op, alles staat er in. Alleen, helaas, Cees is niet meer, hij is op 7 november 2019 overleden. Hij had dit zo graag mee willen maken. We gedenken hem door zijn prachtige artikel in het boekje.’ De redactie heeft zijn verhaal uit het boekje overgenomen en kunt u lezen in dit artikel.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
De sociaal werkers van Participe Amstelland vlnr.: Wilma Stokkel, regiomanager Elena Nabatova en wijkcoach Betty van de Schraaff volgen met Evert Zuiderent de toespraak van de burgemeester
Het was ondertussen al na tweeën, Jan benoemde nog de markante figuur Arie Zuiderent waarvan Harry en Evert zoons zijn. Harry Zuiderent deed deze middag de fotografie en Evert Zuiderent mocht eindelijk, geassisteerd door zijn echtgenote Bea, zijn fotopresentatie beginnen. De titel van zijn presentatie was ’Tussen Amstel en Schiphol ligt mijn ’Patrimonium’. Met je hoofd in de wolken en je voeten in het veen.’ Dit zijn met een kleine aanpassing de eerste regels van het Amstelveenlied, dat helaas niet meer in gebruik is, maar waarvan veel mensen hopen dat het weer terug zal keren. De redactie haalde het ook al aan in de nieuwjaarsspeech 2020 van de burgemeester.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
En eindelijk kan Evert Zuiderent met zijn diashow beginnen. Als oud-bewoner van Patrimonium kon hij als geen ander, specifiek commentaar toevoegen aan de oude foto's en dat werd door de kijkers erg gewaardeerd
Evert heeft een collectie van zeker 2.500 prenbriefkaarten en had een voordracht gemaakt van die kaarten die Patrimonium betroffen. Het was een enorm leuke presentatie en telkens hoorde je mensen reageren met oh ja, of oh, of hé, of weet je nog, een herkenningssignaal bij elke foto. Het was dus voor de oud Patriomiumers een feest en Bea en Evert waren goed op elkaar ingespeeld. De voordracht duurde een minuut of twintig, maar als hij nog was doorgegaan, had hij niemand verveeld.
Evert las nog een kaart voor die hij van zijn moeder had gevonden. Zij had die op 31 oktober 1939 aan haar man Arie geschreven – militair stond er op. 'Arie, Even een kort berichtje. Vanmorgen je brief en kaart ontvangen tegelijk. Vandaag druk met wecken geweest, 10 flessen andijvie, ’t valt reuzen mee, daar kunnen we weer fijn van smullen. Vanmorgen voor Pa naar A’dam geweest en even bij Meijer een kopje koffie gehaald. Woensdag schrijf ik een brief. Nu tot ziens, je vrouwtje G.M. Zuiderent-de Rooij. Half 8 gepost, daaaag.' Voor veel aanwezigen was het schrijven van zo’n kaartje, maar ook het wecken in die tijd van allerlei groenten en fruit, heel herkenbaar.
Evert benoemde al lang vergeten winkeliers, gebouwen en mensen werden op het scherm getoond en voor de aanwezige, veelal 70-plussers was ook dat natuurlijk een feest van herkenning, daarom kwamen ze naar hier, om aan hun jeugd te herinnerd te worden. Dat is heel goed gelukt! Vervolgens kon iedereen weer iets drinken, de benen strekken en gezellig met elkaar verder persoonlijke herinneringen ophalen. De werkgroep werkte maanden lang om er een mooi jubileum van te maken en hopen dat 'met een hart vol weemoed en geluk' de herinnering zal blijven. De redactie van Amstelveenweb ging naar huis, maar weten zeker dat deze middag voor de oud-Patrimoniumers heel geslaagd is geweest.
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
Textielzaak de Wolbaal aan de Amsterdamseweg 182-184 in 1970
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/Amstelveenweb.com - 2020)
Tabakwinkel 'Jons' aan de Amsterdamseweg 149 in 1970
Namens de Werkgroep Patrimonium schreven Hein Koningen en Jan Wilhelmis in het kleine boekje, dat aan alle aanwezigen werd overhandigd, het voorwoord: '15 november 1919 werd woningstichting Patrimonium opgericht. Dat is 100 jaar geleden! Zij bouwde de woningen aan de Amsterdamseweg bij de molen, 183 in 1921-1924, in 1934-1939 volgden er nog 64. Deze 247 huizen staan gegroepeerd volgens een eenvoudig, intiem stratenplan met als middelpunt het Wilhelminaplein. Vanaf het begin droeg deze kleine woonwijk de naam Patrimonium, naar de stichter.
Ze werd gekenmerkt door een geheel eigen sfeer. Al spoedig kenden de meeste bewoners elkaar bij naam. Zeker de kinderen. Men leefde met elkaar op eenvoudige, prettige wijze. Keek naar elkaar om, kinderen speelden met elkaar. Er heerste een soort van eensgezindheid. Een ander middelpunt was de inpandig gelegen speeltuin met buurtgebouw de Tuinzaal. De kort na de oorlog opgerichte buurtvereniging Patria organiseerde de bevrijdingsfeesten, daarna jaarlijks de bevrijdings- en Koninginnedagen en aller-lei andere activiteiten. De vereniging was een sterk bindende factor in de wijk.
(Foto Amstelveenweb.com - 2020)
De fotopresentatie met oude foto's en de bijhorende verhalen was het hoogtepunt van de reünie van de Patrimonium bewoners
In 1949 werden aan de andere kant van de Amsterdamseweg nog 74 woningen gebouwd, Nieuw-Patrimonium. Het van-ouds bekende deel ging Oud-Patrimonium heten. Generaties kinderen zijn er geboren en opgegroeid. Honderden gezinnen woon-den en leefden er. De bewoners voelden zich er thuis en waren meestal behoorlijk honkvast. In deze wijk, die eigenlijk een soort dorp is, kon men gelukkig zijn. Er was altijd een groot wij-gevoel. Het boven geschetste is altijd gebleven, tot op de dag van vandaag.
In november 1919 werd Woningstichting Patrimonium opgericht met als doel goede en betaalbare woningen te bouwen voor mensen met bescheiden inkomens in de gemeente Nieuwer-Amstel. De woningstichting bouwde tussen 1921 en 1924 183 woningen aan de Amsterdamseweg, Wilhelminastraat en - plein, Talmastraat, Katerstraat, Hovystraat en Landscheidingskade. Het was het eerste grotere woningbouwproject van Nieuwer-Amstel, zoals Amstelveen toen nog heette. De woonwijk Patrimonium groeide al gauw uit tot een gemeenschap met een geheel eigen sfeer, waar de bewoners elkaar allemaal kenden, een soort eigen klein dorp. De oproep van de heer Koningen en Wilhelmis werd door vele oud-bewoners van 'oud Patrimonium' bereikt en honderden mensen kwamen op zaterdagmiddag 18 januari 2020 om ‘100 jaar Patrimonium’ in wijkcentrum Pluspunt, Smeenklaan 1, Amstelveen te vieren.
(Foto Amstelveenweb.com - 2006)
De Tuinzaal van Patrimonium op 19 augustus 2006, toen de tentoonstelling Modelschepen 2-daagse op het Patriaplein feestelijk werd geopend. In 2014 is De Tuinzaal gesloopt en alle activiteiten werden naar het Pluspunt verplaatst
Heeft u de video al bekeken en wilt u nog eens terug naar de fotopresentatie van Evert Zuiderent, schuif dan met uw muis de stip op het afspeelbalkje naar 21. Veel kijkplezier!
Herinnering van een wijkbewoner door Cees Hermans
'Mijn ouders zijn in de Katerstraat 61 komen wonen in 1939. Ik ben van 1944 dus ik ben opgegroeid in de wijk. Centraal in het Patrimonium is de Tuinzaal. De huizen die gebouwd zijn grenzend aan het terrein van de tuinzaal zijn zowel in de Katerstraat, als in de Talmastraat kleiner als de er tegenoverliggende huizen. Dus vanaf de Amsterdamseweg gezien de linkerkant van de Katerstraat en ook de linkerkant van de Talmastraat. Er bestond een rivaliteit tussen de jeugd uit de beide straten.
De Hovystraat was neutraal. De Landscheidingskade was neutraal terrein omdat het huizen waren met ander soort bewoners. Aan de overkant van het water was er geen bos, maar akkerland met boerderijen. In het kader van werkverschaffing werden de Amsterdamse werklozen ingezet om het Amsterdamse Bos aan te leggen. Wij noemen het bos nog altijd het Bosplan. Overwegend waren de bewoners protestant, immers het Patrimonium was een Protestantse woonvereniging. Op zondag zag je op straat de verschillen, de protestanten bleven binnen en gingen 2 x per dag naar de kerk. De katholieken gingen 's morgens naar de kerk en mochten op zondag fietsen en naar de bioscoop (Concordia) gaan.
Amstelveen deed zijn naam eer aan immers de huizen waren gebouwd op veengrond. De grond zakte ieder jaar, waardoor je met bielzen en tegels een afstapje moest maken om uit de keuken en de woonkamer naar buiten te kunnen gaan. Aan ons huis was voor opslag een buitenkast gebouwd, die vrij aan het huis hing omdat de grond eronder weggezakt was. Ook de tuin verzakte jaarlijks sterk, dus gingen een keer de planten eruit en werd hij opgehoogd met uit de sloot gebaggerde modder. Aan de slootkant was de beschoeiing weg en moesten wij die zelf herstellen. Onze schuur was aan een kant verzakt vanwege het gewicht van de opgeslagen kolen voor de winter. Omdat er geen elektriciteit in de schuur was, werd er een waslijn gespannen met daaraan een dikke kabel vanuit de keuken. In die tijd hadden maar weinig mensen thuis telefoon. In onze straat was er één familie met telefoon omdat die man bij de PTT werkte. Overal waren er publieke telefooncellen met muntgeld. Mijn moeder was voor haar huwelijk baker (particulier kraamverzorgster). Als zij ergens nodig was stuurden ze haar een telegram. In de 2de Wereldoorlog was er in de hongerwinter weinig te eten. Mijn vader werkte bij Bakkerij Koolhaas in Bovenkerk. Hij had een speciaal Ausweis, zodat hij 's morgens vroeg op de fiets (met geblindeerde koplamp) naar de bakkerij kon.
Het is meermalen gebeurd dat als hij brood ging uitventen in Amsterdam, hij overvallen werd door de uitgehongerde mensen die zijn hele bakkerskar leegroofden. Omdat mijn grootvader slager was in Bovenkerk hadden wij thuis aan vlees geen gebrek. De grootvader van moederskant was kruidenier dus ook dat hielp ons. Bij gebrek aan hout om de kachels te stoken gingen enkele buurmannen 's nachts op pad om een paar bomen om te zagen die zij bij thuiskomst, in kleine stukken zaagden, om ze beter te kunnen verstoppen. In het huis hadden wij bij de voordeur een luik, waar wij onder de vloer weckpotten met groenten stonden. In de keuken was er ook een luik gemaakt na de oorlog, waar aardappelen werden opgeslagen (bepoederd tegen het uitlopen). Bij razzia's, om werkkrachten voor de Duitse fabrieken te ronselen, verstopte mijn vader zich onder de vloer, via het luik van de voordeur. De Duitsers hadden er geen probleem mee om door de vloer te schieten. Toen de razzia voorbij was moest mijn moeder stampen en hard roepen omdat hij in slaap was gevallen.
's Nachts moesten de ramen verduisterd worden om de Engelse bommenwerpers geen oriëntatiepunt te geven. Een bij ons thuis verplicht ingekwartierde Duitser gaf mijn moeder de goede tip om bij een bombardement onder de trap te schuilen. Na de oorlog ging iedereen naar de Van Sonweg, waar de Duitsers langs reden op weg naar huis. Uiteraard werd de bevrijding uitbundig gevierd. Na de oorlog ging mijn vader werken bij de KLM op Schiphol. Hij werkte bij de Civiele Dienst, waar eten voor tijdens de vluchten werd bereid en opgeslagen in trolleys die in de keukentjes van alle vliegtuigen pasten. Als voorman was zijn taak bij alle vliegtuigen voor vertrek met de purser te checken of alles in orde was. De luchtvaart groeide snel met als gevolg de geluidshinder. Op school moest er soms gestopt worden met de les tot het vliegtuig voorbij was. Thuis in het Patrimonium vlogen ze zo laag dat de ruiten rammelden. Het gebeurde dat mijn vader een proefvlucht maakte in een historische Fokker met schuifraampjes. Hij zwaaide dan met een witte zakdoek naar mijn moeder als ze over ons huis vlogen. In de vakanties gingen mijn broer en ik vaak kijken op Schiphol en regelde mijn vader dat wij een paar uurtjes mee mochten bij proefvluchten. Als ze dan begonnen met het oefenen van landen en dalen, werden wij op de landingsbaan eruit gelaten en dan liepen we weer terug.
Op zondag en in vakanties gingen we vaak spelen in het Bosplan op 'Het Kommetje', een weide tussen de bomen. Vooral als er pas gemaaid was, kon je er heerlijk spelen in het hooi. Er was vlak bij de Karpervijver een eiland met bomen met zilverkleurige bladeren. Wij noemden dat 'Het Zilveren Bos', alle kinderen vonden het een enge plaats.
Er waren 4 winkels in het Patrimonium: Bakkerij Koolhaas, Slagerij Goudriaan, Groenteman Splinter en Kruidenier Ladé. Handig was dat men bij geldgebrek het kon laten opschrijven om het dan eind van de maand te betalen. Ook kwamen de leveranciers aan huis, zoals de Bakker, de melkboer, met losse melk, en een vrachtwagen van een groentehandel, die normaal op de markt stond , en de overschotten kwam uitventen. Bij ons thuis kwam wekelijks de Kruidenier Driehuis uit Bovenkerk. Eerst kwam hij om te horen wat er nodig was en later kwam hij het bezorgen. Regelmatig kwam de voddenboer, die de voddenzak woog en er iets voor betaalde.
In de straten stonden Prunusbomen (kersen) die in mei prachtig bloeiden en na de bloei lagen de straten vol met de roze bloemen, waar wij als kinderen heerlijk in konden spelen. Ook was er een actieve buurtvereniging Patria, waar je als gezin lid van kon worden. Op Paaszaterdag organiseerden zij eieren-zoeken voor de kinderen. Als je dan zo'n ei vond kreeg je een zakje met echte eieren. De winnaars gingen op de foto en het is gebeurd dat een van de kinderen zijn eieren liet vallen! Op Koninginnedag waren er in de Wilhelminastraat kinderspelen, compleet met geluidsinstallatie en prijsjes, 's winters organiseerde Patria schaatsen op de Landscheidingskade met een verlichte baan, baanveger, muziek en koek en zopie. De later beroemd geworden Sjoukje Dijkstra schaatste er ook.
Ook kon je de zaal huren voor feesten en als kinderen gingen wij buiten op de rand staan om naar binnen te gluren. Bij verjaardagen kon je er stoelen lenen tegen een kleine vergoeding. Door het veen waren de straten verzakt, waardoor de rioolputdeksels hoger waren en menig fietser onderuit ging. Veel bewoners hadden kippen. Voor voer was de Molen van Heemskerk handig, ze hadden hard (mais en graan) en zacht (gemalen) voer in een papieren zak.
1 x per jaar was de Aalsmeerse Bloemencorso die door Amstelveen naar het Olympisch Stadion reed. Wij stonden dan allemaal op de Amsterdamseweg te kijken. Bij voetbalwedstrijden Nederland-België stonden wij ook aan de weg en voor de wedstrijd ging bij iedere Belgische auto onze duim omlaag. Omdat bijna niemand thuis televisie had, stonden we bij een grote radiozaak (Annes) voor de vitrine te kijken. De winkelier zette dan een grote TV aan en zette een luikje open met een luidspreker voor het geluid. Bij belangrijke wedstrijden stonden er al gauw 100 man te kijken. Ook op zaterdagavond was het er een drukte van belang om er naar de Tv-show van Mies Bouwman 1 van de 8 te kijken.' (Cees Hermans is helaas op 7 november 2019 overleden.)
(Bron Gemeentearchief Amstelveen/ Amstelveenweb.com - 2020)
Arie Zuiderent tijdens één van zijn historische presentaties in de achterzaal van het restaurant 't Dorstige Hert in het kader van de eerste Dorpsjuweel in 1977. Ter gelegenheid van het opknappen van het Oude Dorp van Amstelveen in plaats van slopen, werd in 1977 het eerste Dorpsjuweel georganiseerd. Een dorpsjuweel werd alleen gehouden als er in het Oude Dorp iets groots was te vieren. Er werden er drie georganiseerd: in 1977 de eerste, in 1980 de tweede en in 1999 de derde
Op één van de panelen met foto’s stond een kopie van een krantenartikel met het verhaal van Arie Zuiderent:
'Sociaal Verbond speelde belangrijke rol in buurt'
'Voor de oorlog woonden hier eigenlijk uitsluitend protestanten. Maar dat is in de bezettingstijd veranderd. Toen kreeg je dat mensen ergens weg werden gebombardeerd en plotseling een huis moesten hebben. Als er hier dan een leeg stond, kregen ze dat. Of ze nou katholiek waren of protestant of helemaal niks.'
De heer A.J.J. Zuiderent (Talmastraat 25) heeft de ontwikkeling van de Molenwijk decennialang kunnen volgen. In 1915 kwam hij uit de Legmeerpolder naar de Handweg. Later verhuisde hij naar de Patrimoniumbuurt. Hij is voorzitter van het Christelijk Sociaal Verbond 'Patrimonium' dat een belangrijke rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van de wijk. Toen het verbond in 1919 werd opgericht in Amstelveen, was wat nu de Molenwijk heet nog louter land. Er waren langs de Amsterdam se weg spaarzaam wat boerderijen en andere opstallen gestrooid. Nog hetzelfde jaar, waarin 'het verbond' werd geboren, riep dat Woningstichting Patrimonium tot leven. In drie fasen bouwde die de Patrimoniumbuurt. De stichting bouwde voor woningzoekenden uit eigen kring: protestantse, vooral gereformeerde 'kleine luiden'. sociale woningbouw. Een eengezinswoning bracht destijds een huur op van f 3,25 af f 4,85 per maand.
APPEL EN EI
Zuiderent: 'De mensen in die woningstichting hebben zich werkelijk kapot gewerkt voor een appel en een ei. Dat kan ik nooit vaak genoeg zeggen. Ze hadden een sterk sociaal gevoel. Mensen die van vroeg tot laat moesten werken en in hun spaarzame vrije tijd zich inzetten voor de gemeenschap. Hun voorbeeld is later gevolgd door de katholieken, die ook eigen woningbouwverenigingen hebben gesticht, 'St. Lodewijk' en 'St. Urbanus'. In die tijd gaf dat nog wel wat spanningen in de gemeente. Maar dat is allemaal verleden tijd. Zoals de woningstichting kwamen er nog andere organisaties uit het Christelijk Sociaal Verbond voort. De muziekvereniging 'Patrimonium' bijvoorbeeld. Decennialang heeft het verbond duidelijk een stempel op de wijk gedrukt. Zuiderent: 'Belangrijk is geweest de bouw van een zaal voor sociale doeleinden, waarin onder andere de muziekvereniging kon spelen, en de stichting van een speeltuin. Dat werd echt gedaan in het belang van het gemeenschapsleven in de wijk. De Oranjevereniging kon er ook terecht. Later werd het gebouw vervangen door de huidige tuinzaal die nog steeds door ons wordt geëxploiteerd. Dat laatste is dan zo ongeveer de enige functie die het verbond heeft overgehouden. De meeste andere taken zijn in de loop der jaren door andere verenigingen overgenomen. Het verbond heeft gewoon de motor mogen zijn op dingen in beweging te zetten,' -zegt Zuiderent.
STEMPEL
De wijk werd jarenlang uitsluitend bewoond door ambachtslieden en kleine middenstanders. Voor die groep was zij ook gebouwd. In de twintiger jaren zagen velen brood in het beleggen van hun geld in woningen. Zij probeerden winst te maken, uiteraard. Om de minder bedeel den een huis te geven, ontstonden organisaties als 'Patrimonium', die zich ten doel stelden zonder winstoogmerk huisvesting te bieden aan arbeiders. Sindsdien is er op het terrein van de woningbouw nogal wat veranderd. Het Sociaal Verbond is min of meer uitgehold, maar wie door de Patrimoniumwijk loopt, moet weten dat het een stempel heeft gedrukt op de historie van de wijk. En we zitten nog steeds in de lijn van het sociale werk, ook met die tuinzaal. Daarmee blijven we toch dienstbaar aan de gemeenschap,' - zegt de heer Zuiderent.
Klik hier voor andere foto's in de categorie Straatgezichten
