2024 was het warmste jaar ooit gemeten

Het zat eraan te komen, maar nu is het zeker: het aardoppervlak was nooit eerder sinds metingen zijn begonnen zo warm als in 2024. Volgens de Europese klimaatdienst Copernicus was het zelfs 1,6˚C warmer dan eind 19de eeuw. In alle datasets, die allemaal tegelijk uitkomen vandaag met hun definitieve cijfers voor 2024, komt afgelopen jaar als recordwarm uit de bus- meldt het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI).

Recordwarm. Waar de warmte in 2023 al met kop en schouders uitstak boven de voorgaande temperatuurrecords, is 2024 daar dus met ruim 0,1˚C overheen gegaan. Afbeelding 1 geeft de gemeten opwarming weer. De laatste tien jaar zijn de tien warmste jaren uit de meetreeks. De lange termijn opwarming wordt veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen, vooral door het grootschalig verstoken van fossiele brandstoffen. Maar de temperatuur kan wel flink variëren van jaar tot jaar, door een combinatie van natuurlijke en menselijke factoren. 

Bijzonder. Ondanks de lange termijn opwarming, waarvan de oorzaken goed begrepen worden, is het toch bijzonder dat het de afgelopen twee jaar zo veel warmer was dan de jaren ervoor. Er zijn wel een aantal factoren te noemen die de temperaturen over de laatste anderhalve jaar omhoog hebben gestuwd. Zo heeft El Niño, waardoor het oppervlaktewater in de Stille Oceaan extra opwarmt, daar zeker aan bijgedragen.  

Daarnaast is de hoeveelheid reflecterend aerosol (fijnstof) verminderd, doordat de zwaveluitstoot van China en van de scheepvaart de afgelopen jaren is verminderd. De verkoelende zonnescherm-werking van dat reflecterende zwavel is dus minder sterk geworden. Daardoor komt de opwarming van broeikasgassen, die tot voor kort nog werd gemaskeerd door de afkoeling van aerosolen, tevoorschijn. 

Een recente studie concludeerde dat de hoeveelheid bewolking over de oceaan is afgenomen, wat eveneens zorgt voor minder weerkaatsing van zonnestraling en dus zorgt voor opwarming. Over de oorzaken van die afname in bewolking tasten onderzoekers echter nog in het duister. De komende jaren zal er zeker meer onderzoek gedaan worden om de 2023-2024 piek in opwarming beter te begrijpen, mede omdat er een belangrijke vraag onder ligt: is de opwarming aan het versnellen? Satellietwaarnemingen van de stralingsbalans van de aarde lijken daar op te wijzen.