860 miljoen mensen zijn wereldwijd in extreme armoede in 2022

Wereldwijd loopt ruim een kwart miljard meer mensen wereldwijd groot risico om dit jaar in extreme armoede te belanden. Dit wordt veroorzaakt door de effecten van de coronapandemie, de toenemende wereldwijde economische ongelijkheid en de stijgende prijzen voor voedsel en energie door de oorlog in Oekraïne, zo stelt Oxfam Novib op 12 april 2022 in haar nieuwe rapport.

Het nieuwe Oxfam-rapport "First Crisis, then Catastrophe" (pdf 31 pagina’s), gepubliceerd voorafgaand aan de voorjaarsbijeenkomsten van de Wereldbank en het IMF in april 2022, laat zien dat tegen het einde van dit jaar 860 miljoen mensen in extreme armoede kunnen vervallen en rond moeten komen van minder dan $ 1,90 per dag.  Met het rapport worden landen als Nederland opgeroepen ontwikkelingslanden te steunen door middel van grotere hulpbudgetten en de aanpak van de crisis onder meer te bekostigen uit eerlijke belastingen en de aanpak van belastingontwijking.

Op basis van onderzoek van de Wereldbank schat Oxfam Novib in dat door de stijgende voedselprijzen  65 miljoen meer mensen te maken krijgen met extreme armoede. Bovenop de eerdere voorspelling van de Wereldbank dat door de coronapandemie, in combinatie met groeiende ongelijkheid al 198 miljoen mensen in extreme armoede zouden vervallen vergeleken met de periode voor de pandemie, brengt dit het totaal op 263 miljoen meer extreem armen - dat zijn evenveel mensen als de bevolking van het VK, Frankrijk, Duitsland en Spanje samen. Dit doet het resultaat van twee decennia armoedebestrijding teniet.

Esmé Berkhout, beleidsexpert Oxfam Novib: 'De toename van het aantal crises en extreme armoede is niet toevallig. Te lang zijn politieke keuzes gemaakt voor een economisch beleid dat de rijken bevoordeelt en de armsten structureel in de kou laat staan. Er is veel te weinig geïnvesteerd in sociale vangnetten, zorg en een duurzaam voedselsysteem. Ondertussen betalen de allerrijksten nauwelijks belasting en is een krachtige aanpak van de klimaatcrisis steeds vooruit geschoven. De extreme ongelijkheid en armoede die dit met zich heeft meegebracht heeft samenlevingen extreem kwetsbaar gemaakt voor onverwachte gebeurtenissen en crises, zoals nu door de sterke stijging van voedsel- en energieprijzen.'

De wereldwijde voedselprijzen bereikten in februari 2022 een recordhoogte en overtreffen de piek tijdens de crisis van 2011. Mensen in armoede worden enorm getroffen door de opeenvolgende crises. Voedselkosten maken voor arme mensen een groter deel uit van hun uitgaven. Waar deze in rijke landen goed zijn voor 17 procent van de consumentenbestedingen, is dat in Sub-Sahara Afrika 40 procent. Mensen worden in toenemende mate gedwongen tot pijnlijke keuzes, zoals die tussen het betalen van eten, verwarming of zorgkosten. Grote internationale bedrijven uit de olie-, gas- en naar verwachting ook de voedselsector maken ondertussen recordwinsten.

De toestand voor miljoenen mensen in onder meer Oost-Afrika, de Sahel, Jemen en Syrië is bijzonder schrijnend. Maar liefst 28 miljoen mensen in Oost-Afrika lopen het risico op extreme honger. Zo’n 10,5 miljoen mensen in de Sahellanden Burkina Faso, Tsjaad, Mali, Mauritanië en Niger worden geconfronteerd met hoge niveaus van honger en ondervoeding.

Madelon Meijer, landbouwexpert Oxfam Novib: 'De toegenomen honger en ondervoeding in de wereld vraagt om meer hulp nu voor de getroffen landen en regio’s maar ook om een structurele aanpak. Met name kleinschalige boeren vormen een cruciale schakel in het bevorderen van voedselzekerheid in ontwikkelingslanden. De benodigde investeringen in de kleinschalige landbouwsector zijn echter decennialang achtergebleven. Nederland en andere internationale donoren moeten meer steun geven aan het versterken van lokale markten en voedselketens in ontwikkelingslanden, zodat ze minder afhankelijk worden van voedselimporten en steeds terugkerende prijsfluctuaties.'

Oxfam roept wereldwijd landen op tot :

• Invoering van progressieve belastingen, waaronder eenmalige en permanente vermogensbelastingen om een eerlijk en duurzaam herstel te financieren en een sterke aanpak van belastingontwijking en -ontduiking. In Argentinië leverde een eenmalige 'miljonairsbelasting' ongeveer $ 2,4 miljard op. Ook zou er een extra belasting moeten komen op buitengewone winsten gemaakt door grote bedrijven die profiteren van de crisis. Oxfam schatte dat een dergelijke belasting op slechts 32 superwinstgevende multinationals in 2020 $ 104 miljard aan inkomsten had kunnen genereren. 


• Schuldverlichting. Voorkomen moet worden dat de armste landen worden gedwongen te snijden in essentiële overheidsuitgaven om schuldeisers uit rijke landen te betalen. Het kwijtschelden van schulden zou alleen al in 2022 meer dan $ 30 miljard aan fondsen kunnen vrijmaken voor 33 landen die een hoog risico lopen om in de problemen te komen door schulden. 


• Additionele middelen voor Oekraïne en de opvang van vluchtelingen. Zorg dat hulp voor Oekraïne niet ten koste gaat van hulpgelden voor andere regio’s waar crisis heerst. 


• Geef ontwikkelingslanden meer financiële ruimte door toewijzing van speciale trekkingsrechten (SDR), zonder landen met nieuwe schulden te belasten of bezuinigingsmaatregelen op te leggen. De G20 beloofde 100 miljard dollar aan SDR's te leveren, maar tot nu toe is er slechts 36 miljard dollar toegezegd. Ook Nederland heeft maar een klein deel (2,5%) van haar trekkingsrechten toegezegd voor ontwikkelingslanden. 


• Actie ondernemen om mensen te beschermen tegen stijgende voedselprijzen, onder meer door een mondiaal fonds voor Sociale Zekerheid op te richten om de armste landen te helpen inkomenszekerheid te bieden aan hun bevolking, en deze diensten te handhaven in tijden van ernstige crisis.

Oxfam is een in 1942 opgerichte Britse confederatie van 21 onafhankelijke liefdadigheidsorganisaties die zich bezighoudt met de bestrijding van armoede in de wereld, en wordt geleid door Oxfam International. Oxfam Novib is een Nederlandse medefinancieringsorganisatie en niet-gouvernementele organisatie voor ontwikkelingssamenwerking die deel uitmaakt van Oxfam International.