Aanzienlijke CO²-uitstoot van vulkaan Katla in IJsland

Katla is een grote vulkaan in het zuiden van IJsland en regelmatig actief. Er zijn tussen 930 en 1918 twintig uitbarstingen gedocumenteerd, met tussenpozen van 13-95 jaar. Sinds 100 jaar was de vulkaan niet met geweld uitgebarsten, alhoewel er mogelijk wel kleine uitbarstingen zijn geweest die de ijskap niet hebben gebroken, waaronder die in 1955, 1999, en 2011.

Nu echter lijkt de IJslandse vulkaan Katla mogelijk wel uit te gaan barsten, melden verschillende organisaties. Een team van Britse en IJslandse wetenschappers heeft vastgesteld dat de vulkaan een grote hoeveelheid koolstofdioxide (CO²) uitstoot. 'Deze emissies wijzen op significante activiteiten binnen de vulkaan', zei vulkanologe Evgenia Ilyinskaya van de Universiteit van Leeds op de IJslandse omroep RÚV (Ríkisútvarpið: The Icelandic National Broadcasting Service). De Katla ligt in het zuiden van IJsland, 20 kilometer ten oosten van de Eyjafjallajökull, waarvan de uitbraak in 2010 al het luchtverkeer over de Noord-Atlantische Oceaan tot stilstand bracht. De Katla barstte voor het laatst uit in 1918. Historisch gezien gebeurt dit elke 40 tot 80 jaar.

(Bron Google Earth - 2018)

Katla is één van de grootste vulkanen van IJsland. Hij ligt ten noorden van Vík í Mýrdal en ten oosten van de kleinere gletsjer Eyjafjallajökull. De top bereikt 1.512 meter en is gedeeltelijk bedekt door de Mýrdalsjökull gletsjer. Het systeem heeft een oppervlakte van 595 km². De canyon van Eldgjá maakt deel uit van hetzelfde vulkanische systeem. Op de foto Katla van 135 km hoogte gefotografeerd vanuit een satelliet

Een nieuw onderzoek onthult dat het vreemd is dat één van de grootste en meest actieve vulkanen van IJsland er nog steeds in slaagt om verrassend grote hoeveelheden kooldioxide (CO²) in de atmosfeer te laten belanden, terwijl die gesmoord wordt door een gletsjer van gemiddeld 200 meter dik. Om de sluier rond Katla, die in de buurt van het zuidelijkste puntje van IJsland ligt, op te lichten, vlogen onderzoekers in 2016 en 2017 driemaal op lage hoogte rond de top in een met sensoren beladen vliegtuig. Op sommige punten in de buurt van de vulkaan waren de CO²-niveaus ongeveer 8% hoger dan normaal. Met behulp van computersimulaties heeft het team een aantal mogelijke bronnen van de overtollige CO² geïdentificeerd, waaronder locaties op de westelijke flank van de vulkaan waar smeltwater vol opgeloste gassen onder de gletsjer met piekdekking uitkomt.

Vulkanen zijn een belangrijke natuurlijke bron van CO², maar wereldwijde schattingen van vulkanische CO²-fluxen zijn voornamelijk gebaseerd op metingen van een fractie van de actief ontgassende vulkanen in de wereld. Katla's aanhoudende CO²-flux, 12-24 kt/d, is tot een orde van grootte groter dan eerdere schattingen van de totale CO²-uitstoot uit de natuurlijke bronnen van IJsland en draagt voor 4 procent bij aan de wereldwijde uitstoot van CO²- van niet-uitbarstende vulkanen. Verdere metingen op subglaciale vulkanen wereldwijd zijn dringend nodig om vast te stellen of Katla uitzonderlijk is, of dat er een significante, voorheen niet erkende bijdrage aan de wereldwijde CO²-uitstoot van natuurlijke bronnen is.

Samenvatting
Er werd ontdekt dat de vulkaan Katla in IJsland een wereldwijd belangrijke bron van atmosferisch kooldioxide (CO²) is, ondanks het feit dat eerder werd verondersteld dat deze een geringe gas uitstoot gaf. Vulkanen zijn een belangrijke natuurlijke bron van atmosferische CO², maar schattingen van de totale hoeveelheid CO² die vulkanen uitstoten zijn gebaseerd op slechts een klein aantal actieve vulkanen. Zeer weinig vulkanen die bedekt zijn met gletsjerijs zijn gemeten op gasuitstoot, waarschijnlijk omdat ze moeilijk toegankelijk zijn en vaak geen duidelijke ontgassingsopeningen hebben.

Door middel van zeer nauwkeurige metingen in de lucht en atmosferische stofmengsels laten zien dat Katla een zeer gevaarlijke subglaciale vulkaan is, die 100 jaar geleden voor het laatst uitbarstte en één van de grootste vulkanische bronnen van CO² op aarde is. Dit is belangrijk in een context van een groeiend besef dat natuurlijke CO²-bronnen nauwkeuriger moeten worden gekwantificeerd in klimaatbeoordelingen en er wordt aanbevolen om dringend onderzoek te doen naar andere subglaciale vulkanen over de hele wereld.

Magnús Tumi Guðmundsson, geofysicus aan de Universiteit van IJsland, zegt dat er een misverstand bestaat over het recente nieuws dat de vulkaan Katla grote hoeveelheden kooldioxide in de atmosfeer uitstoot. Veel mensen hebben het nieuws geïnterpreteerd als bewijs van een dreigende uitbarsting, maar dat is niet juist. Magnús Tumi heeft zijn toelichting gegeven op de Facebook-pagina van het geofysica centrum van de Universiteit van IJsland, waarbij hij verwees naar recent onderzoek van Evgenía Ilyinskaya en haar collega's, waaruit bleek dat Katla zeer grote hoeveelheden CO² uitstotend is, waaronder de meeste van alle vulkanen op aarde.