Alliantie wil meer aandacht voor ouderen die thuis zorg krijgen

Opnieuw vraagt een brede alliantie van zorgpartijen aandacht voor ouderen die thuis zorg krijgen. Staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) heeft aangekondigd, dat het volgende kabinet ten minste twee miljard euro moet uittrekken voor verpleeghuizen, maar daar woont nog geen 10 % van de ouderen. De meeste ouderen wonen thuis en ontvangen dáár zorg. Dat blijft onderbelicht.

Geld voor verpleeghuizen is belangrijk. Maar ouderenzorg is meer dan alleen het verpleeghuis. 90 % van de mensen die zorg nodig hebben wonen gewoon thuis. Extra geld voor zorg moet dan ook breed worden ingezet. Dat schrijven mantelzorgers, zorg-werknemers, cliënten, zorgaanbieders en gemeenten in een open brief aan informateur Tjeenk Willink. Staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) kondigde eerder deze week aan dat een nieuw kabinet ten minste twee miljard euro moet uittrekken om aan het nieuwe kwaliteitskader voor verpleeghuizen te kunnen voldoen. Met dat geld moeten onder andere 40.000 extra arbeidskrachten, vooral verpleegkundig personeel, worden aangetrokken. Belangrijk, maar zeggen de zorgorganisatie dat de langdurige zorg op alle niveaus goed dient te zijn en daar gegeven te worden waar die nodig is. De praktijk laat zien, dat zeer kwetsbare ouderen steeds vaker thuis wonen en voor hen komt pas het verpleeghuis in beeld als het niet anders kan. Verpleegzorg omvat dan ook zowel verpleegzorg thuis als zorg in een verpleeghuis.

Meer vraag dan aanbod. Het aantal thuiswonende ouderen met een zorgbehoefte stijgt bovendien, terwijl er nu al signalen zijn, dat de zorgvraag het -aanbod overtreft. Zo schrijven de thuiszorgorganisaties rode cijfers op wijkverpleging, is op heel veel plaatsen dagbesteding wegbezuinigd, klagen de SEH’s over grote toename van ouderen en is de toegang tot huishoudelijke hulp flink verkleind. Dit alles is volledig contrair aan het kabinetsbeleid om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen, met waar nodig hulp en zorg. En dat niet alleen, mensen zelf willen ook graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Zij moeten dan ook in staat gesteld worden om samen met hun familie zelf die keuze te maken.

(Bron ANBO - 2017)

Logo's van de organisaties, die de brandbrief hebben gestuurd

Opnieuw brede alliantie van zorgpartijen. Al twee keer eerder bundelden Actiz, gemeente Amsterdam, ANBO, Mezzo, De Unie, NU’91, V&VN en Zuidzorg hun krachten om te zorgen, dat extra geld voor zorg evenwichtig verdeeld wordt. Na de oproep van staatssecretaris Van Rijn herhalen de ondertekenaars hun pleidooi.

De brandbrief aan informateur Tjeenk Willink:

Geachte informateur, Geachte fractievoorzitters,

Geachte leden van de Kamercommissie van VWS,

De grootste groep kwetsbare ouderen woont thuis. Meer dan 90 procent van de ouderen die veel zorg en ondersteuning nodig hebben woont zelfstandig, in het eigen huis. We hebben het over meer dan één miljoen kwetsbare mensen. Een aantal, dat de komende jaren nog aanzienlijk gaat oplopen. Door de snel stijgende vraag staat het overheidsbeleid om burgers bij het ouder worden zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen echter onder druk. Diverse signalen bevestigen dit. Zo zijn er oplopende tekorten bij de wijkverpleging door de snelle stijging van de vraag.

Dit is nu al  € 150 miljoen;

Er zijn aanbieders die nee moeten verkopen aan ouderen, omdat de afspraken met de verzekeraars dreigen te worden overschreden, of omdat er te veel vacatures zijn ontstaan;

Door de verdiscontering van de reistijden in de tarieven van verpleegkundigen en verzorgenden met gelijkblijvend budget dreigt het beschikbare volume af te nemen;

Een toenemend aantal ouderen meldt zich op de SEH, door slechte afstemming in de keten van huisartsen, en thuiszorgorganisaties;

De belasting voor mantelzorgers wordt zwaarder en daarmee neemt de druk op mantelzorgers toe. Op 3 april 2017 vroegen vertegenwoordigers van werknemers, werkgevers, gemeenten, zorgverzekeraars, mantelzorgers en cliënten gezamenlijk aan u en de onderhandelaars om goed na te denken over de besteding van de gelden voor langdurige zorg. Anders dan de publieke opinie u wellicht influistert, lijkt het ons noodzakelijk dat er ook beschikbaar (extra) geld gaat naar kwetsbare ouderen in de thuissituatie.

Met deze brief vragen wij opnieuw de aandacht voor de langdurige zorg in zijn totaliteit. We doen het dringend verzoek uw beleidsimpuls evenwichtig te verdelen. Jazeker, er is veel geld nodig om de nieuwe kwaliteitskaders voor verpleeghuizen te financieren maar de langdurige zorg dient op alle niveaus goed te zijn en daar gegeven te worden waar die nodig is. De praktijk laat zien, dat zeer kwetsbare ouderen steeds vaker thuis wonen en voor hen komt pas het verpleeghuis in beeld als het niet anders kan.

Wat zijn de feiten? Wat is de inzet van het overheidsbeleid?

De overheid heeft zwaar ingezet op het mogelijk maken van zo lang mogelijk zelfstandig thuis wonen, in het licht van de wensen van burgers. De drempel om te verblijven in een verpleeghuis is daardoor verhoogd. De groep die naar een verpleeghuis verhuist, is afgenomen – de groep die thuis blijft is daarentegen aanzienlijk toegenomen.

Wie maken het grootste deel uit van de burgers die zorg nodig hebben? 90 % van de kwetsbare ouderen woont thuis. 10 % van de kwetsbare ouderen woont in een verpleeghuis. Dus ook ouderen met dementie wonen grotendeels nog thuis. Hiervan is 40 % alleenstaand. De grootste groep bewoners van een verpleeghuis zijn ouderen in de laatste zware fase van dementie. De mediane verblijfsduur is momenteel al minder dan een jaar tot het overlijden.

Waar ligt aandacht politiek? Om zo lang mogelijk zelfstandig wonen mogelijk te maken en hier de nodige ondersteuning aan te geven zijn gelden voor het sociaal domein overgeheveld naar de gemeenten. Dit is gepaard gegaan met een forse bezuiniging. Dit heeft gevolgen gehad voor de besteedbare ruimte die gemeenten hebben voor de huishoudelijke hulp, de dagbesteding en de mogelijkheid tot woningaanpassingen. Mensen moeten hierdoor een groter beroep doen op mantelzorg: de druk op hen is toegenomen.

Met de overheveling is het oog van Den Haag nu grotendeels gericht op de kwaliteit van zorg in de intramurale setting van verpleeghuiszorg. Druk in de media door focus op incidenten heeft terecht tot extra politieke eisen geleid, om extra middelen beschikbaar te stellen gericht op het verbeteren van kwaliteit door de inzet van meer personeel in de verpleeghuizen. Maar we moeten ook oog hebben voor de toename van de zorg en ondersteuning die thuis geleverd wordt.

Wat is het toekomstscenario? De stijgende vraag naar ondersteuning en zorg komt van de mensen die thuis willen blijven wonen. Naast een grotere druk op mantelzorgers betekent, dat ook de zwaardere (verpleeg)zorg meer en meer thuis wordt aangeboden in de vorm van complexe wijkverpleging, VPT en MPT. Deze vraag zal alleen maar toenemen. Dit blijkt ook uit de jaarlijkse rapportage Zorgcontractering Wijkverpleging 2017 die in opdracht van Actiz is uitgevoerd door onderzoeksbureau ICSB.

Wat moet er gebeuren? Op de korte termijn: Alloceer extra middelen voor kwetsbare ouderen evenwichtig en daar, waar ze het hardst nodig zijn. Vergeet niet de noodzakelijke budgetruimte voor langdurige verpleegzorg buiten de muren van het verpleeghuis;

Los de perverse prikkel op tussen de eigen bijdrage voor wijkverpleging vanuit Volledig Pakket Thuis en de bijdragevrije wijkverpleging uit Zorgverzekeringswet;

Zorg, dat zorgverzekeraars en Zorgkantoren reële NZa-tarieven betalen tot 100 procent in plaats van tot 93 tot  96 procent;

Breidt de capaciteit van eerstelijnsbedden verder uit en voorkom, dat kwetsbare ouderen onnodig in het ziekenhuis terecht komen

Lange termijn

Investeer in beeldvorming, opleiding en arbeidsmarkt:

Beeldvorming rond het werken in de (ouderen) zorg moet veranderen naar een positieve setting waar mensen graag willen gaan werken;

Investeren in de opleidingen en betere begeleiding bij stages en vervolgstappen;

Organisaties faciliteren om met praktijkgerichte opleidingen te starten;

Toepassing goed werkgeverschap: betere selectie bestuur en minder focus op tijdelijk werk. Selectiecriteria à la de pensioensector zouden geen overbodige luxe zijn in de langdurige zorg;

Herintreders faciliteren.

Creëer goede randvoorwaarden om het mogelijk te maken dat mantelzorgers een betere combinatie kunnen maken met werk en mantelzorg;

Stimuleren en faciliteren van toepassing nieuwe technologieën die zorgtaken kunnen overnemen en werk professional en familie vergemakkelijken;

Betere synergie tussen budgetten voor ZvW, Sociaal domein en Langdurige zorg. Wij vragen u dringend om onze voorstellen mee te nemen in de komende besprekingen.

Met vriendelijke groeten, Henk Bakker V&VN, Eric van den Burg gemeente Amsterdam, Reinier Castelein De Unie, Liane den Haan ANBO, Liesbeth Hoogendijk Mezzo, Monique Kempff Nu’91, Charles Laurey ZuidZorg Guus van Montfort Actiz.