COP27 bereikt baanbrekend akkoord over nieuw schadefonds voor kwetsbare landen

De conferentie van de Verenigde Naties over klimaatverandering van 2022 of conferentie van de partijen bij het UNFCCC, beter bekend als COP27, is de 27ste conferentie van de Verenigde Naties over klimaatverandering en wordt gehouden van 6 november tot en met 18 november 2022 in Sharm El Sheikh, Egypte. Ze vond plaats onder het voorzitterschap van de Egyptische minister van Buitenlandse Zaken Sameh Shoukry en er worden meer dan 90 staatshoofden en naar schatting 35.000 vertegenwoordigers, of afgevaardigden, van 190 landen verwacht. Het is de eerste klimaattop in Afrika sinds 2016.

De conferentie van de Verenigde Naties over klimaatverandering COP27 is op 20 november 2022 afgesloten met een doorbraak in de financiering van 'verlies en schade' voor kwetsbare landen die zwaar zijn getroffen door klimaatrampen.

(Bron UN - 2022)

Simon Stiell is een Grenadese politicus, die sinds augustus 2022 werkzaam is als uitvoerend secretaris van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering. Hij was eerder minister van milieu, onderwijs en human resources van Grenada
'Dit resultaat brengt ons verder' aldus Simon Stiell, uitvoerend secretaris van de VN inzake klimaatverandering. 'We hebben een manier gevonden om een decennialang gesprek over de financiering van verlies en schade voort te zetten, waarbij we nadenken over hoe we de gevolgen kunnen aanpakken voor gemeenschappen waarvan het leven en de bestaansmiddelen zijn verwoest door de ergste gevolgen van de klimaatverandering.'

Tegen een moeilijke geopolitieke achtergrond heeft COP27 ertoe geleid dat de landen een pakket besluiten hebben genomen dat hun verbintenis bevestigt om de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 1,5 graden Celsius boven het pre-industriële niveau. Het pakket versterkte ook de maatregelen van landen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en zich aan te passen aan de onvermijdelijke gevolgen van de klimaatverandering, alsmede de steun voor financiering, technologie en capaciteitsopbouw die de ontwikkelingslanden nodig hebben.

De oprichting van een specifiek fonds voor verlies en schade vormde een belangrijk punt van vooruitgang: deze kwestie werd toegevoegd aan de officiële agenda en voor het eerst goedgekeurd tijdens COP27. De regeringen hebben het baanbrekende besluit genomen om nieuwe financieringsregelingen en een specifiek fonds in te stellen om ontwikkelingslanden te helpen bij het opvangen van verliezen en schade. De regeringen kwamen ook overeen een "overgangscomité" op te richten om aanbevelingen te doen over hoe zowel de nieuwe financieringsregelingen als het fonds volgend jaar op de COP28 operationeel kunnen worden gemaakt. De eerste vergadering van het overgangscomité zal naar verwachting vóór eind maart 2023 plaatsvinden.

De partijen hebben ook overeenstemming bereikt over de institutionele regelingen om het Santiago Network for Loss and Damage operationeel te maken, als katalysator voor technische bijstand aan ontwikkelingslanden die bijzonder kwetsbaar zijn voor de negatieve gevolgen van klimaatverandering.

Tijdens COP27 is aanzienlijke vooruitgang geboekt op het gebied van aanpassing, waarbij de regeringen het eens zijn geworden over de wijze waarop vooruitgang moet worden geboekt met het mondiale doel inzake aanpassing, dat tijdens COP28 zal worden afgerond en als basis zal dienen voor de eerste mondiale inventarisatie, waarbij de veerkracht van de meest kwetsbare bevolkingsgroepen zal worden verbeterd. Tijdens COP27 zijn nieuwe toezeggingen gedaan aan het Aanpassingsfonds voor een totaalbedrag van meer dan 230 miljoen USD. Deze toezeggingen zullen veel meer kwetsbare gemeenschappen helpen zich aan te passen aan de klimaatverandering door middel van concrete aanpassingsoplossingen. COP27-voorzitter Sameh Shoukry heeft de aanpassingsagenda van Sharm el-Sheikh aangekondigd, waardoor mensen in de meest klimaatgevoelige gemeenschappen tegen 2030 weerbaarder worden. Het Permanent Comité voor Financiën van de VN inzake klimaatverandering werd verzocht een verslag op te stellen over de verdubbeling van de aanpassingsfinanciering, dat volgend jaar op de COP28 moet worden besproken.

In het dekkingsbesluit, bekend als het Sharm el-Sheikh Implementation Plan, wordt benadrukt dat een wereldwijde transformatie naar een koolstofarme economie naar verwachting investeringen vergt van ten minste 4 tot 6 biljoen USD per jaar. Om die financiering rond te krijgen is een snelle en brede transformatie van het financiële stelsel en zijn structuren en processen nodig, waarbij regeringen, centrale banken, commerciële banken, institutionele beleggers en andere financiële actoren betrokken zijn.




Er werd ernstige bezorgdheid geuit over het feit dat de doelstelling van de ontwikkelde landen om tegen 2020 gezamenlijk 100 miljard USD per jaar vrij te maken, nog niet is gehaald; de ontwikkelde landen werden aangespoord dit doel te halen en de multilaterale ontwikkelingsbanken en internationale financiële instellingen werden opgeroepen klimaatfinanciering vrij te maken.

Tijdens COP27 zijn de besprekingen voortgezet over de vaststelling van een "nieuwe collectieve gekwantificeerde doelstelling inzake klimaatfinanciering" in 2024, waarbij rekening wordt gehouden met de behoeften en prioriteiten van de ontwikkelingslanden. 'In deze tekst hebben we de verzekering gekregen dat er geen ruimte is voor achteruitgang. Het geeft de belangrijkste politieke signalen die aangeven dat de afbouw van alle fossiele brandstoffen plaatsvindt' - aldus Stiell.

Op de top van wereldleiders, die twee dagen duurde tijdens de eerste week van de conferentie, werden zes rondetafelgesprekken op hoog niveau gehouden. De discussies legden de nadruk op oplossingen - voor thema's als voedselzekerheid, kwetsbare gemeenschappen en een rechtvaardige overgang - om een pad uit te stippelen om de klimaatuitdagingen te overwinnen en hoe de financiering, de middelen en de instrumenten te verschaffen om effectief klimaatactie op schaal te leveren.

COP27 bracht meer dan 45.000 deelnemers samen om ideeën en oplossingen uit te wisselen en partnerschappen en coalities op te bouwen. Inheemse volkeren, lokale gemeenschappen, steden en het maatschappelijk middenveld, waaronder jongeren en kinderen, lieten zien hoe zij klimaatverandering aanpakken en hoe dit hun leven beïnvloedt.

De genomen besluiten onderstrepen ook het cruciale belang om alle belanghebbenden in staat te stellen deel te nemen aan klimaatmaatregelen, met name via het vijfjarig actieplan voor empowerment op klimaatgebied en de tussentijdse evaluatie van het genderactieplan. Deze resultaten zullen alle partijen in staat stellen samen te werken om onevenwichtigheden in de participatie aan te pakken en belanghebbenden de nodige instrumenten aan te reiken om meer en inclusievere klimaatmaatregelen op alle niveaus te stimuleren.

Vooral jongeren kregen meer aandacht tijdens COP27, waarbij de uitvoerend secretaris van de VN inzake klimaatverandering beloofde er bij de regeringen op aan te dringen niet alleen te luisteren naar de oplossingen die jongeren aandragen, maar deze oplossingen ook te integreren in de besluitvorming en het beleid. Jongeren lieten hun stem horen via het allereerste paviljoen voor kinderen en jongeren en het allereerste door jongeren geleide klimaatforum.

Naast de formele onderhandelingen bood de Global Climate Action Space op COP27 een platform voor regeringen, bedrijven en het maatschappelijk middenveld om samen te werken en hun echte klimaatoplossingen onder de aandacht te brengen. De VN-Klimaatveranderingskampioenen op hoog niveau hielden een twee weken durend programma van meer dan 50 evenementen. Dit omvatte een aantal belangrijke initiatieven onder Afrikaanse leiding om de uitstoot te verminderen en de klimaatbestendigheid te vergroten, en belangrijke werkzaamheden voor het mobiliseren van financiële middelen.

'We hebben een reeks mijlpalen voor de boeg. We moeten samen en vastberaden alle processen doorlopen, of het nu gaat om nationale, regionale of andere processen zoals de G20. Elke mijlpaal is belangrijk en geeft een impuls. De volgende stap naar verandering staat voor de deur: de Verenigde Arabische Emiraten nemen het voortouw bij de eerste wereldwijde inventarisatie. Voor de allereerste keer zullen we de balans opmaken van de uitvoering van de Overeenkomst van Parijs. Het zal een onafhankelijke evaluatie zijn van de vooruitgang die we hebben geboekt en of onze doelstellingen toereikend zijn. Het zal duidelijk maken wat iedereen, elke dag, overal ter wereld, moet doen om de klimaatcrisis af te wenden' - aldus Stiell.

Stiell herinnerde de afgevaardigden er in de afsluitende plenaire vergadering aan dat de wereld zich in een kritiek decennium voor klimaatactie bevindt. Een grimmig rapport van de VN over klimaatverandering ondersteunde zijn opmerkingen, evenals de discussies tijdens de twee weken durende conferentie. Volgens het rapport is de wereld bij uitvoering van de huidige toezeggingen van de nationale regeringen op weg naar een 2,5°C warmere wereld tegen het einde van de eeuw. Volgens de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering van de VN moet de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 45% zijn gedaald om de opwarming van de aarde tot 1,5°C te beperken.