De Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming volgt de situatie in Oekraïne

Vanwege de recente ontwikkelingen in Oekraïne, volgt de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) de situatie in het land en staat in contact met het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) en het RIVM.

Update 11 maart 2022. Er zijn geen signalen van verhoogde stralingsniveaus in de omgeving van de kerncentrales in de Oekraïne. Dat heeft de Oekraïense toezichthouder laten weten aan het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA). Eerder heeft het IAEA zorgen uitgesproken over de moeilijke en stressvolle omstandigheden, waarin medewerkers in de Chernobyl Exclusion Zone moeten werken. Sinds 24 februari 2022 is dezelfde ploeg medewerkers aan het werk. Het IAEA benadrukt dat medewerkers van een nucleaire installatie in staat moeten zijn om te rusten en in regelmatige ploegendiensten te werken. Dit is van belang is voor de nucleaire veiligheid van de installatie. Zie ook de update van IAEA van 10 maart.

Ook de ENSREG, het netwerk van Europese regulators waar de ANVS lid van is, heeft het belang van de veiligheid van medewerkers benadrukt. Het (IAEA) volgt de ontwikkelingen in de Oekraïne op de voet, in lijn met haar internationale mandaat. Het Agentschap staat in contact met de State Nuclear Regulatory Inspectorate of Ukraine (SNRIU). De Director General van het IAEA heeft aangekondigd dat hij naar Oekraïne wil reizen om afspraken te maken over de nucleaire veiligheid.

De ANVS ziet toe op de nucleaire veiligheid en stralingsbescherming in Nederland. Het RIVM monitort radiologische metingen in Nederland en Europa en informeert de ANVS. Een ongeval in een kerncentrale in Oekraïne kan niet leiden tot stralingsniveaus in Nederland waarbij directe maatregelen als evacueren, schuilen of het slikken van jodiumtabletten nodig zijn. De afstand van Nederland tot Oekraïne is zodanig groot dat dit niet nodig is. We blijven de ontwikkelingen volgen en onderhouden nauw contact met het IAEA.

(Foto Dean Calma/ IAEA - 2020)

Rafael Mariano Grossi (1961) is een Argentijns diplomaat. Hij is sinds 3 december 2019 directeur-generaal van het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAEA). Voorheen was hij de Argentijnse ambassadeur in Oostenrijk, Slovenië, Slowakije en internationale organisaties, gevestigd in Wenen (2013-2019)

Directeur-generaal Rafael Mariano Grossi van IAEA: Van Oekraïne heeft de Internationale Organisatie voor Atoomenergie (IAEA) medegedeeld dat het op 10 maart 2022 alle communicatie met de kerncentrale van Chernobyl is kwijtgeraakt, daags nadat de door Rusland gecontroleerde centrale alle externe stroomvoorziening had verloren, aldus directeur-generaal Rafael Mariano Grossi.

De directeur-generaal zei dat het agentschap op de hoogte is van berichten dat de stroomvoorziening in de centrale inmiddels is hersteld en dat het wacht op bevestiging. Eerder op de dag had de regelgevende autoriteit van Oekraïne de IAEA laten weten dat nooddieselgeneratoren de kerncentrale van Chernobyl van stroom voorzagen. Door het wegvallen van de communicatie kon de regelgevende autoriteit de IAEA niet langer actuele informatie over de kerncentrale verstrekken.

Volgens de informatie die vóór het verbreken van de communicatie werd ontvangen, waren beide elektriciteitsleidingen van de centrale beschadigd, waardoor zij feitelijk van het net waren losgekoppeld, aldus de regelgevende autoriteit van Oekraïne. Om de stroomvoorziening te kunnen voortzetten, zouden deze leidingen moeten worden gerepareerd of zouden de generatoren die twee dagen lang brandstof hadden bewaard, extra diesel moeten leveren. De dieselgeneratoren voedden systemen die belangrijk zijn voor de veiligheid, Niettemin zal, zoals gerapporteerd in update 16, de afsluiting van het elektriciteitsnet geen kritieke impact hebben op essentiële veiligheidsfuncties op de locatie, waar zich verscheidene faciliteiten voor het beheer van radioactief afval bevinden, aangezien het volume koelwater in de faciliteit voor verbruikte splijtstof voldoende is om de warmteafvoer in stand te houden zonder toevoer van elektriciteit.



De regelgever heeft deze beoordeling verder bevestigd door te verklaren dat in het veiligheidsanalyseverslag voor de opslagfaciliteit voor verbruikte splijtstof van de locatie wordt geconcludeerd dat er "geen gevolgen zullen zijn voor essentiële veiligheidssystemen" in het geval van een volledig verlies van de stroomvoorziening, met inbegrip van stroomvoorziening door noodbronnen zoals dieselgeneratoren. Voorts heeft de exploitant ook kunnen bevestigen dat er geen schade is aan de structuren en systemen van het opslagbassin voor verbruikte splijtstof, en dat hun oorspronkelijke functies behouden blijven.

Als ook de noodstroom uitvalt, kan het personeel volgens de regelgevende instantie nog steeds het waterpeil en de temperatuur van het bassin voor verbruikte splijtstof in de gaten houden. Maar zij zouden dit werk uitvoeren onder verslechterende stralingsveiligheidsomstandigheden als gevolg van een gebrek aan ventilatie in de faciliteit. Zij zouden ook niet in staat zijn de operationele stralingsveiligheidsprocedures te volgen.

De directeur-generaal heeft zijn bezorgdheid geuit over de verslechterende en uitputtende omstandigheden voor het personeel van de kerncentrale van Chornobyl, dat sinds de dag voordat de Russische troepen op 24 februari de controle overnamen, niet meer heeft kunnen rouleren. Volgens hem komt hierdoor ook een essentiële veiligheidspijler in het gedrang, die bepaalt dat "het bedienend personeel in staat moet zijn zijn veiligheids- en beveiligingstaken te vervullen en in staat moet zijn beslissingen te nemen zonder onder buitensporige druk te staan". De stresssituatie wordt nog verergerd door het totale gebrek aan communicatie. Eerder kon de site nog per e-mail met de regelgever communiceren.

Wat de status van de operationele kerncentrales van Oekraïne betreft, zei de regelgevende instantie dat acht van de 15 reactoren van het land nog steeds operationeel zijn, waaronder twee in de kerncentrale van Zaporizja, drie in Rivne, een in Khmelnytskyy en twee in Zuid-Oekraïne. De stralingsniveaus op de vier locaties waren normaal, aldus de toezichthouder.

De elektriciteitsvoorziening van de kerncentrale van Zaporizja is ongewijzigd gebleven ten opzichte van de in Update 16 gerapporteerde situatie. De site heeft vier hoogspanningslijnen (750 kV) buiten de site plus één extra die stand-by is.  Twee van de vier zijn beschadigd en daarom zijn er momenteel twee elektriciteitslijnen, plus één die stand-by is. De exploitant heeft de IAEA meegedeeld dat in de off-site stroombehoeften van de kerncentrale kan worden voorzien met één beschikbare stroomleiding. Voorts zijn er dieselgeneratoren klaar en functioneel om back-upstroom te leveren.

Een andere uitdaging voor dezelfde centrale was echter dat het momenteel niet mogelijk was de nodige reserveonderdelen, apparatuur en gespecialiseerd personeel ter plaatse te leveren om geplande reparaties uit te voeren, en dat de onderhoudsactiviteiten in eenheid 1 waren teruggebracht tot het minimumniveau dat volgens de operationele procedures van de centrale vereist is.

De directeur-generaal zei ook dat de IAEA in contact staat met de Oekraïense autoriteiten over stralingsmonitoringsystemen in Oekraïne. Wat betreft het verlies van de gegevensoverdracht op afstand van de veiligheidscontrolesystemen die zijn geïnstalleerd om toezicht te houden op nucleair materiaal en nucleaire activiteiten in de kerncentrale van Tsjernobyl en de kerncentrale van Zaporizja, waarover in Update 16 is bericht, is de IAEA er niet in geslaagd de communicatie met deze geïnstalleerde controlesystemen te herstellen. Directeur-generaal Grossi heeft vandaag in Antalya (Turkije) besprekingen gevoerd met de ministers van Buitenlandse Zaken van Oekraïne en de Russische Federatie - Dmytro Kuleba en Sergei Lavrov. Bij zijn terugkeer in Wenen op 10 maart 2022 hield hij een persconferentie.