De Dag van de Arbeid 2024

Op woensdag 1 mei 2024 is het de Dag van de Arbeid, de dag dat over de hele wereld de successen van de arbeidersbeweging worden gevierd én we strijden voor wat beter moet. Uiteraard doet GroenLinks-PvdA ook mee: we lopen mee in de mars van de FNV in Amsterdam en we nodigen je van harte uit om met ons mee te gaan!

Meld je aan! Het programma ziet er als volgt uit:

14:00 Verzamelen voor de mars op Museumplein Amsterdam

14:30 Start van de mars

16:00 Start manifestatie in het Martin Luther Kingpark

19:00 Eind In het Martin Luther Kingpark biedt FNV een programma aan vol gezelligheid, muziek, eten en drinken. Aanmelden kunt u op de website van de FNV

1 mei staat bekend als Dag van de Arbeid, Internationale Dag van de Strijd van de Arbeidersklasse of Meidag. Het is een feestdag in Duitsland, Liechtenstein, Luxemburg, Oostenrijk, België, delen van Zwitserland en vele andere landen.

Op 21 april 1856 ondernamen Australische steenhouwers in Victoria een massale staking als onderdeel van de achturige werkdagbeweging. Het werd een jaarlijkse herdenking, die Amerikaanse arbeiders inspireerde tot hun eerste werkonderbreking. 1 mei werd gekozen als Internationale Arbeidersdag ter herdenking van de Haymarket-affaire uit 1886 in Chicago. In dat jaar, beginnend op 1 mei, was er een algemene staking voor de achturige werkdag. Op 4 mei kwam de politie in actie om een openbare vergadering uiteen te drijven ter ondersteuning van de staking, toen een onbekende persoon een bom gooide.

De politie reageerde door op de arbeiders te schieten. De gebeurtenis leidde tot de dood van zeven politieagenten en minstens vier burgers; zestig politieagenten raakten gewond, evenals honderdvijftien burgers. Honderden vakbondsleiders en sympathisanten werden later opgepakt en vier werden geëxecuteerd door ophanging, na een proces dat werd gezien als een gerechtelijke dwaling. De volgende dag, op 5 mei, in Milwaukee, Wisconsin, werd de staatsmilities schoten op een menigte stakers waarbij zeven mensen om het leven kwamen, waaronder een schooljongen en een man die kippen voerde in zijn tuin.

In 1889 werd de eerste bijeenkomst van de Tweede Internationale gehouden in Parijs, op voorstel van Raymond Lavigne [fr] waarin werd opgeroepen tot internationale demonstraties ter gelegenheid van de verjaardag van de protesten in Chicago in 1890. Op 1 mei 1890 vonden in de Verenigde Staten en de meeste landen van Europa de oproep tot 1 mei-demonstraties plaats. Ook in Chili en Peru werden demonstraties gehouden.

1 mei werd formeel erkend als een jaarlijks evenement op het tweede congres van de Internationale in 1891. Vervolgens vonden de mei-rellen van 1894 plaats. Het Internationale Socialistische Congres, Amsterdam 1904, riep “alle sociaal-democratische partijorganisaties en vakbonden van alle landen op om op 1 mei energiek te demonstreren voor de wettelijke instelling van de 8-urendag, voor de klasseneisen van het proletariaat en voor universele vrede.” Het congres maakte het “voor de proletarische organisaties van alle landen verplicht om op 1 mei het werk stop te zetten, waar dat maar mogelijk is zonder de arbeiders te schaden.”

In de Verenigde Staten en Canada werd in de jaren tachtig van de negentiende eeuw voor het eerst een septemberfeestdag voorgesteld, genaamd Labor of Labor Day. In 1882 stelde Matthew Maguire, een machinist, voor het eerst een feestdag voor de Arbeid op de eerste maandag van september voor toen hij secretaris was van de Central Labour Union (CLU) van New York. Anderen beweren dat het voor het eerst werd voorgesteld door Peter J. McGuire van de American Federation of Labor in mei 1882, nadat hij getuige was geweest van het jaarlijkse arbeidsfestival dat in Toronto, Canada werd gehouden. In 1887 was Oregon de eerste staat van de Verenigde Staten die er een officiële feestdag van maakte. Tegen de tijd dat het in 1894 een officiële federale feestdag werd, vierden dertig Amerikaanse staten officieel de Dag van de Arbeid. Zo was in 1887 in Noord-Amerika de Dag van de Arbeid een gevestigde, officiële feestdag, maar in september en niet op 1 mei.

Oostbloklanden, zoals de Sovjet-Unie en de meeste landen in Midden- en Oost-Europa die onder de heerschappij van marxistisch-leninistische regeringen stonden, hielden in elke stad officiële 1 mei-vieringen, waarbij partijleiders de menigte begroetten. Werknemers droegen spandoeken met politieke leuzen en veel bedrijven versierden hun bedrijfswagens. De grootste viering van 1 mei vond gewoonlijk plaats in de hoofdstad van een bepaald socialistisch land en omvatte gewoonlijk een militair vertoon en de aanwezigheid van de president en de secretaris-generaal van de partij. Tijdens de Koude Oorlog werd 1 mei de gelegenheid voor grote militaire parades op het Rode Plein door de Sovjet-Unie, bijgewoond door de topleiders van het Kremlin, vooral het Politburo, bovenop het mausoleum van Lenin.

De Dag van de Arbeid (in België ook Feest van de Arbeid genoemd) is een feestdag van de socialistische, communistische en anarchistische arbeidersbeweging. De dag vindt in Nederland, België, Aruba, Curaçao en Suriname elk jaar op 1 mei plaats. Andere landen wijken soms af van deze datum. In Europa is 1 mei in bijna alle landen een officiële feestdag, op een paar landen na waaronder Nederland. Katholieken vieren op deze dag het feest van Sint-Jozef van Nazareth als arbeider.

In Nederland is de Dag van de Arbeid alleen op de BES-eilanden een officiële feestdag. Wel werden er vanouds grote bijeenkomsten georganiseerd door de SDAP (later PvdA) en de CPN. Tot in de 1980 hield de CPN op 1 mei een jaarlijkse betoging in Amsterdam. Voor de werknemers van de gemeenten Amsterdam en Hoorn is 1 mei sinds vele decennia een vrije dag, hoewel zij sinds 2017 de keuze hebben om vrij te nemen of te werken.