De EU Commissie wil collectieve maatregelen op de gasmarkt

Kort na de mededeling over REPowerEU en de Verklaring van Versailles kwam de EU Commissie op 23 maart 2022 met ideeën voor collectieve Europese maatregelen om de diepere oorzaken van het probleem op de gasmarkt aan te pakken en om vanaf volgende winter de voorzieningszekerheid tegen redelijke prijzen te waarborgen. De leiders zullen deze opties deze week verder bespreken tijdens de Europese Raad.

Kadri Simson, commissaris voor Energie: 'Het zijn turbulente tijden voor de mondiale en Europese energiemarkten, zeker sinds de Russische invasie van Oekraïne. Europa moet snel actie ondernemen om onze energievoorziening volgende winter veilig te stellen en de druk van hoge energierekeningen op onze burgers en bedrijven te verlichten. De voorstellen van vandaag passen binnen het raam van onze intensieve werkzaamheden op dit gebied.'

De Commissie kwam vandaag met een wetgevingsvoorstel, waarmee een gasopslagniveau van ten minste 80 % voor de volgende winter verplicht wordt gesteld om de continuïteit van de energievoorziening te waarborgen; een opslagniveau dat de komende jaren verder moet oplopen tot 90 %. Om tegemoet te komen aan de bezorgdheden in verband met de aanhoudend hoge energieprijzen, heeft de Commissie ook een mededeling aangenomen waarin de opties voor marktinterventie op Europees en nationaal niveau worden uiteengezet en de voor- en nadelen van elke optie worden beoordeeld.

(Foto Olga Makina © European Union - 2019)

Kadri Simson (1977) is een Estse politica van de Centrumpartij, sinds 1 december 2019 Europees Commissaris voor Energie in de Commissie-Von der Leyen

EU-partnerschappen met derde landen voor de collectieve aankoop van gas en waterstof kunnen de EU veerkrachtiger maken en de prijzen omlaag brengen. De Commissie is bereid een taskforce voor gemeenschappelijke gasaankopen op EU-niveau op te richten. Door de vraag te bundelen zou de taskforce de internationale contacten van de EU met leveranciers vergemakkelijken en versterken, met het oog op gunstig geprijsde invoer in de aanloop naar de volgende winter. De taskforce zou worden ondersteund door vertegenwoordigers van de lidstaten in een stuurgroep.Een gezamenlijk onderhandelingsteam onder leiding van de Commissie zou gesprekken voeren met gasleveranciers en het pad effenen voor toekomstige energiepartnerschappen met belangrijke leveranciers, waarbij verder wordt gekeken dan LNG en gas. Hiermee zou worden voortgebouwd op de ervaring die is opgedaan met de COVID-19-pandemie, toen actie op EU-niveau van cruciaal belang was om in voldoende vaccins voor iedereen te voorzien. 

Een wetgevingsvoorstel voor voldoende opslag van gas voor de winter. De Commissie heeft haar werkzaamheden sinds de top van Versailles versneld en heeft vandaag een wetgevingsvoorstel ingediend op grond waarvan de lidstaten ervoor moeten zorgen dat hun ondergrondse gasopslag uiterlijk op 1 november 2022 wordt gevuld tot ten minste 80 % van de capaciteit, en de daaropvolgende jaren tot ten minste 90 %, met tussentijdse doelstellingen van februari tot en met oktober. Exploitanten van opslaglocaties moeten de opslagniveaus rapporteren aan de nationale autoriteiten. De lidstaten moeten maandelijks toezicht houden op de opslagniveaus en verslag uitbrengen aan de Commissie.

Gasopslagfaciliteiten zijn infrastructuurvoorzieningen die van kritiek belang zijn voor de voorzieningszekerheid. Een nieuwe verplichte certificering van alle opslagsysteembeheerders moet potentiële risico's als gevolg van externe beïnvloeding van kritieke opslaginfrastructuur voorkomen, wat betekent dat niet-gecertificeerde exploitanten de eigendom van of de zeggenschap over gasopslagfaciliteiten in de EU zullen moeten opgeven. Bovendien zou een gasopslaginstallatie zijn activiteiten alleen kunnen stopzetten met een vergunning van de nationale regelgevende instantie . Om het bijvullen van gasopslaginstallaties in de EU te stimuleren, stelt de Commissie een korting van 100 % voor op capaciteitsgebaseerde transmissietarieven op entry- en exitpunten van de opslaginstallaties.

Noodmaatregelen voor energieprijzen en gasopslag. De Commissie neemt al sinds de zomer maatregelen om de gevolgen van de hoge energieprijzen voor huishoudens en bedrijven te verzachten. Twee weken geleden verbond voorzitter Von der Leyen zich ertoe om tegen het einde van de maand opties voor concrete, uitzonderlijke kortetermijnmaatregelen voor te stellen die moeten voorkomen dat de gasprijzen de elektriciteitsprijzen beïnvloeden. De Commissie heeft haar werkzaamheden versneld zodat de resultaten ervan kunnen worden gebruikt tijdens de bijeenkomst van de Europese Raad deze week en heeft vandaag een mededeling gepresenteerd waarin deze opties worden uiteengezet. De lidstaten hebben verschillende opties voor noodmaatregelen voorgesteld om het effect van de hoge elektriciteitsprijzen te beperken. Alle opties in de tabel brengen echter kosten en nadelen met zich mee. De kortetermijn opties voor de elektriciteitsprijs kunnen in grote lijnen in twee categorieën worden ingedeeld:


(Bron EU - 2022)

De kortetermijnopties voor de elektriciteitsprijs

Zoals in de mededeling wordt opgemerkt, is er geen eenvoudige en eenduidige oplossing om de hoge elektriciteitsprijzen te drukken, gezien de uiteenlopende energiemixen, marktontwerpen en interconnectieniveaus in de verschillende lidstaten. De Commissie schetst de voor- en nadelen van verschillende benaderingen zodat de Europese leiders deze verder kunnen bestuderen, en is bereid haar werkzaamheden waar nodig voort te zetten. Veel van de bovenstaande opties pakken de symptomen aan, maar het is belangrijk om ook op de diepere oorzaken van de huidige hoge elektriciteitsprijzen in te gaan, met collectieve Europese maatregelen op de gasmarkt.

De Commissie zal in mei haar gedetailleerde REPowerEU-plan ter tafel brengen en de opties voor de optimalisering van de elektriciteitsmarkt beoordelen, en staat klaar om een EU-energiebesparingsplan voor te stellen. De Commissie overweegt ook de lidstaten richtsnoeren te bieden over hoe zij het best gebruik kunnen maken van gerichte landspecifieke derogaties in het kader van de energiebelastingrichtlijn.

Achtergrond. De “toolbox voor energieprijzen” van de Commissie van oktober jongstleden heeft de lidstaten geholpen om de gevolgen van hoge prijzen voor kwetsbare consumenten te verzachten en blijft een belangrijk kader voor nationale maatregelen. Op 8 maart heeft de Commissie de lidstaten aanvullende richtsnoeren voorgelegd, waarin zij bevestigt dat de prijzen voor de eindconsument in uitzonderlijke omstandigheden kunnen worden gereguleerd, en waarin zij uiteenzet hoe de lidstaten inkomsten uit hoge winsten in de energiesector en de handel in emissierechten kunnen herverdelen onder consumenten. Vandaag is een tijdelijk crisiskader voor staatssteunmaatregelen aangenomen, dat steun mogelijk maakt voor ondernemingen die direct of indirect worden getroffen door de economische gevolgen van de oorlog in Oekraïne, in de vorm van beperkte rechtstreekse subsidies, liquiditeitssteun en steun inzake hogere gas- en elektriciteitskosten.

De EU-leiders zijn op 10 en 11 maart 2022 in Versailles overeengekomen dat de afhankelijkheid van de EU van de invoer van gas, olie en steenkool uit Rusland zo spoedig mogelijk moet worden afgebouwd en hebben de Commissie gevraagd om uiterlijk eind maart met een plan te komen om de energievoorzieningszekerheid en de betaalbaarheid van de energieprijzen in het volgende winterseizoen te waarborgen. Tegelijkertijd zegden de EU-leiders toe om, onder meer bij de volgende bijeenkomst van de Europese Raad op 24 en 25 maart 2022, en op basis van de mededeling van 8 maart 2022, dringend in te gaan op en zich te buigen over concrete opties om te reageren op de gevolgen van de oplopende energieprijzen voor onze burgers en ondernemingen, en dan vooral de kwetsbare burgers en kleine en middelgrote ondernemingen.