De EU-economie is ontsnapt aan de recessie

Bijna een jaar na de inval van Rusland in Oekraïne is de economie van de EU begin 2023 in betere wateren terechtgekomen dan in het najaar werd verwacht. In de tussentijdse winterprognoses lopen de groeivooruitzichten voor dit jaar op tot 0,8 % in de EU en 0,9 % in de eurozone. Zowel de EU als de eurozone zullen nu nipt ontsnappen aan de recessie (terugval) die technisch gezien voor de jaarwisseling werd verwacht. Volgens de verwachtingen zouden de geraamde inflatiecijfers voor zowel 2023 als 2024 licht dalen – meldt de Europese Commissie.

De vooruitzichten verbeteren dankzij sterkere veerkracht. Na een krachtige expansie in de eerste helft van 2022 nam de groeidynamiek in het derde kwartaal af, zij het iets minder dan verwacht. Ondanks uitzonderlijke negatieve schokken heeft de Europese economie de krimp vermeden die in de najaarsprognoses was voorspeld. Het jaarlijkse groeipercentage voor 2022 wordt nu geraamd op 3,5 % in de EU en in de eurozone.

De gunstige ontwikkelingen sinds de najaarsprognoses hebben geleid tot betere groeivooruitzichten voor dit jaar. Dankzij een doorgedreven diversificatie van de voorzieningsbronnen en een scherpe daling van het verbruik zijn de niveaus van gasopslag boven het seizoensgemiddelde van de afgelopen jaren gebleven, en zijn de groothandelsprijzen voor gas ver onder het niveau van voor de oorlog gedaald. Bovendien is de arbeidsmarkt van de EU goed blijven presteren, en is het werkloosheidspercentage tot eind 2022 op zijn historisch laag niveau van 6,1 % gebleven. Het vertrouwen verbetert en de economische bedrijvigheid zal volgens de enquêtes van januari ook in het eerste kwartaal van 2023 aan een krimp ontsnappen.

Paolo Gentiloni, Europees commissaris voor economische en financiële zaken: 'De economie van de EU overtrof vorig jaar de verwachtingen, met een veerkrachtige groei ondanks de schokgolven van de Russische aanvalsoorlog. En we zijn 2023 sterker ingegaan dan verwacht: de risico?s van recessie en gastekorten zijn afgezwakt terwijl de werkloosheid nog steeds laag is. De Europeanen kijken echter nog steeds aan tegen een toekomst met moeilijkheden. De groei zal naar verwachting nog steeds vertragen omdat de tegenwind sterk blijft, en de inflatie zal haar greep op de koopkracht slechts langzaam lossen in de komende kwartalen. Dankzij een eensgezinde en alomvattende beleidsrespons is de EU overeind gebleven in de stormen die onze economie?n en samenlevingen sinds 2020 hebben getroffen. We moeten dezelfde vastberadenheid en ambitie tonen ten aanzien van de uitdagingen die vandaag voor ons liggen.'

Maar de tegenwind blijft aanhouden. Consumenten en bedrijven worden nog steeds geconfronteerd met hoge energiekosten en de kerninflatie (de totale inflatie exclusief energie en onbewerkte voedingsmiddelen) nam in januari nog steeds toe, met een verdere uitholling van de koopkracht van huishoudens tot gevolg. Aangezien de inflatoire druk aanhoudt, zullen de monetaire omstandigheden verder verkrappen, hetgeen zware gevolgen heeft voor het bedrijfsleven en een rem zet op de investeringen.

De groei – 0,8 % in de EU en 0,9 % in de eurozone – die in de tussentijdse winterprognoses voor 2023 wordt voorspeld, ligt respectievelijk 0,5 en 0,6 procentpunt hoger dan in de najaarsprognoses. Het groeipercentage voor 2024 blijft ongewijzigd, respectievelijk 1,6 % voor de EU en 1,5 % voor de eurozone. Aan het einde van de prognoseperiode zal het productievolume naar verwachting bijna 1 % hoger liggen dan wat in de najaarsprognoses is voorspeld.

Na de piek van 2022 zou de inflatie gedurende de prognoseperiode afnemen. Drie opeenvolgende maanden van vertraging in de totale inflatie wijst erop dat de piek nu achter ons ligt, zoals verwacht in de najaarsprognoses. Nadat in oktober een historisch hoogtepunt van 10,6 % werd bereikt, is de inflatie gedaald: volgens de flashraming van januari tot 8,5 % in de eurozone. Aan de basis van de daling lag voornamelijk een dalende energie-inflatie, hoewel de kerninflatie haar hoogtepunt nog niet heeft bereikt.

De inflatieprognose is lichtjes neerwaarts bijgesteld ten opzichte van het najaar, hetgeen voornamelijk de ontwikkelingen op de energiemarkt weerspiegelt. De totale inflatie in de EU zal naar verwachting terugvallen van 9,2 % in 2022 tot 6,4 % in 2023 en 2,8 % in 2024. In de eurozone zou deze inflatie naar verwachting dalen van 8,4 % in 2022 tot 5,6 % in 2023 en 2,5 % in 2024.

Evenwichtiger risico's in de vooruitzichten. Hoewel de onzekerheid rond de prognoses groot blijft, zijn de risico's voor de groei min of meer in evenwicht. De binnenlandse vraag zou hoger kunnen uitvallen dan verwacht als de recente dalingen van de groothandelsprijzen voor gas sterker doorwerken in de consumentenprijzen en als het verbruik veerkrachtiger reageert. Toch kan rekening houdend met aanhoudende geopolitieke spanningen niet worden uitgesloten dat de dalende trend zou worden omgedraaid. De externe vraag zou ook robuuster kunnen blijken nu China zich weer openstelt, en dat zou de mondiale inflatie evenwel kunnen aanwakkeren.

De inflatierisico's blijven grotendeels verbonden met de ontwikkelingen op de energiemarkten en weerspiegelen een aantal van de waargenomen risico's voor de groei. Vooral in 2024 overheersen de opwaartse risico's voor de inflatie omdat de prijsdruk breder en dieper kan uitvallen dan verwacht, indien de loongroei zich gedurende een langere periode zou stabiliseren op een hoger dan gemiddeld niveau.

Achtergrond. De economische winterprognoses 2023 vormen een actualisering van de economische najaarsprognoses 2022, die op 11 november 2021 zijn gepresenteerd. Zij kijken vooral naar de ontwikkeling van het bbp en de inflatie in alle EU-lidstaten. Deze prognose berust in belangrijke mate op de zuiver technische aanname dat de Russische agressie tegen Oekraïne niet zal escaleren, maar gedurende de gehele prognoseperiode zal aanhouden. Zij is ook gebaseerd op een reeks technische aannames met betrekking tot wisselkoersen, rentetarieven en grondstoffenprijzen, met als afsluitdatum 27 januari. Voor alle overige nieuwe data, inclusief de aannames over het overheidsbeleid, is bij deze prognose informatie tot en met 1 februari meegenomen.

De Europese Commissie publiceert jaarlijks twee uitgebreide prognoses (in het voorjaar en het najaar) en twee tussentijdse prognoses (in de zomer en de winter). De tussentijdse prognoses gaan uit van de jaar- en kwartaalcijfers voor bbp en inflatie in het lopende en het volgende jaar in alle lidstaten, naast geaggregeerde data voor de EU en de eurozone. De volgende prognoses van de Europese Commissie zullen de economische voorjaarsprognoses 2023 zijn, die voor mei 2023 gepland staan.