De EU investeert 1,8 miljard euro in projecten voor schone technologie

De EU investeert met een derde subsidieronde uit het Innovatiefonds meer dan 1,8 miljard euro in 17 grootschalige innovatieve projecten voor schone technologie. Uit het Innovatiefonds zullen subsidies worden uitbetaald om baanbrekende technologieën op de markt te brengen in energie-intensieve industrieën, waterstof, hernieuwbare energie, infrastructuur voor koolstofafvang en -opslag en de productie van belangrijke onderdelen voor energieopslag en hernieuwbare energie. De geselecteerde projecten worden uitgevoerd in Bulgarije, Finland, Frankrijk, Duitsland, IJsland, Nederland, Noorwegen, Polen en Zweden.

Frans Timmermans, uitvoerend vicevoorzitter van de Commissie, zei hierover: 'Met de subsidies van vandaag krijgen innovatieve bedrijven in heel Europa de steun om de geavanceerde technologieën te ontwikkelen die we nodig hebben om de groene transitie te stimuleren. Het Innovatiefonds is een belangrijk instrument om innovaties op het gebied van hernieuwbare waterstof en andere oplossingen voor de Europese industrie op te schalen. In vergelijking met de eerste uitbetalingsronde zijn de beschikbare middelen met 60 % toegenomen, waardoor het aantal projecten dat we kunnen ondersteunen wordt verdubbeld. Dit is een grote stimulans voor het koolstofvrij maken van de energie-intensieve industrie in de Europese Unie.'

(Foto Xavier Lejeune © European Union - 2020)

Frans Timmermans, uitvoerend vicevoorzitter van de Europese Commissie, belast met de Europese Green Deal en commissaris voor Klimaatactiebeleid

De 17 projecten zijn geselecteerd in het kader van de tweede oproep tot het indienen van voorstellen voor grootschalige projecten, wat betekent dat de kapitaalkosten meer dan 7,5 miljoen euro bedragen. De projecten zijn door onafhankelijke deskundigen beoordeeld op de mate waarin hierdoor de uitstoot van broeikasgassen kan worden verminderd ten opzichte van conventionele technologieën, en in hoeverre hiermee kan worden geïnnoveerd ten opzichte van de huidige stand van de techniek en in hoeverre zij tegelijkertijd snel inzetbaar zijn. Andere selectiecriteria betreffen onder meer het potentieel van projecten wat schaalbaarheid en kosteneffectiviteit betreft.

De geselecteerde projecten bestrijken een breed scala van sectoren die bijdragen aan de inspanningen voor het koolstofvrij maken van de EU, zoals de productie, de distributie en het gebruik van groene waterstof, het omzetten van afval in waterstof, offshore-windenergie, de productie van fotovoltaïsche (PV-)modules, opslag en recycling van batterijen, koolstofafvang en -opslag, duurzame luchtvaartbrandstoffen en geavanceerde biobrandstoffen. Samen hebben zij het potentieel om de emissies in de eerste tien jaar na de uitvoering met meer dan 136 miljoen ton CO₂-eq te verminderen.

Daarnaast zullen maximaal 20 projecten die veelbelovend zijn maar voor een subsidie nog niet voldoende ontwikkeld zijn, door de Europese Investeringsbank worden voorgeselecteerd voor projectontwikkelingsbijstand. Deze zullen in het vierde kwartaal van 2022 worden bekendgemaakt.

De projecten in het kort. Energie-intensieve industrieën: Cement (vier projecten): in een project in Duitsland zal in een cementfabriek een proces van koolstofafvang van zuurstofhoudende brandstoffen van de tweede generatie worden toegepast waarbij dit als grondstof wordt geleverd voor verdere verwerking tot synthetisch methanol. In een project in Polen zal er een eind-tot-eindketen voor koolstofafvang en -opslag worden gecreëerd, van het afvangen en vloeibaar maken van CO₂ in een cementfabriek tot de opslag op offshore-locaties. In het derde project zullen de CO₂-emissies van uitlaatgassen die tijdens de productie van kalk worden geproduceerd, worden afgevangen en permanent worden opgeslagen in offshore geologische formaties in Frankrijk. Het vierde en laatste project betreft het eerste project voor koolstofafvang en -opslag in de volledige keten in Bulgarije, waarbij CO₂-afvangfaciliteiten in een cementfabriek worden gekoppeld aan permanente offshore-opslag in een uitgeput gasveld in de Zwarte Zee, via een onshore- en offshore-pijplijnsysteem.

Chemicaliën (drie projecten): in Finland zal er een project voor de chemische recycling van kunststoffen voor gebruik als grondstof voor raffinaderijen worden gerealiseerd. In een project in Zweden zal er een nieuwe methanolinstallatie worden gebouwd voor de conversie van CO₂, reststromen, hernieuwbare waterstof en biogas in methanol. Bij een ander project in Finland zal er nieuwe vezel uit pulp ter vervanging van polyester in textieltoepassingen worden geproduceerd.

Waterstof (drie projecten): in één project in Nederland zal via een elektrolyse-installatie die door offshore-windenergie wordt aangedreven, groene waterstof worden geproduceerd, gedistribueerd en gebruikt. In het tweede project zal er 15 500 ton hernieuwbare waterstof per jaar worden geproduceerd. In het derde project zullen niet-recycleerbare vaste afvalstromen worden verwerkt en in de eerste plaats in waterstof worden omgezet.

Raffinaderijen (twee projecten): in Noorwegen omvat één project de bouw en exploitatie van de eerste installatie voor de productie van biobrandstoffen op commerciële schaal, waar bosbouwafval zal worden omgezet in geavanceerde biobrandstoffen van de tweede generatie en biohoutskool. In het kader van een project in Zweden zal een grootschalige installatie worden gebouwd voor de productie van synthetische duurzame vliegtuigbrandstof, waarbij gebruik wordt gemaakt van in een warmtekrachtcentrale (WKK) afgevangen CO₂.


(Foto Amstelveenweb.com - 2017)

Zonnepanelen op het dak van een flat in Amstelveen

Vervaardiging van componenten voor energieopslag of productie van hernieuwbare energie (drie projecten): in Polen komt er een project voor de bouw van een fabriek voor de productie van innovatieve elektrochemische batterijsystemen om op korte termijn elektriciteit op te slaan. In het kader van een project in Noord-Frankrijk zal een fabriek voor fotovoltaïsche energie op basis van innovatieve heterojunctietechnologie worden gebouwd. Een derde project in Frankrijk betreft de bouw van een installatie voor de recycling van Li-Ion in de batterijcluster van Duinkerken voor de productie en raffinage van zwarte massa, waardoor een secundaire bron van grondstoffen voor batterijen toegankelijk wordt.

Hernieuwbare energie: in het Duitse deel van de Noordzee zal een project worden uitgevoerd voor de bouw en exploitatie van een windmolenpark op zee, waar innovatieve oplossingen voor turbines en waterstof zullen worden toegepast. Infrastructuur voor koolstofafvang en -opslag: in het kader van een project in IJsland zal een zeer schaalbare onshore-opslagterminal voor koolstofmineralen worden gebouwd met een geschatte totale opslagcapaciteit van 880 miljoen ton CO₂.  

Achtergrond. Het Innovatiefonds, met tot en met 2030 inkomsten van meer dan 38 miljard euro[1] uit het EU-emissiehandelssysteem (ETS), heeft tot doel ondernemingen en overheden de juiste financiële prikkels te geven om te investeren in de volgende generatie koolstofarme technologieën, en om EU-ondernemingen een pioniersvoordeel te bieden om wereldleider op het vlak van technologie te worden. In het kader van de eerste oproep tot het indienen van voorstellen voor grootschalige projecten is 1,1 miljard euro aan subsidies toegekend aan zeven projecten in energie-intensieve industrieën, waterstof, koolstofafvang, -gebruik en -opslag, en hernieuwbare energie. Nog eens 15 andere projecten kregen projectontwikkelingsbijstand.

Met een stijging van 60 % van de middelen ten opzichte van de eerste ronde van het Innovatiefonds, is het aantal projecten dat we kunnen steunen meer dan verdubbeld. We vergroten ook het geografische bereik naar meer landen, onder meer in Oost-Europa, en we hebben het aanvraag- en evaluatieproces versneld. Voor de succesvolle projecten in het kader van deze tweede oproep wordt nu begonnen met de voorbereiding van de individuele subsidieovereenkomsten met het Europees Uitvoerend Agentschap klimaat, infrastructuur en milieu (CINEA), het uitvoerende agentschap van het Innovatiefonds. Deze overeenkomsten zullen naar verwachting in het vierde kwartaal van 2022 worden afgerond, zodat de Commissie het overeenkomstige besluit tot toekenning van de subsidies kan vaststellen en met de uitkering van de subsidies kan beginnen.

In het najaar zal de Commissie de derde oproep tot het indienen van voorstellen voor grootschalige projecten lanceren. Zoals aangekondigd in het REPowerEU-plan zal de beschikbare financiering worden verdubbeld tot ongeveer 3 miljard euro om de onafhankelijkheid van de EU van Russische fossiele brandstoffen verder te ondersteunen. Indieners van projecten die in de vorige oproepen niet succesvol waren, worden aangemoedigd om opnieuw een aanvraag in te dienen.  

In juli 2021 heeft de Commissie in het kader van het “Fit for 55”-pakket voorgesteld om de middelen van het Innovatiefonds, die momenteel afkomstig zijn van 450 miljoen emissierechten uit het bestaande ETS in 2021-30, aan te vullen met 50 miljoen emissierechten uit het bestaande ETS en 150 miljoen emissierechten uit het nieuwe systeem voor emissies van wegvervoer en gebouwen. Bovendien zullen emissierechten, in het kader van dit voorstel, die anders gratis zouden worden toegewezen aan industriesectoren die onder het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie vallen, worden geveild en aan het Innovatiefonds worden toegevoegd.