De Europese Commissie wil de seizoenarbeiders beschermen

Op 16 juli 2020 stelde de Europese Commissie richtlijnen voor over de bescherming van seizoenarbeiders in de EU in het kader van de coronaviruspandemie. Hierin wordt de nationale overheden, arbeidsinspecties en sociale partners een leidraad geboden om de rechten, de gezondheid en de veiligheid van seizoenarbeiders te waarborgen en ervoor te zorgen dat seizoenarbeiders hun rechten kennen.

Grensoverschrijdende seizoenarbeiders genieten een ruim aantal rechten, maar gezien de tijdelijke aard van hun werk kunnen zij kwetsbaarder zijn voor precaire werk- en leefomstandigheden. De coronaviruspandemie heeft deze werk- en leefomstandigheden zichtbaarder gemaakt, en in sommige gevallen verergerd. In sommige gevallen kunnen dergelijke problemen het risico op clusters van COVID-19 vergroten.

Nicolas Schmit, commissaris voor Werkgelegenheid en Sociale Rechten: 'Elk jaar helpen honderdduizenden seizoenarbeiders uiterst belangrijke sectoren van de economie van de EU, zoals voedsel en landbouw, te ondersteunen. De coronaviruspandemie heeft de moeilijke leef- en werkomstandigheden waarmee ze te maken hebben aan het licht gebracht. Dit probleem moet worden aangepakt. Onze richtsnoeren zijn een waarschuwingssignaal voor de lidstaten en bedrijven om ervoor te zorgen dat zij hun plicht nakomen om onmisbare, maar kwetsbare werknemers te beschermen.'

(Foto Janek Skarzynski,© EU - 2020)

Nicolas Schmit (1953) Europees commissaris voor Werkgelegenheid en Sociale Rechten

De Commissie houdt weliswaar toezicht op de juiste toepassing van de regels van het Unierecht met betrekking tot seizoenarbeiders, maar de nationale overheden zijn hiervoor verantwoordelijk. Daarom moeten dringend passende maatregelen worden genomen. De richtsnoeren hebben betrekking op verschillende aspecten, zoals:

-het recht van seizoenarbeiders om in een EU-lidstaat te werken, ongeacht of zij EU--onderdanen zijn of afkomstig zijn uit landen buiten de EU

-geschikte leef- en werkomstandigheden, met name het bewaren van sociale afstand en -passende hygiënemaatregelen

-duidelijke communicatie met werknemers met betrekking tot hun rechten

-zwartwerk

-aspecten in verband met sociale zekerheid

Actie op nationaal niveau. In de richtlijnen worden de nationale overheden en de sociale partners verzocht hernieuwde inspanningen te leveren voor de correcte toepassing en handhaving van de regels. Zij bevatten concrete aanbevelingen en suggesties voor acties die op nationaal of EU-niveau moeten worden ondernomen, zoals:

de lidstaten oproepen alle nodige maatregelen te nemen om te zorgen voor fatsoenlijke werk- en leefomstandigheden voor seizoenarbeiders

de lidstaten oproepen om meer bekendheid te geven aan de vereisten op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk die betrekking hebben op seizoenarbeiders, om de werkgevers te helpen bij de naleving van de desbetreffende wettelijke vereisten en de werknemers duidelijke informatie te verstrekken in een taal die zij begrijpen

de lidstaten uitnodigen om praktisch advies te verstrekken aan kleinere ondernemingen

de lidstaten verzoeken inspecties ter plaatse te versterken om de juiste toepassing van de regels inzake veiligheid en gezondheid op het werk voor seizoenarbeiders te garanderen.

De Commissie zal in verband met deze belangrijke kwestie blijven samenwerken met de lidstaten, de sociale partners, het Europees Agentschap voor de veiligheid en de gezondheid op het werk (EU-OSHA) en de Europese Arbeidsautoriteit (ELA).

Actie op EU-niveau. De Commissie heeft een aantal acties gepland om de bescherming van de rechten van seizoenarbeiders te verbeteren, waaronder:

-een studie, waarin gegevens over mobiliteit van seizoenarbeiders binnen de EU worden verzameld en de belangrijkste uitdagingen worden aangegeven, onder meer met betrekking tot onderaanneming;

-een door het EU-OSHA in nauwe samenwerking met het Comité van hoge functionarissen van de arbeidinspectie uitgevoerd onderzoek naar beroepen met een hoog risico, met inbegrip van seizoenarbeid;

-een door de ELA gecoördineerde bewustmakingscampagne gericht op sectoren waarin seizoenarbeid vaker voorkomt;

-een hoorzitting met de Europese sociale partners over seizoenarbeiders;

-een studie met een vergelijkende analyse in verschillende lidstaten door het netwerk van juridische deskundigen op het gebied van het vrije verkeer van werknemers en de coördinatie van de sociale zekerheid (MoveS);

-ondersteuning van de lidstaten via het Europees platform tegen zwartwerk en de campagne #EU4FairWork om de rechten en plichten van werknemers en werkgevers beter onder de aandacht te brengen.

Achtergrond. In de richtlijnen die werden voorgesteld, worden de rechten van seizoenarbeiders opgesomd, ongeacht hun status: of het nu gaat om EU-burgers dan wel om onderdanen van derde landen, met inbegrip van onderdanen van derde landen die regelmatig in het buitenland werken op eigen initiatief of die bijvoorbeeld via uitzendbureaus en wervingsbureaus zijn gedetacheerd. Het is van essentieel belang dat seizoenarbeiders en hun werkgevers over alle nodige informatie beschikken betreffende de bescherming die zij genieten en de verplichtingen die zij moeten nakomen.

Meer dan 17,6 miljoen burgers wonen of werken in een andere lidstaat dan die van hun nationaliteit. Bepaalde sectoren van de Europese economie, met name de sectoren agrovoeding en toerisme, zijn voor specifieke perioden van het jaar afhankelijk van de hulp van seizoenarbeiders uit EU-lidstaten en derde landen. Volgens ramingen van de Commissie ligt het gemiddelde aantal actieve seizoenarbeiders in de EU per jaar tussen enkele honderdduizenden en een miljoen.

De Commissie houdt weliswaar toezicht op de juiste toepassing van de regels van het Unierecht en het nationale recht met betrekking tot seizoenarbeiders in de EU, maar de juiste toepassing van deze regels valt onder de verantwoordelijkheid van de nationale overheden. Om seizoenarbeiders te beschermen wordt de lidstaten verzocht de handhaving van de bestaande EU- en nationale wetgeving te verbeteren en de inspecties ter plaatse op dit gebied te versterken, onder meer met de steun van de Europese Arbeidsautoriteit (ELA).

Deze richtlijnen zijn een aanvulling op de op 30 maart 2020 bekendgemaakte richtsnoeren betreffende de uitoefening van het recht op vrij verkeer van werknemers tijdens de uitbraak van COVID-19 en vormen het antwoord op een oproep van het Europees Parlement in zijn resolutie van 19 juni 2020 over bescherming van grensoverschrijdende en seizoenarbeiders.