De Europese Raad keurt het fonds voor rechtvaardige groene transitie goed

De Europese Raad heeft op 7 juni 2021 een verordening aangenomen tot instelling van een fonds van 17,5 miljard euro dat zal bijdragen tot een eerlijke en inclusieve groene overgang.

Het fonds voor een eerlijke overgang Just Transition Fund (JTF) zal projecten financieren die de sociaaleconomische kosten zullen verlichten voor gemeenschappen in de hele EU die sterk afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen of broeikasgas intensieve industrieën en die de lokale economie moeten diversifiëren. Dit is een van de maatregelen die de EU neemt om haar doelstelling te halen om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 55% te verminderen en tegen 2050 klimaatneutraal te zijn.

(Foto Mario Salerno/© EU 2019)

Ângelo Nelson do Rosário de Souza ComMAIC (India, 1954) is een Portugese econoom, huidig minister van Planning in de XXIIe Grondwettelijke Regering. Hij is econoom met een graad in de economie van het Portugese Ministerie van Planning

'Het welslagen van de Europese Green Deal staat of valt met het verzachten van de gevolgen voor degenen die het hardst worden getroffen door het koolstofarm maken van de economie. Het Just Transition Fund zal bedrijven en werknemers op lokaal niveau de broodnodige steun bieden, zodat we als Unie samen de klimaatverandering kunnen bestrijden en niemand achterlaten' -aldus Nelson de Souza, Portugees minister van Ruimtelijke Ordening, voorzitter van de Raad

Territoriale aanpak. De EU-regio's en -lidstaten hebben een verschillende startpositie in de klimaatovergang en verschillende capaciteiten om de toekomstige uitdagingen aan te gaan. In dit verband wil het JTF voorkomen dat de verschillen groter worden door te investeren in gebieden die de productie en het gebruik van steenkool, bruinkool, turf en olieschalie geleidelijk moeten stopzetten of sterk vervuilende industrieën moeten omvormen.

Financiering zal alleen beschikbaar worden gesteld op basis van territoriale plannen voor een rechtvaardige overgang, die door de lidstaten samen met de betrokken lokale en regionale overheden moeten worden opgesteld. In deze plannen moet worden aangegeven welke gebieden het zwaarst worden getroffen en welke investeringen daar nodig zijn.

Middelen. Het totale bedrag van 17,5 miljard euro (in prijzen van 2018) bestaat uit 7,5 miljard euro die beschikbaar is voor vastleggingen in de begroting voor de periode 2021-2027 en 10 miljard euro uit het herstelinstrument (Next Generation EU) dat beschikbaar is voor de jaren 2021, 2022 en 2023. De lidstaten zullen ook bijdragen aan JTF-programma's. Daarnaast kunnen zij middelen overdragen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling en het Europees Sociaal Fonds Plus. Dit kan potentieel bijna 30 miljard euro aan investeringen vrijmaken.

Reikwijdte van de steun. Het JTF zal kleine en middelgrote ondernemingen (KMO's), met inbegrip van startende ondernemingen, en de oprichting van nieuwe bedrijven ondersteunen. Een belangrijk aandachtspunt van het fonds is mensen te helpen zich aan te passen aan nieuwe arbeidskansen door middel van investeringen in opleiding en omscholing van werknemers en werkzoekenden, hulp bij het zoeken naar werk en maatregelen voor sociale insluiting.

Andere soorten investeringen zijn onder meer onderzoek en innovatie, de overdracht van geavanceerde technologieën, betaalbare groene energie en energieopslag, het koolstofvrij maken van lokaal vervoer, digitalisering, en het versterken van de circulaire economie, onder meer door afvalpreventie. Investeringen in kerncentrales, fossiele brandstoffen en tabaksproducten zijn van de werkingssfeer van de steun uitgesloten.

 Lees ook: Regulation establishing the Just Transition Fund including allocations per country in Annex I (pdf 57 pagina’s)