De bibliotheken in Nederland krijgen steeds minder leden

In 2018 waren 69.000 mensen minder lid van de bibliotheek in Nederland dan een jaar eerder. Ook werden er ruim 4 miljoen minder papieren boeken uitgeleend. De uitleen van e-books en het downloaden van luisterboeken namen echter toe. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en de Koninklijke Bibliotheek (KB).

In 2018 waren ruim 3,6 miljoen mensen lid van de openbare bibliotheek. Een jaar eerder waren dat nog 3,7 miljoen mensen. Het aantal volwassenen met een bibliotheek- lidmaatschap daalde met 27 duizend en het aantal jeugdleden met 42 duizend. Verder waren er 1,8 miljoen geregistreerde digitale accounts, 20 procent meer dan een jaar eerder. Het aantal actieve digitale accounts dat gebruikt werd om e-books te lenen steeg met bijna 12 duizend naar 213 duizend.

Lidmaatschap van een openbare bibliotheek is op de meeste plaatsen voor kinderen gratis. Tussen 2005 en 2018 nam het aantal jeugdleden toe van bijna 2,0 miljoen naar 2,3 miljoen. Ruim twee derde van alle jongeren onder de 18 jaar was lid van een openbare bibliotheek. Voor volwassenen was dit 10 procent. In 2005 was 16 procent van de volwassenen en 56 procent van de jongeren lid van een openbare bibliotheek.

(Bron CBS/KB - 2019)

Uitleningen van de openbare- en digitale bibliotheken in Nederland tussen 2005-2018

Minder papieren boeken, meer digitale en luisterboeken. Bibliotheekleden leenden in 2018 ruim 63 miljoen papieren boeken, ruim 4 miljoen minder dan een jaar eerder. Daarnaast daalde de uitleen van bladmuziek en audiovisuele materialen zoals cd’s en dvd’s. De uitleen van e-books steeg met 300 duizend, tot bijna 3,5 miljoen. Ook het downloaden van luisterboeken nam toe: van bijna 900 duizend downloads in 2017 naar 1,3 miljoen in 2018. Dat is een toename van ruim 50 procent en zeven keer zoveel als in 2015, het eerste jaar na de start van de landelijke digitale openbare bibliotheek in 2014. Van de actieve digitale accounts was 57 procent bedoeld om e-books te lenen, 33 procent om luisterboeken te downloaden en 10 procent om cursussen te volgen.

Bredere maatschappelijke functie. Naast het aanbieden van fysieke en digitale bibliotheekproducten is het organiseren van activiteiten een belangrijk middel voor de openbare bibliotheek om invulling te geven aan de verschillende kernfuncties. In 2018 organiseerden de bibliotheken ruim 200 duizend activiteiten. Het zwaartepunt lag bij Leesbevordering en kennismaking met literatuur en Educatie en ontwikkeling.

Afstand tot bibliotheeklocaties met brede dienstverlening toegenomen. In 2018 waren er 146 Nederlandse bibliotheekorganisaties met 931 bibliotheeklocaties met brede dienstverlening. De gemiddelde afstand tot een bibliotheeklocatie in 2018 was 1,9 kilometer. In 2014 was dat nog 1,8 kilometer. In 2018 hadden de inwoners van de meeste gemeenten een bibliotheeklocatie tot hun beschikking op minder dan 3 kilometer met de auto. Het verst moesten inwoners van Noord-Beveland en Veere reizen: respectievelijk 14,6 en 9,3 kilometer. Inwoners van Schiermonnikoog en Vlieland woonden met 0,7 kilometer gemiddeld het dichtst bij een dergelijke bibliotheeklocatie. De grootste veranderingen in afstand sinds 2014 vonden plaats in Montfoort (+5,6 km), Bergeijk (+5,3 km) en Lopik (+4,5 km).


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Informatiebalie in de Bibliotheek Amstelland aan het Stadsplein in Amstelveen in juni 2018

Uit de jaarcijfers van Bibliotheek Amstelland 2018 blijkt dat in 2017 het aantal leden van 0 tot 4 jaar van de bibliotheek aan het Stadsplein en die van Westwijk 908 personen bedroeg en in 2018 was dit aantal bijna verdubbeld naar 1.464 leden. In de bibliotheek in Aalsmeer bedroeg het getal van de 0-4-jarige leden in 2017 1.339 en in 2018 was dit 2.136.
In de drie gemeentes Amstelveen, Aalsmeer en Uithoorn was het aantal leden in 2017 van 4 tot 12 jaar 12.494 en in 2018 iets gestegen naar 13.487.

Van 12 tot 18 jaar kwam het aantal leden in 2017 in de bibliotheken van het Stadsplein, de Westwijk en het Amstelveen College op 10.066 en in 2018 zakte dit aantal naar 9.745, dus bijna 100 leden minder. Het totaal aantal jeugd en volwassen leden bedroeg in 2017 35.551 en in 2018 steeg dit iets nl naar 36.330. Totaal aantal fysieke bezoeken was in 2017 644.591 en in 2018 661.261 en het aantal bezoeken via de website en digitale app bestond in 2017 uit 67.483 en in 2018 uit 66.264 bezoeken.

Bibliotheek Amstelland zet zich in voor de gemeente Aalsmeer, Amstelveen en Uithoorn. Met de gemeenten zijn er afspraken gemaakt over de te behalen jaarlijkse resultaten. Deze afspraken sluiten aan bij de visie van Bibliotheek Amstelland en de taken van de Bibliotheek zoals ze zijn vastgesteld in de bibliotheekwet. Sommige van deze resultaten worden beschrijvend opgeleverd, andere resultaten worden met een concreet getal aangeduid. Bekijk de cijfers van 2018 per thema door te klikken op de thema’s in de rechterkolom. Wilt u alle uitleencijfers en bezoekersaantallen liever onder elkaar zien, bekijk dan het pdf (6 pagina’s).