De digitale toekomst van Europa

Op 19 februari 2020 maakte de Europese Commissie haar ideeën en acties bekend voor een digitalisering die iedereen ten goede komt en waarmee Europa zich van zijn beste kant laat zien: open, eerlijk, divers, democratisch en zelfbewust. De Commissie schetst een Europese samenleving die sterk staat door digitale oplossingen waarbij mensen voorop worden gesteld, bedrijven nieuwe mogelijkheden krijgen en de ontwikkeling van betrouwbare technologie krachtig wordt gestimuleerd. Zo moet de nieuwe aanpak bijdragen tot een open en democratische samenleving en een bloeiende en duurzame economie. Digitalisering is van groot belang voor het tegengaan van de klimaatverandering en het realiseren van de groene transitie. Met de Europese datastrategie en de beleidsopties voor een mensgerichte ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (KI) zijn vandaag de eerste stappen gezet op weg naar die doelen.

(Foto Mathieu Cugnot © European Union 2019 - 2019)

Ursula von der Leyen voorzitter van de Europese Commissie

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie: 'Uit de strategie die we vandaag presenteren, spreekt onze ambitie vorm te geven aan de digitale toekomst van Europa. Van cyberbeveiliging, kritieke infrastructuur, digitaal onderwijs en digitale vaardigheden tot democratie en media: alles komt aan bod. Ik wil dat Europa op digitaal gebied laat zien, waar zij voor staat: een open, eerlijke, diverse, democratische en zelfbewuste samenleving.'

Margrethe Vestager, uitvoerend vicevoorzitter voor een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk: 'We willen dat elke burger, werknemer of zelfstandige een eerlijke kans krijgt om de vruchten te plukken van de digitalisering. Denk bijvoorbeeld aan veiliger of minder vervuilend rijden dankzij geconnecteerde auto's of aan medische beeldvorming met behulp van kunstmatige intelligentie, die artsen in staat stelt ziektes in een veel vroeger stadium op te sporen en levens te redden.'


(Foto © EU - 2019)

Margrethe Vestager (1968 ) is een Deense politicus van de links-liberale partij Radikale Venstre (RV= Radicaal Links). Zij is sinds 2014 EU-commissaris voor mededinging. Sinds 1 december 2019 is zij ook uitvoerend vicevoorzitter en commissaris voor digitale media

Thierry Breton, commissaris voor Interne Markt: 'Onze samenleving genereert een stortvloed aan industriële en publieke data, die de manier waarop we produceren, consumeren en leven ingrijpend zal veranderen. Ik wil dat Europese bedrijven, waaronder onze vele kmo's, toegang krijgen tot deze data en waarde creëren voor de Europeanen, onder meer door nieuwe toepassingen te ontwikkelen op basis van kunstmatige intelligentie. Europa heeft alles in huis om bij de race om “big data” voorop te lopen, zodat de Europese consument ook in de toekomst kan profiteren van de technologische soevereiniteit, het industriële leiderschap en het economische concurrentievermogen van de Unie.'

Europa als betrouwbare digitale koploper. Digitale technologieën zullen, mits doelbewust toegepast, burgers en bedrijven op tal van manieren ten goede komen. Voor de komende vijf jaar heeft de Commissie zich drie belangrijke doelen gesteld:

-technologie die werkt voor de mensen;

-een eerlijke en concurrerende economie; en

-een open, democratische en duurzame samenleving.

Ook in de toekomst moet Europa het hebben van technologie, onderzoek, innovatie en vindingrijkheid en haar krachtige bescherming van rechten en grondwaarden. Nieuwe beleidsmaatregelen en kaders zullen Europa in staat stellen om geavanceerde digitale technologieën te benutten en haar capaciteit op het gebied van cyberveiligheid te versterken. Europa blijft instaan voor haar open, democratische en duurzame samenleving – en digitale hulpmiddelen kunnen daarbij een rol spelen. De Unie zal op haar eigen voorwaarden evolueren tot een mondiaal concurrerende, op waarden gebaseerde en inclusieve digitale economie en samenleving. Daarbij blijft haar markt open maar op regels gebaseerd en zal zij nauw blijven samenwerken met haar internationale partners.

Europa als koploper op het gebied van betrouwbare kunstmatige intelligentie. Europa heeft alles in huis om uit te groeien tot een wereldleider op het gebied van kunstmatige-intelligentiesystemen die veilig kunnen worden gebruikt en toegepast. We kunnen bogen op uitstekende onderzoekscentra, veilige digitale systemen en een krachtige positie op het gebied van robotica. Ook beschikken we over tal van concurrerende industriële en dienstensectoren, zoals de automobiel-, energie-, zorg- en landbouwsector.


(Foto Jennifer Jacquemart/© EU - 2019)

Thierry Breton (1955) is een Franse zakenman, voormalig hoogleraar en politicus. Sinds 1 december 2019 is hij Europees commissaris voor interne markt en diensten met een uitgebreide verantwoordelijkheid voor defensie en ruimtevaart in de Commissie-von der Leyen

In haar witboek schetst de Commissie een kader voor betrouwbare kunstmatige intelligentie, dat uitgaat van excellentie en vertrouwen. Het doel is om in partnerschap met de particuliere en de publieke sector in de hele waardeketen middelen te mobiliseren en er met de juiste stimulansen voor te zorgen dat KI sneller ingang vindt, ook bij kmo's. Daartoe moet ook met de lidstaten en de onderzoeksgemeenschap worden samengewerkt om ervoor te zorgen dat talent naar Europa komt en hier blijft. Aangezien KI-systemen complex kunnen zijn en soms met aanzienlijke risico's gepaard kunnen gaan, is het winnen van vertrouwen van cruciaal belang. Er moeten duidelijke voorschriften komen die zich op risicovolle KI-systemen toespitsen en niet al te belastend zijn voor systemen die met minder risico gepaard gaan. Er blijven strikte EU-voorschriften van toepassing om de consument te beschermen tegen oneerlijke handelspraktijken, misbruik van persoonsgegevens en schending van privacy.

Voor risicovolle sectoren, zoals zorg, politie en vervoer, zouden KI-systemen transparant en traceerbaar moeten zijn en door mensen moeten worden gecontroleerd. Autoriteiten moeten de door algoritmes gebruikte data kunnen controleren en certificeren, zoals zij dat doen met cosmetica, auto's en speelgoed. Er zijn datasets zonder vertekeningen nodig om risicovolle systemen zo te trainen dat zij goed werken en ervoor te zorgen dat de grondrechten, waaronder met name non-discriminatie, in acht worden genomen. Momenteel is het gebruik van gezichtsherkenning voor biometrische identificatie op afstand over het algemeen verboden en alleen in enkele naar behoren gemotiveerde en evenredige uitzonderingsgevallen toegestaan, als aan de nodige waarborgen wordt voldaan en het nationaal of EU-recht daarin voorziet. De Commissie wil een breed debat starten over de omstandigheden waaronder dergelijke uitzonderingen in de toekomst eventueel zouden kunnen worden gemaakt. Voor minder risicovolle KI-toepassingen overweegt de Commissie de invoering van vrijwillige keurmerken als hogere normen worden aangehouden. Alle KI-toepassingen zijn welkom op de Europese markt, mits zij aan de EU-regels voldoen.

Europa als koploper in de data-economie. Bedrijven en overheidsinstanties genereren steeds meer data. De volgende golf van industriële data zal ingrijpende gevolgen hebben voor de manier waarop we produceren, consumeren en leven. Het potentieel van die data blijft momenteel echter grotendeels onbenut. Europa heeft alles in zich om uit te groeien tot leider op het gebied van de nieuwe data-economie: de krachtigste industriële basis van de wereld (waarvan kmo's een vitaal onderdeel zijn), de technologieën, de vaardigheden en voortaan ook een duidelijke visie.

De Europese datastrategie moet van de EU het toonbeeld maken van een samenleving die sterk staat door slim datagebruik. Daartoe moet een echte Europese dataruimte tot stand worden gebracht, d.w.z. een eengemaakte markt voor data, waardoor ook ongebruikte data worden ontsloten. Het is de bedoeling binnen de Europese Unie en tussen sectoren een datastroom op gang te brengen waar bedrijven, onderzoekers en overheden hun voordeel mee kunnen doen. Burgers, bedrijven en organisaties zouden in staat moeten worden gesteld om betere beslissingen te nemen op basis van inzichten ontleend aan niet-persoonsgebonden gegevens. Zulke gegevens zouden voor iedereen beschikbaar moeten zijn: voor openbare én particuliere partijen, voor start-ups én grote ondernemingen.

Daartoe zal de Commissie in de eerste plaats voorstellen om een passend regelgevingskader vast te stellen voor het beheer van, de toegang tot en het hergebruik van data in de betrekkingen tussen bedrijven onderling, tussen bedrijven en de overheid en binnen overheidsdiensten. Een en ander vereist behalve stimulansen voor het delen van data ook praktische, eerlijke en duidelijke regels om te waarborgen dat de toegang tot en het gebruik van data in overeenstemming zijn met Europese waarden en rechten op het gebied van persoonsgegevens, consumentenbescherming en mededingingsregels. Het betekent ook dat overheidsinformatie breder beschikbaar moet worden gesteld door in de hele EU hoogwaardige datasets te ontsluiten met het oog op hergebruik voor innovatie.

Ten tweede wil de Commissie steun bieden voor de ontwikkeling van technologische systemen en infrastructuren van de volgende generatie waarmee de EU en alle actoren de kansen van de data-economie kunnen benutten. Zij zal bijdragen in investeringen in Europese projecten met grote impact op het gebied van Europese dataruimtes en in betrouwbare en energie-efficiënte cloud-infrastructuur. Ten slotte zal zij specifieke sectorale acties starten om Europese dataruimtes te creëren in sectoren als industriële fabricage, de Green Deal, mobiliteit en zorg. Ook zal de Commissie zich blijven inspannen om de kloof op het gebied van digitale vaardigheden onder Europeanen verder te verkleinen en nagaan hoe burgers meer zeggenschap kunnen krijgen over de toegang tot de gegevens die machines over hen genereren.

Volgende stappen. Volgens de strategie die vandaag is bekendgemaakt, zal de Commissie later dit jaar een wet inzake digitale diensten en een Europees actieplan voor democratie presenteren, een herziening van de eIDAS-verordening voorstellen en de cyberveiligheid versterken door middel van een gezamenlijke cybereenheid. Europa zal ook allianties blijven sluiten met partners wereldwijd, en daarvoor gebruikmaken van haar regelgevingsbevoegdheid, capaciteitsopbouw, diplomatie en financiering om het Europese digitaliseringsmodel te bevorderen. Het witboek over kunstmatige intelligentie kan nu tot en met 19 mei 2020 worden geraadpleegd. De Commissie verzamelt ook feedback over haar datastrategie. Op basis hiervan zal de Commissie nadere actie ondernemen ter ondersteuning van de ontwikkeling van betrouwbare KI en de data-economie.

Chronologisch overzicht. Sinds 2014 heeft de Commissie een aantal stappen ondernomen ter bevordering van een data-agile economie, zoals de verordening inzake het vrije verkeer van niet-persoonsgebonden gegevens, de cyberbeveiligingsverordening, de richtlijn open data en de algemene verordening gegevensbescherming. In 2018 presenteerde de Commissie voor het eerst een KI-strategie en kwam zij met de lidstaten een gecoördineerd plan overeen. Het vandaag gepresenteerde kader voor KI bouwt ook voort op het werk van de deskundigengroep op hoog niveau inzake KI, die in april 2019 ethische richtsnoeren inzake betrouwbare KI heeft uitgebracht. In haar politieke beleidslijnen benadrukt Commissievoorzitter Ursula von der Leyen dat Europa het voortouw moet nemen in de transitie naar een gezonde planeet en een nieuwe digitale wereld. In dat kader kondigde zij aan in de eerste 100 dagen van haar ambtstermijn het debat op gang te zullen brengen over mensgerichte en ethische kunstmatige intelligentie en het gebruik van big data om welvaart te genereren voor de samenleving en het bedrijfsleven.