De gemeente Amstelveen moet flink betalen voor ruimen graf

De begraafplaats Zorgvlied, gelegen aan Amsteldijk 273 in Amsterdam, is eigendom van de Gemeente Amstelveen, voorheen Nieuwer-Amstel. In 1867 kocht de gemeente Nieuwer - Amstel op een publieke veiling een stuk weiland aan de Amsteldijk, waar voorheen het buitenverblijf Zorgvliet stond. Dat werd na de verkoop ervan gesloopt en tuinarchitect de heer J.D. Zocher jr. werd benaderd om een plan en een begroting te maken voor de aanleg van een begraafplaats.

Geschil over ruimen van een graf. ‘De Gemeente Amstelveen had een familiegraf op begraafplaats Zorgvlied niet mogen ruimen’ meldde de rechtbank in Amsterdam op 28 maart 2018. De eigenaar van het graf ontvangt nu een flinke schadevergoeding. Bij het ruimen van een tweede graf heeft de gemeente wel correct gehandeld. Volgens de rechtbank spitste het geschil zich toe op een tweetal (familie)graven op Zorgvlied, waarvan het uitsluitend recht te begraven in het graf [graf I] is uitgegeven op 31 maart 1910 en het uitsluitend recht te begraven in het graf [graf II] op 6 april 1911.

Grafrechten. Blijkens de overgelegde aktes is het onderhoud van graf [graf I] afgekocht. Onderhoud omvat het schoonhouden van de grafstenen en het onderhoud aan de beplanting op de monumenten. De laatst bekende rechthebbende op het graf [graf I] betrof de vader van [eisers], zijnde de heer [naam], geboren op [geboortedatum] 1908 en overleden op 25 augustus 1999. De laatst bekende rechthebbende op het graf [graf II] betrof mevrouw [naam], die op 15 maart 1968 overleed.

Rode Lijst. Graf [graf II] is vanaf 2006 op de zogenaamde 'Rode lijst' geplaatst en voorzien van een bordje met het verzoek aan bezoekers van dit graf om zich te melden. Dit meldingsverzoek wordt ook altijd op het mededelingenbord aangegeven. Op 1 november 2010 is het graf [graf II] gereedgemaakt voor uitgifte en nadien geruimd. Op 6 november 2010 is het grafrecht op de grafruimte opnieuw uitgegeven aan een derde. Het graf [graf I] is op 19 juni 2007 op de 'Rode lijst' geplaatst en vanaf dat tijdstip voorzien van eenzelfde bordje met een meldingsverzoek en eveneens een melding van het voornemen om het graf te gaan ruimen op het mededelingenbord. Dit graf is ook op 1 november 2010 gereed gemaakt voor uitgifte, nadien geruimd en op 30 oktober 2012 opnieuw uitgegeven aan een derde. In beide gevallen is een nieuw grafrecht aan derden verleend.

(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Het graf van schrijver Harry Mulisch (1927-2010) op begraafplaats Zorgvlied
Dit is op de plaats van Graf II van de geruimde graven

Eis: geen vergoeding in natura. Op 15 november 2014 is een zus van de eisers overleden. Zij zou volgens haar wens worden bijgezet in één van de familiegraven. Begin 2015 hebben de eisers geconstateerd dat de graven waren geruimd en bleek het bijzetten van de stoffelijke resten van de zus van de eisers in één van de familiegraven blijvend onmogelijk, omdat de graven opnieuw aan derden waren uitgegeven. De eisers hebben vervolgens bij brief van 31 juli 2015 de Gemeente Amstelveen aansprakelijk gesteld, waarop de Gemeente Amstelveen een nieuw kosteloos graf met daarop een blanco monument aanbood. Bij brief van 22 november 2016 schreef de gemachtigde van de eisers aan de verzekeraar van de Gemeente Amstelveen onder andere: 'Geen vergoeding in natura'.

De eisers stelden kort gezegd, dat de Gemeente Amstelveen onrechtmatig jegens haar heeft gehandeld als gevolg, waarvan zij schade hebben geleden. Het onrechtmatig handelen bestaat eruit dat Zorgvlied onterecht is overgegaan tot het ruimen van de graven en de graven opnieuw aan derden heeft uitgegeven, aldus de eisers. Zij hebben de schade als volgt gespecificeerd:

- Kosten nieuw grafrecht (2 x € 11.960,00) € 23.920,00.
- Kosten onderhoud graf (2 x € 15.400,00) € 30.800,00.
- Begrafenis [zus 2] € 1.500,00.
- Gedenksteen met inscriptie (2 x € 5.000,00) € 10.000,00.
- Gevolgschade € 5.000,00.
- Immateriële schade € 10.000,00.
- Advocaatkosten € 10.000,00.
Totaal: € 91.220,00 .

Beheersverordening Zorgvlied. Op grond van artikel 18 lid 1 van de Beheersverordening Zorgvlied 1990 kan het uitsluitend recht om in een bepaald graf te begraven, op schriftelijk verzoek of, zoals uit een over te leggen testamentaire beschikking van de rechthebbende blijkt, worden overgeschreven ten name van een ander. Op grond van artikel 18 lid 2 kan na het overlijden van een rechthebbende ook op schriftelijk verzoek van de erfgenamen overschrijving plaatsvinden, mits dit verzoek binnen drie jaren na het overlijden van de rechthebbende wordt gedaan. In geval na het overlijden van de rechthebbende het verzoek tot overschrijving niet binnen deze termijn van drie jaar wordt gedaan, wordt aangenomen dat op het uitsluitend recht op het graf geen prijs wordt gesteld en vervalt ingevolge de Beheersverordening dit uitsluitend recht tot begraven in het graf, waarna dit graf geruimd kan worden met inachtneming van de wettelijke termijn (artikel 18 lid 3 Beheersverordening Zorgvlied 1990).

Vordering eiser. Zus 1 heeft ook gevorderd om de beenderen van haar voorvaderen aan haar ter beschikking te stellen, zodat deze op een andere plek kunnen worden herbegraven. De Gemeente Amstelveen stelt zich op het standpunt dat herbegraving feitelijk onmogelijk is geworden nu de stoffelijke resten niet meer identificeerbaar zijn. De Gemeente Amstelveen heeft daartoe aangevoerd dat graven in secties worden geruimd en dat beenderen in ongenummerde en ongedateerde zakken zonder persoonlijke herleidbare spullen worden geplaatst op meerdere daartoe bestemde plekken. Zo ook de beenderen uit het geruimde graf [graf I]. Zij heeft verder ter zitting aangevoerd dat er sprake is van een verteringsproces en van vermenging van beenderen met beenderen uit andere graven. Zus 1 heeft daarentegen aangevoerd dat ondanks mogelijke vermenging de beenderen wel degelijk middels DNA-onderzoek identificeerbaar zijn.


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Dergelijke waarschuwingsborden worden lang tevoren geplaatst bij graven die men wenst te ruimen.
Dit waarschuwingsbord is vastgelegd 30 maart 2018: Aankondiging Ruimen van Graven: 'Onderstaande graven worden vanaf juli 2018 geruimd. Heeft u belang bij een van de graven, wilt u zich dan melden bij de receptie a.u.b.'

Vonnis Rechtbank. De rechtbank verklaart voor recht dat de Gemeente Amstelveen jegens zus 1 onrechtmatig heeft gehandeld door het ruimen van graf I en:

- veroordeelt de Gemeente Amstelveen tot betaling aan de eiser, in zijn hoedanigheid van gevolmachtigde van zus 1, van € 9.236,00 vermeerderd met de wettelijke rente als bedoeld in art. 6:119 BW over dat bedrag met ingang van 31 juli 2015 tot de dag van volledige betaling;
- veroordeelt de Gemeente Amstelveen in de proceskosten, tot aan dit vonnis aan de zijde van eiser, in zijn hoedanigheid van gevolmachtigde van zus 1, begroot op € 1.748,31 te voldoen binnen 14 dagen na de betekening van dit vonnis, bij gebreke waarvan voormeld bedrag wordt vermeerderd met de wettelijke rente met ingang van de vijftiende dag na de betekening van dit vonnis tot de dag van volledige betaling;
- veroordeelt de Gemeente Amstelveen in de na dit vonnis ontstane kosten, begroot op € 131,00 aan salaris advocaat, te vermeerderen, onder de voorwaarde dat de Gemeente Amstelveen niet binnen 14 dagen na aanschrijving aan het vonnis heeft voldaan en er vervolgens betekening van de uitspraak heeft plaatsgevonden, met een bedrag van € 68,00 aan salaris advocaat en de explootkosten van betekening van de uitspraak;
- verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad;
- wijst het meer of anders gevorderde af.

Aldus gewezen door mr. P. Vrugt, rechter, bijgestaan door mr. M.M. de Keizer, griffier, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 28 maart 2018.

Lees ook in het Algemeen Dagblad het artikel hierover.