De jongvolwassenheid verandert in Nederland

De leeftijd, waarop jongvolwassenen (25-35 jaar) zelfstandig handelen verandert in Nederland. Krapte op de woningmarkt maakt het moeilijker voor starters om een eerste eigen woning te kopen, flexibele arbeidscontracten verzwakken de zelfstandige economische positie van jonge mensen aan het begin van hun carrière. Jongvolwassenen wonen langer thuis, of keren terug als een relatie verbroken wordt. Maar wat is de norm voor ouderlijke steun?

Met nieuwe data van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onderzocht Lonneke van den Berg, onderzoeker bij het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI), hoe jongvolwassenheid verandert en hoe jongvolwassenen met deze veranderingen omgaan. Haar onderzoek schept helderheid op dit gebied.

Lonneke van den Berg van het NIDI doet onderzoek naar de jongvolwassen levensfase, die zich uitstrekt van 25 tot en met 35 jaar. In 2022 ontving ze de Instituut Gak–KNAW prijs voor haar onderzoeksvoorstel ‘De weg naar volwassenheid in de knoop? De rol van onzekere arbeidsposities voor de leefsituatie en het welzijn van jongvolwassenen.’ In dit onderzoek ontrafelde ze de impact van tijdelijke contracten op de levenslooptransities en het welzijn van jongvolwassenen.

(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Leerlingen van het Amstelveen College in hun computerlab
Verschillen tussen jongvolwassenen zijn groot. ‘Met name jonge vrouwen zijn in de eerste periode na het uit huis gaan steeds vaker single. Veel belangrijke levensstappen worden langer uitgesteld: uit huis gaan, samenwonen en ook kinderen krijgen. Persoonlijke groei en carrièremotieven spelen daarbij een grote rol, maar ook financiële overwegingen: het is voor jonge stellen steeds moeilijker om bijvoorbeeld een geschikt huis te vinden voor een gezin,’ stelt Van den Berg vast. Ze ziet veel veranderingen in korte tijd en de verschillen tussen diverse groepen jongvolwassenen zijn groot. ‘Dat heeft met heel veel verschillende factoren te maken, zoals opleidingsniveau, sociale achtergrond, cultuur: hoe je naar familie kijkt. Of en in welke mate ouders bijspringen is daarbij heel verschillend.’

Pad naar zelfstandigheid. Hoe jongvolwassenen en ouders over verschillende scenario’s oordelen en waar de norm voor ouderlijke ondersteuning ligt, onderzocht Van den Berg met collega Matthijs Kalmijn aan de hand van een enquête die werd uitgezet in samenwerking met het populairwetenschappelijke tijdschrift Quest. Voor de feiten en data over thema’s als werk, woonsituatie of leeftijd werkt ze samen met het CBS. ‘We weten dat de CBS–cijfers heel compleet en betrouwbaar zijn.’ ‘Overigens werkt het CBS ook veel met enquêtes’, vult Ruben van Gaalen aan. ‘Maar harde data vormen wel de kern voor het kwantitatieve onderzoek naar maatschappelijke trends.’ Van Gaalen is socioloog en demograaf, werkzaam als programmacoördinator demografisch en sociaaleconomisch onderzoek bij het CBS.

Daarnaast is hij sinds 2019 als onderzoeker ook verbonden aan het NIDI. Van Gaalen is nauw betrokken bij de onderzoeken van Van den Berg. Van den Berg maakt daarbij dankbaar gebruik van de samengestelde bestanden van het CBS. ‘De databases waarin meerjarige statistieken worden gemaakt zijn voor mijn onderzoek erg waardevol. Dan worden mensen — volledig geanonimiseerd uiteraard — over een periode van tien jaar gevolgd. Die gegevens kunnen gecombineerd worden met de ontwikkelingen van — ook volledig geanonimiseerde — gegevens van bijvoorbeeld ouders en partners.’ Van Gaalen: ‘We willen bij het CBS graag meer inzicht hebben in het pad naar zelfstandigheid van jongvolwassenen. Het is een levensfase waarin de statistieken over onderwijs, welvaart en economische positie bij elkaar komen.’

Toetsbare conclusies. Onderzoek naar ontwikkelingen in de levensloop van jongvolwassenen is erg relevant voor het doen van bevolkingsprognoses. De samenwerking tussen het NIDI en het CBS ligt daarom voor de hand. ‘We vullen elkaar goed aan en kunnen daardoor heel precies zijn in onze beschrijvingen van trends,’ aldus Van Gaalen. ‘We kunnen feiten beschrijven, maar moeten altijd heel duidelijk zijn over alles wat we niet precies weten.’ Van den Berg bevestigt dat: ‘Conclusies trek ik alleen als ik ze kan toetsen.’