De 'kleine sjoel' in Amstelveen opent deuren tijdens de Open Monumentendagen 2018

Op zaterdag 8 en zondag 9 september 2018 zijn verschillende Amstelveense monumenten geopend tijdens de Open Monumentendagen. Dit jaar doet voor het eerst het gebouw aan de Randwijcklaan 13, ook bekend als de 'kleine sjoel' mee. Een unieke kans om eens achter de voordeur te kijken van dit bijzondere stukje Amstelveense historie.

De ‘kleine sjoel’ is ontworpen door architect Philip Warners. Het is in 1932 gebouwd als wijkgebouw van de Nederduits Hervormde Kerk. In 1938 werd het gebouw overgenomen door de Joodse gemeenschap en ingewijd als synagoge. Het heeft tevens dienst gedaan als Joodse school, toen Joodse kinderen tijdens de Tweede Wereldoorlog niet langer naar de reguliere scholen mochten. Na de Tweede Wereldoorlog was het een kleuterschool en tot voor kort was er een praktijk voor podologie gevestigd. Nu wordt het tijdelijk bewoond.

Het had niet veel gescheeld of het gebouwtje had er niet meer gestaan. Er waren plannen om het pand te slopen om er een nieuwbouwwoning neer te zetten. Dankzij inspanningen van omwonenden en direct betrokkenen die zich hebben geformeerd in de actiegroep ‘De Sjoelgroep’ en de eigenaren heeft de gemeente dit weten te voorkomen. Het pand is nu eigendom van de gemeente. Sinds augustus 2018 is het een officieel gemeentelijk monument.

Sjoel? Een synagoge, ook gespeld als synagoge (uitgesproken / sɪnəɡɒɡ /; uit het Grieks συναγωγή, synagogē, 'vergadering', Hebreeuws: בית כנסת bet kenesset, 'huis van vergadering' of בית תפילה bet tefila, 'huis van gebed', shול sjul , אסנוגה esnoga, of קהל kahal), is een Joods huis van gebed. Een andere naam voor synagoge, die vooral door Asjkenazische Joden wordt gebruikt, is sjoel, ook wel geschreven als shul. Asjkenazische Joden zijn een Joodse diasporabevolking die rond het einde van het eerste millennium als een aparte gemeenschap in het Heilige Roomse Rijk een joodse bevolking heeft gevormd.

(Foto Amstelveenweb.com - 2017)

Het houten gebouw, de voormalige sjoel aan de Randwijcklaan 13 in november 2017


Tijdens het Open Monumentenweekend van 8 en 9 september is in het gebouw een foto-expositie te zien. Naast beelden van de sjoel, zijn er foto’s van Tuindorp Randwijck uit heden en verleden. Ook is er informatie te vinden over architect Warners. Vanuit Randwijcklaan 13 kunnen bezoekers op eigen gelegenheid een wijkwandeling maken door Randwijck. De wandeling ‘Langs de verloren details van Tuindorp Randwijck’ is samengesteld door Stads Ontdekkingsreiziger Dolf van den Bos, tevens auteur van het boek ‘Het Tuindorp Randwijck’. De wandeling voert onder meer langs het winkelrijtje aan de Amsterdamseweg, tevens ontworpen door Warners. Ten tijde van de bouw (in 1930) was dit een revolutionair concept: winkels op een rijtje en ruim parkeergelegenheid voor die tijd. Ondanks de naam van de wandeling zijn lang niet alle details van toen verdwenen: zo zijn bijvoorbeeld nog glas-in-loodramen te ontdekken, fraai metselwerk en ook de voordeuren van woningen in de wijk zijn bijzonder.


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Het interieur van de woonkamer van het gebouw aan de Randwijcklaan 13 op 5 september 2018


Wandelaars komen tevens langs de voormalige Michiel de Ruyterschool, ook wel bekend als ‘De glazen school’, aan het Catharina van Clevepark. In dit gebouw wordt zaterdag 8 september 2018 om 15 uur officieel wijkcentrum ‘Villa Randwijck’ geopend door burgemeester Bas Eenhoorn. Tijdens het Open Monumentenweekend openen verschillende Amstelveense kerken hun deuren, zoals de Paaskerk, Pauluskerk en Annakerk. Ook het gebouw van het Apostolisch Genootschap aan de Graaf Albrechtlaan is open. De Urbanuskerk in Nes aan de Amstel is zondag geopend, de Urbanuskerk in Bovenkerk op zaterdag en zondag. In beide kerken kan de toren worden beklommen. Op Buitenplaats Wester-Amstel worden rondleidingen verzorgd, evenals op begraafplaats Zorgvlied. Kijk voor een overzicht van alle monumenten, openingstijden en activiteiten op www.openmonumentendag.nl/gemeente/amstelveen.