De persvrijheid in Nederland staat onder druk

De persvrijheid in Nederland staat onder druk. Intimidatie, geweld en bedreiging zorgen ervoor dat journalisten in hun werk worden belemmerd. Daarom nemen staatssecretaris Uslu (Cultuur en Media) en minister Yesilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) aanvullende maatregelen om de persvrijheid in Nederland te beschermen. Dat schrijven de bewindspersonen op 29 juni 2022 in een brief aan de Tweede Kamer.

(Foto Martijn Beekman - 2022)

Günay Uslu (D66) staatssecretaris Cultuur en Media

Staatssecretaris Uslu: 'Persvrijheid en persveiligheid zijn essentieel voor onze democratie. Journalisten krijgen steeds meer te maken met bedreigingen, agressie en intimidatie. Dat is onacceptabel. Uit recente rapporten en gesprekken die ik met journalisten heb gevoerd, concludeer ik dat dit een structureel, maatschappelijk probleem is dat niet eenvoudig op te lossen is. Daarom gaan we het probleem met dit plan grondig aanpakken.'

Minister Yesilgöz-Zegerius: 'Binnen de vrije samenleving kunnen we het niet tolereren dat sommigen denken anderen te moeten intimideren door hun privégegevens te verspreiden. Thuis moeten jij en je gezin veilig zijn. Als journalist moet je te allen tijde vrij en onbelemmerd je werk kunnen doen. Daarom trekken we hier de grens en leggen we bijvoorbeeld ook met het wetsvoorstel doxing in de wet vast dat we dit niet accepteren. En wie die grens toch overgaat, verdient straf.'

Recent verschenen drie rapporten over de persvrijheid in Nederland: de jaarlijkse World Press Freedom Index van Verslaggevers zonder Grenzen, Media Freedom Rapid Response (MFRR) en de jaarrapportage over 2021 van het College voor de Rechten van de Mens. Deze rapporten tonen aan dat er naast lopende maatregelen op meer terreinen actie nodig is om de persvrijheid te beschermen. Daarom breiden de bewindspersonen de maatregelen uit: door Nederlanders bewust te maken van het belang van journalistiek en het maatschappelijk debat te bevorderen, door het aanpakken van online intimidatie en door onderzoek te doen naar het probleem en naar goede voorbeelden in andere landen.


(Foto Martijn Beekman - 2022)

Dilan Yeşilgöz-Zegerius (VVD) minister van Justitie en Veiligheid

Uitbreiding maatregelen. Uslu en Yësilgöz-Zegerius verlengen allereerst hun steun aan het initiatief PersVeilig tot en met 2024. Daar kunnen journalisten terecht voor hulp bij concrete incidenten, maar ook voor trainingen om dreiging te voorkomen. Voor freelance journalisten is er een vergelijkbaar initiatief: het Flexibel Beschermingspakket Freelancers, dat tot 2023 loopt. De bewindspersonen gaan met de sector in gesprek over hoe dat pakket vanaf 2024 vervolg krijgt.

Ten tweede gaat Uslu samen met het Netwerk Mediawijsheid een aanpak ontwikkelen om Nederlanders bewust te maken van hoe media en journalistiek werken, hoe de journalistiek de macht controleert en hoe een democratie niet kan bestaan zonder een vrije, kritische en onafhankelijke pers. Ten derde wil het kabinet zorgen voor een goed functionerend systeem om meldingen van online intimidatie van journalisten tegen te gaan. Uslu en staatssecretaris Van Huffelen van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) gaan in gesprek met de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), het Genootschap van Hoofdredacteuren, de politie, het Openbaar Ministerie en relevante social mediaplatforms over welke stappen hiervoor nodig zijn.

Ten slotte laten de bewindspersonen onderzoek doen naar specifieke aspecten en doelgroepen van het probleem, zoals online intimidatie, agressie tegen vrouwelijke journalisten en tegen journalisten met een niet-westerse achtergrond. Ook wil Uslu door middel van onderzoek inzicht krijgen in wat landen die hoog scoren als het gaat om persveiligheid en persvrijheid goed doen. Deze inzichten moeten leiden tot beter beleid.

Lopend beleid. Uslu en Yësilgöz-Zegerius willen voortbouwen op bestaande maatregelen om de persvrijheid en persveiligheid te bevorderen. In de afgelopen jaren is al veel in gang gezet samen met de sector, zoals het initiatief PersVeilig. Een ander belangrijk kabinetsinitiatief om persvrijheid en persveiligheid te bevorderen is het wetsvoorstel van minister Yesilgöz-Zegerius om ‘doxing’ tegen te gaan, het delen van iemands persoonsgegevens met als doel om die persoon te intimideren.