De regels voor consumentenbescherming worden gemoderniseerd

Op 11 april 2018 publiceerde de Europese Commissie een voorstel voor een richtlijn van het forum over betere handhaving en modernisering van de EU-consumentenbeschermingsregels. Het maakte deel uit van een 'nieuwe deal voor consumenten'-pakket, dat ook een voorstel voor een richtlijn betreffende acties door belangenbehartigers ter bescherming van de collectieve belangen van consumenten omvatte.

Het voorstel werd aangekondigd in de State of the Union van 2017 door de voorzitter van de Commissie, Jean-Claude Juncker, en werd opgenomen in het werkprogramma van de Commissie voor 2018. Het had tot doel vier EU-consumentenrichtlijnen te wijzigen: de richtlijn betreffende oneerlijke handelspraktijken, de richtlijn betreffende consumentenrechten, de richtlijn betreffende oneerlijke bedingen in overeenkomsten en de richtlijn betreffende prijsaanduiding. Een nieuw artikel, dat in alle vier de richtlijnen is opgenomen, zou de lidstaten verplichten om boetes in te voeren voor wijdverbreide grensoverschrijdende inbreuken waarvan het maximum ten minste 4 % van de omzet van een handelaar zou bedragen.

Staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) heeft mede namens minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) een concept wetsvoorstel gepubliceerd voor zowel modernisering als betere handhaving van de regels voor consumentenbescherming. Informatieverplichtingen van webwinkels en online platforms richting consumenten worden uitgebreid. Ook komt er een verbod op het (laten) plaatsen van valse consumentenbeoordelingen.

(Foto Martijn Beekman/Ministerie EZ - 2018)

Mona Keijzer (CDA) staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat

Consumenten krijgen bovendien meer rechten bij het gebruik maken van ‘gratis’ digitale diensten, waarvoor zij hun persoonlijke gegevens moeten opgeven, zoals sociale media. Dezelfde regels moeten tegelijkertijd in de hele EU worden ingevoerd, zodat je ook eenvoudig over de grens online aankopen kunt doen. Staatssecretaris Mona Keijzer (EZK): 'Wat voor consumenten in de fysieke wereld geldt, moet voor hen ook online gelden. Te vaak is informatie bij zowel sociale media, digitale platforms en webwinkels nog onvolledig, onduidelijk of soms zelfs misleidend. Dat betekent dat je als consument een aankoop kunt doen of contract kan sluiten, zonder dat je goed op de hoogte bent van de voorwaarden. Daardoor kunnen problemen ontstaan bij defecten of het retourneren. Deze gemoderniseerde wettelijke consumentenbescherming is noodzakelijk om onze economie eerlijker te maken.'


(Foto Arenda Oomen/Ministerie van Justitie en Veiligheid - 2018)

drs. Sander Dekker (VVD) minister voor Rechtsbescherming


Aangescherpte regels om consumenten duidelijker en eerlijker te informeren. Er komt een verbod om zoekresultaten weer te geven zonder duidelijk te maken dat het betaalde reclame betreft of dat er is betaald om een hogere plaatsing te krijgen. Consumentenbeoordelingen moeten door online handelaren op echtheid worden gecontroleerd, voordat dit mag worden beweerd. En er komt ook een verbod voor het (tegen betaling door een ander laten) plaatsen van valse consumentenbeoordelingen.

Alle online handelaren moeten bovendien de consument gaan informeren of, en zo ja hoe, zij controleren of online reviews afkomstig zijn van consumenten die het product daadwerkelijk hebben gekocht. Ook moeten zij aan de consument laten weten of die een gepersonaliseerd aanbod krijgt, bijvoorbeeld doordat een algoritme bijhoudt wat de betreffende consument heeft gekocht en welke websites hij heeft bekeken. Digitale platforms moeten consumenten laten weten wie verantwoordelijk is (verkoper of platform) voor de levering en het afhandelen van retourzendingen, zodat de consument weet wie hij moet benaderen bij problemen. Ook moet altijd duidelijk zijn hoe de volgorde wordt vastgesteld van het aanbod dat de consument krijgt te zien op het platform.

Consumentenrechten gelden ook voor ‘gratis’ digitale diensten. Consumenten gebruiken volop ‘gratis’ digitale diensten zoals sociale media, waarvoor zij eerst hun persoonlijke gegevens moeten opgeven. Aanbieders van dergelijke diensten moeten meer informatie gaan verstrekken over bijvoorbeeld de duur van het contract en hoe dat kan worden beëindigd. Ook krijgen consumenten het recht om binnen veertien dagen de overeenkomst zonder reden te ontbinden. Op dat moment moeten zij ook hun persoonsgegevens ‘terugkrijgen’, wat wil zeggen dat de aanbieder de verwerking hiervan stopt en deze verwijdert.

Boete voor grensoverschrijdende overtredingen in elk betrokken EU-land mogelijk. De digitale economie is grensoverschrijdend. Daarom werken consumentenautoriteiten zoals de Autoriteit Consument & Markt (ACM) in de EU onderling en met de Europese Commissie samen, wanneer een bedrijf in meerdere lidstaten regels overtreedt. Wanneer een bedrijf geen gevolg geeft aan een gezamenlijk verzoek van deze toezichthouders om een overtreding te beëindigen, kunnen deze autoriteiten in 1 of meerdere lidstaten een boete opleggen die minimaal 4% van de omzet van dat bedrijf in het betrokken land bedraagt.
De internetconsultatie van het concept wetsvoorstel is vandaag gestart. Belanghebbenden kunnen 4 weken reageren op het ontwerp. Deze EU-richtlijn moet in november 2021 zijn geïmplementeerd en vanaf 22 mei 2022 worden toegepast door alle EU-lidstaten.