De speech van Patrice Lumumba

Op 17 januari 1961, aankomende zondag exact 55 jaar geleden, verdween de nieuwe premier van Belgisch Congo; Patrice Lumumba letterlijk van de aardbodem. Dit gebeurde met medeweten van het Belgische bewind. Eerder beledigde Lumumba tijdens de onafhankelijkheidsceremonie van het voormalige Belgisch Congo in 1960 de Belgische koning Boudewijn door, geheel tegen het protocol in, het woord te nemen. In een vurige speech hekelde hij het koloniale regime en de jarenlange vernedering van de zwarte bevolking.

(Bron Wikipedia - 2016)

Patrice Lumumba, tijdens de Ronde Tafel conferentie in Brussel in januari 1960

Over de affaire Lumumba wilden de direct betrokkenen jarenlang niet praten. Totdat in 1999 de oud-politiecommissaris Gerard Soete in een interview met de Belgische televisie het stilzwijgen doorbrak. Het gaf een verbijsterend inkijkje in de omstandigheden rond de moord op Lumumba, krap zeven maanden na zijn omstreden speech. Het was Soete die de opdracht had gekregen het stoffelijk overschot van de premier te laten verdwijnen. Hij besloot het lichaam op te lossen in zoutzuur. De VRT zond slecht een klein stuk uit van het gesprek. Speeches zocht en vond de originele banden van het interview. Soetes dochter kijkt voor het eerst naar haar vaders volledige bekentenis, waaruit blijkt, hoezeer deze opdracht zijn leven had beheerst.

Daarnaast spreekt Speeches met Jamais Kolonga, die op de radio verslag deed van de onafhankelijkheidsspeech en daarna perschef werd van Lumumba. In Belgisch Congo mocht hij zichzelf een evolué noemen. Wat betekende, dat je je als zwarte net iets blanker wist te gedragen. Kolonga had bijvoorbeeld geleerd, hoe met mes en vork te eten en droeg pantoffels thuis. Na Lumumba’s dood, verdween Kolonga voorgoed van het politieke toneel.

Speeches vertelt ook het verhaal van Julie. Als half-blank meisje werd ze weggehaald uit het nieuwe onafhankelijke Congo, nu bestuurd door zwarten. Ze komt terecht in een adoptiegezin in een klein Vlaams dorp. In dit dorp is ze een heuse bezienswaardigheid; waar ze in Congo gewantrouwd werd, omdat ze half-blank was, is ze nu vooral half-zwart.

Uitzending Speeches : zondag 17 januari 2016 om 21.00 uur NPO 2 Website: npogeschiedenis.nl Klik hier voor een preview. De aflevering over Patrice Lumumba is de vijfde in een zesdelige reeks van de VPRO-serie Speeches. In Speeches wordt wekelijks een bekende, of minder bekende toespraak uitgelicht, elk met een onmiskenbare, belangrijke impact op de moderne wereldgeschiedenis. In de laatste aflevering van deze reeks (op 24 januari 2016) de speech die de Amerikaanse president Ronald Reagan in 1986 hield na de mislukte lancering van de Space Shuttle Challenger. Hij koos in zijn speech woorden van troost, maar liet de schuldvraag liggen. Regie: Roel van Broekhoven, Research: Maren Merckx

Democratische Republiek Congo

Patrice Lumumba Émery (1925 - 1961) was een Congolese onafhankelijkheidsleider en de eerste democratisch gekozen leider van de Congo. Als oprichter en leider van de mainstream Mouvement National Congolais (MNC) partij, heeft Lumumba een belangrijke rol gespeeld in de campagne voor onafhankelijkheid van België. De Democratische Republiek Congo (/ kɒŋɡoʊ /; Franse uitspraak: [kɔɡo]; Frans: République Démocratique du Congo), ook bekend als de Democratische Republiek Congo, DROC, RDC, Congo-Kinshasa, of gewoon Congo is een land gelegen in Centraal-Afrika. Van 1971 tot 1997 werd Zaïre genoemd. De Democratische Republiek Congo was voorheen bekend als, in chronologische volgorde, Congo Vrijstaat, Belgisch Congo, Republiek Congo (Leopoldstad), Republiek Zaïre en de Democratische Republiek Congo.