De subsidierelatie van het Cobra Museum met de gemeente wordt onderzocht

Zoals in het coalitieakkoord 2018-2022 voorgenomen, is de herijking van de subsidierelatie van de gemeente Amstelveen met het Cobra Museum (hierna het museum) in 2021 gestart. Voor de bewerkstelliging hiervan is begin 2021 het Plan van Aanpak Toekomst Cobra Museum opgesteld en goedgekeurd. Doelstelling hierbij is een toekomstbestendig scenario voor het museum te ontwikkelen. Mede door de coronacrisis, met alle gevolgen voor het museum, heeft de planning van dit traject vertraging opgelopen – meldt het College B en W Amstelveen in een brief aan de gemeenteraad.

Om een passend en uitvoerbaar toekomstscenario te ontwikkelen is het zaak het museum nauw bij het traject te betrekken. Begin september 2022 is bij het museum een aantal nieuwe bestuurders benoemd die in het proces worden meegenomen. In dat kader heeft reeds een aantal gesprekken plaatsgevonden met de nieuwe bestuursvoorzitter van het museum. Voor de uitwerking van de herijking is in het Plan van Aanpak een drietal fases opgenomen:

Fase 1: financiële analyse van het museum
Fase 2: inhoudelijke analyse van het museum
Fase 3: uitwerking viertal toekomstscenario's waaraan een haalbaarheidstoets is verbonden

Het rapport met de financiële analyse van het museum van fase 1 is eind 2021 reeds met uw raad gedeeld. Fase 2 is inmiddels afgerond. Hierbij aan uw raad het rapport 'Toekomst Cobra Museum' (pdf 47 pagina’s) met de financiële analyse en de inhoudelijke analyse. Waar het gaat om het toekomstperspectief heeft de gemeente DSP-groep opdracht gegeven een aantal toekomstscenario's voor het museum verder uit te werken waarop tevens een haalbaarheidstoets wordt uitgevoerd. Op deze wijze wordt duidelijkheid verkregen welk scenario het meest kansrijke toekomstperspectief biedt. Op basis van de uitkomsten van deze laatste rapportage kunnen museum en gemeente keuzes maken voor de toekomst. In november 2022 zal deze laatste fase 3 door DSP-groep worden afgerond.

(Foto Amstelveenweb.com - 2022)

Het Cobra Museum aan het Sandbergplein in Amstelveen in juli 2022
Fase 1. Voor de uitvoering van dit traject is DSP-groep aangetrokken. De in fase 1 beschreven financiële doorlichting van het museum laat een beeld zien van een organisatie met een constant afnemend vermogen. Sinds het aantreden in 2018 van de nieuwe (interim) directeur is een nieuwe koers ingezet. Hierdoor bleven de verliezen beperkt en is in 2020 is een bescheiden winst gerealiseerd. In 2021 heeft het museum een positief resultaat gehaald. Dit mede door het succes van de Frida Kahlo tentoonstelling. Ondanks dit succes blijft het onzeker of publiekstrekkers -ook wel blockbusters- jaarlijks haalbaar zijn. Het zijn financieel risicovolle tentoonstellingen, maar noodzakelijk om quitte te draaien. DSP-groep stelt hierbij dat het museum minimaal 70.000 bezoekers per jaar nodig heeft om dat te bewerkstelligen. DSP-groep gaf voorts aan dat "het roer om moet". De liquiditeitspositie en de continuïteitsreserve van het museum zijn sindsdien bescheiden gegroeid. Er kan echter geen zekerheid worden gegeven of een grote publiekstrekker succesvol zal zijn, gezien de hoge investeringen die hiermee gepaard gaan. Een duidelijk antwoord op de vraag of de huidige bedrijfsvoering voldoende solide en toekomstbestendig is blijft daarmee lastig en hangt samen met fase 2.

Fase 2. Uit het inhoudelijke rapport van DSP-groep komt onder meer naar voren dat het inhoudelijk profiel van het Cobra Museum vanaf 2018 verder is ontwikkeld. Het museum neemt het gedachtengoed van Cobra als uitgangspunt voor haar hedendaagse programmering. De focus ligt hierbij op actuele en relevante maatschappelijke ontwikkelingen, gekoppeld aan het gedachtegoed van Cobra. Exemplarisch hiervoor is de Frida Kahlo tentoonstelling over hedendaags feminisme aansluitend op het emancipatoire gedachtengoed van Cobra. De inhoudelijk relatie tussen de Cobra-collectie van het museum enerzijds en de maatschappelijk geëngageerde publiekstrekkers anderzijds is voor de gemiddelde bezoeker echter soms onduidelijk. Er is geen vaste presentatie van deze collectie en de collectie wordt ook niet uitgebreid of vernieuwd zoals andere musea wel doen. Het profiel van het museum is dan ook niet voor iedereen even scherp.


(Foto Amstelveenweb.com - 2022)

Tentoonstelling in het Cobra Museum in juli 2022
Het museum bouwt voorts aan een educatief aanbod en breed inhoudelijk programma in en buiten het museum. Dat bestaat nu uit losse initiatieven en projecten waardoor het niet altijd goed zichtbaar is. Volgens DSP-groep zou een meer programmatische aanpak hier kunnen helpen. Het Cobra Museum is de enige culturele instelling in de gemeente met een (inter-) nationaal bereik. Het museum zet Amstelveen daarmee op de kaart, maar het lukt niet goed om de inzet voor het lokale maatschappelijke en ook politieke draagvlak over het voetlicht te krijgen. Bij de gemeente bestaan verschillende interpretaties van dat draagvlak.

Ten slotte wordt geconstateerd dat het museum een duidelijke vastgelegde langetermijnstrategie mist. DSP-groep gaat de komende periode samen met het Cobra Museum en de gemeente een traject aan waarin 'wordt verkend wat het Cobra Museum in de toekomst kan zijn, welke organisatie daarbij past, wat dit aan financieringsmix veronderstelt en waarin de gemeente uitsluitsel geeft aan welk type museum het financieel wil bijdragen en in welke mate.' Deze toekomstverkenning zal aan de hand van de uitwerking van een aantal scenario’s geschieden, waaraan een haalbaarheidstoets wordt verbonden.

Fase 3. Komende maanden wordt onder leiding van DSP-groep viertal toekomstscenario's van het museum uitgewerkt. Bij de uitwerking wordt eveneens gebruik gemaakt van de opbrengst van de eerdere financiële en inhoudelijke analyses uit de fases 1 en 2. De uitwerking van de scenario's zal vervolgens worden getoetst op haalbaarheid middels interviews met een brede groep stakeholders en met documentatieonderzoek. Naar verwachting wordt dit rapport opgeleverd in november 2022, waarbij het richting geeft aan de gemeente en het museum als basis om keuzes voor de toekomst te maken.