De voertuigveiligheid kan doelgerichter worden beprijsd

Verkeersveiligheid is een belangrijk thema binnen mobiliteit. In het jaar 2016 vielen 629 verkeersdoden en raakten 21.400 personen ernstig gewond in het verkeer. Ondanks dat dit een forse afname betekent ten opzichte van de historische piek van 3264 verkeersdoden in 1972, is het duidelijk nog steeds een belangrijk maatschappelijk probleem. Alleen al in 2015 bedroegen de maatschappelijke kosten van verkeersongevallen 14 miljard euro. Bovendien is de laatste jaren sprake van een stagnatie in de daling van het aantal verkeersdoden en is het aantal ernstig verkeersgewonden in de afgelopen tien jaar met gemiddeld 2,5% per jaar toegenomen.

Voertuigveiligheid kan doelgerichter worden beprijsd, waardoor de prijs van veilige auto’s daalt en die van onveilige auto's stijgt -meldt het Centraal Planbureau. De laatste decennia is steeds meer aandacht gekomen voor het beprijzen van de maatschappelijke kosten van mobiliteit. Voorbeelden hiervan zijn de differentiatie naar CO₂-uitstoot van aanschafbelastingen (bpm=Belasting van personenauto's en motorrijwielen) van auto’s en diverse beleidsvoorstellen voor een kilometerheffing. Echter, een ander belangrijk aspect is hierbij niet goed beprijsd: voertuigveiligheid. Dit is opvallend, want veiligheid blijkt veruit de grootste maatschappelijke kostenpost van mobiliteit te zijn.

(Bron CPB - 2018)

De figuur laat zien dat verkeersveiligheid een grotere externe kostenpost is dan emissies (CO₂, NOx en fijnstof) per voertuigkilometer. Daarnaast blijkt de huidige accijns het overgrote deel van de externe effecten al te internaliserend


Een slimmere belasting op auto’s kan de veiligheid vergroten. Consumenten kunnen bijvoorbeeld worden gestimuleerd om de veiligste auto’s te kopen door de aanschafsbelasting (bpm) daarvan te verlagen en die voor onveilige auto’s te verhogen. Er zijn nu nog grote verschillen tussen voertuigen in de mate waarin ze bescherming bieden bij een botsing. Dit geldt voor zowel inzittenden, als voor voetgangers en fietsers. Daarnaast zijn voertuigen in verschillende mate in staat om ongevallen te vermijden, omdat ze niet over dezelfde veiligheidssystemen beschikken. Het gebrek aan aandacht voor de veiligheid van voertuigen is opvallend, want veiligheid is veruit de grootste maatschappelijke kostenpost van mobiliteit.

Dit blijkt uit het zojuist verschenen onderzoek ‘De fiscale behandeling van voertuigveiligheid’ (pdf 16 pagina’s) van het Centraal Planbureau. De negatieve maatschappelijke effecten van autorijden door emissies, geluid en verkeersveiligheid worden (gemiddeld) al in rekening gebracht bij automobilisten (zie figuur). De huidige brandstofaccijns is min of meer even hoog als de maatschappelijke kosten van milieu, geluid en verkeersonveiligheid. Door gerichte prikkels kan wenselijk gedrag echter sterker worden gestimuleerd. Zo is er de laatste decennia steeds meer aandacht gekomen voor het beprijzen van de milieukosten van mobiliteit. Er zijn echter geen gerichte prikkels om de veiligheid van auto’s te vergroten, terwijl de maatschappelijke baten daarvan relatief groot zijn. Deze prikkels zorgen ervoor dat veilige auto’s goedkoper worden en onveilige duurder.