Derdelanders met tijdelijke Oekraïense verblijfsvergunning geen recht op gemeentelijke opvang

Het overgrote deel van de vluchtelingen uit Oekraïne zijn mensen met de Oekraïense nationaliteit. Dit geldt echter niet voor iedereen die vanuit Oekraïne naar Nederland komt. Voor de mensen die een tijdelijke verblijfsvergunning hadden in Oekraïne, bijvoorbeeld omdat zij daar studeerden of werkten, geldt dat zij in Nederland vanaf 19 juli 2022 niet langer vallen onder de Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB).

Dit geldt ongeacht of zij rechtstreeks uit Oekraïne komen, in hun eigen land zijn geweest of via een ander EU-land komen. Dit betekent dat deze zogeheten ‘derdelanders’ niet langer aanspraak kunnen maken op gemeentelijke opvang, leefgeld, onderwijs en medische zorg.

Wijziging voor derdelanders met tijdelijke verblijfsvergunning. Veiligheidsregio’s, gemeenten en de IND laten weten dat zij een toename zien in het aantal derdelanders dat vanuit andere Europese landen naar Nederland komt. Dit komt naar alle waarschijnlijkheid omdat zij in Nederland – anders dan in die landen – vallen onder de RTB en daarmee uitgebreidere voorzieningen krijgen. Ook ontvangt het kabinet signalen dat er mogelijk misbruik wordt gemaakt van de bescherming die onze wet biedt. Deze signalen gaan vooral over derdelanders met een tijdelijke verblijfsvergunning, zij komen doorgaans uit veilige landen. Het kabinet wil gemeenten niet onnodig extra belasten en daarnaast tegemoet komen aan de wens van de Tweede Kamer hierover. Daarom heeft het kabinet besloten om derdelanders die een tijdelijke verblijfsvergunning hadden in Oekraïne niet langer te laten vallen onder de RTB en de rechten die hierbij horen, tenzij het een persoon is die onder de internationale beschermingsrichtlijn valt.

(Foto ©RVD Valerie Kuypers en Martijn Beekman - 2022)

Eric van der Burg (VVD) staatssecretaris van Justitie en Veiligheid

Staatssecretaris Eric van der Burg: 'Het is van groot belang dat we bescherming bieden aan de mensen die niet veilig zijn in hun eigen land, tegelijkertijd willen we gemeenten niet overbelasten. Met deze wijziging blijven we de opvang en voorzieningen richten op de mensen die dit nodig hebben.’ 

Niet met terugwerkende kracht. Bovenstaande wijziging geldt niet met terugwerkende kracht. Dit betekent dat alle mensen die in Oekraïne recht hadden op verblijf en zich vóor 19 juli hebben ingeschreven in de Basis Registratie Personen (BRP), recht blijven houden op de bescherming die hoort bij de RTB tot 4 maart 2023.

Ondersteuning IND. Om te kunnen kijken of iemand valt onder de RTB, moeten gemeenten gaan kijken wat voor verblijfstatus de persoon in kwestie in Oekraïne had. Voor deze beoordeling worden locaties opgezet en ondersteunt de IND de gemeenten. Een deel van de mensen die niet langer in aanmerking komt voor bescherming door de RTB, zal kiezen voor terugkeer naar het land van herkomst. Als zij dat willen, krijgen ze hierbij hulp van de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V). Een deel van de derdelanders die naar Nederland komt zal de normale asielprocedure willen doorlopen, met een toename van het aantal asielaanvragen als gevolg. Hiervoor treffen de IND en andere betrokken partijen eveneens voorbereidingen.