Dodenherdenking 2013 gehouden in Amstelveen

Op zaterdagavond 4 mei 2013 heeft in het Broersepark in Amstelveen de jaarlijkse dodenherdenking plaatsgevonden. Het thema van dit jaar was: Vrijheid spreek je af. Burgemeester Jan van Zanen sprak een korte toespraak uit tijdens deze herdenkingsdienst.

Na de herdenking startten leden van de atletiekvereniging AV Startbaan met hun estafette naar Wageningen voor het ophalen van het bevrijdingsvuur. De atleten zullen op zondag 5 mei met het bevrijdingsvuur op het Stadsplein aankomen.

Net bij aanvang van de herdenkingsdienst van deze 68e Nationale Dodenherdenking bij het monument 'Voor hen die vielen'  bij de hoofdingang van het Broersepark brak de avondzon door. Voorafgaand aan de herdenking was er vanaf 18.30 uur een Oecumenische Vredesdienst in het gebouw van het Apostolisch Genootschap op de Graaf Aelbrechtlaan 138-140 en vandaar uit een stille tocht naar het park.

Herdacht werden al onze gevallenen - burger en militair - die sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog, wanneer of waar ook ter wereld, voor het Koninkrijk zijn gevallen, alsmede allen die door oorlogshandelingen en terreur zijn omgekomen. Door de jaarlijks terugkerende dodenherdenking koesteren wij de namen van de miljoenen gevallenen onder ons en kennen wij levendig betekenis toe aan vrijheidsbesef. “ … een vrijheid, waarvan slechts de sterken voordeel hebben is de ergste der tirannieën …”, zoals burgemeester Jan van Zanen zo mooi zei.

(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Het oorlogsmonument aan de Amsterdamseweg voor het Broersepark van beeldend kunstenaar Theo Bennes. Boven op het monument ligt de Treurende Vrouw. Voor het monument wordt de jaarlijkse Dodenherdenking gehouden


(Foto C. Willems - 2013)

De muzikale begeleiding werd verzorgd door de Muziekvereniging Bovenkerk

In de milde avondzon speelde de Muziekvereniging Bovenkerk, heette Frits Barend de velen, jong en oud, die gekomen waren welkom. Speciaal de 88-jarige mevrouw Nora Oostenbroek, die als koerierster in de oorlog model had gestaan voor 'De treurende vrouw'  boven op het monument van beeldend kunstenaar Theo Bennes.


(Foto C. Willems - 2013)

Frits Barend aan het woord


(Foto C. Willems - 2013)

Micha Commeren spreekt de mensen toe


(Foto C. Willems - 2013)

Stadsdichter Koos Hagen leest zijn gedicht voor

Na de verduistering*

Het monument is opgeknapt, nieuw grind
de opstap is verlaagd, het pad verbreed
naar de zuilen in kalksteen die een beeld
dragen van treurnis en triomf, gemodelleerd
naar koerierster Noortje, vijfendertig namen
staan opzij, vlieger, soldaat, leraar, student
jonge onderduikers en vaders, burgers
werden illegalen, mensensmokkelaars
vervalsers, saboteurs,  bedrogen en bestalen
de bezetter, ongehoorzaam aan zijn wetten
werden zij weggevoerd, terechtgesteld
ten prooi aan rassenhaat en grootheidswaan

Al op die 10e mei vielen de bommen
op Schiphol en op Bovenkerk, stierf een kind
sneuvelden tien Amstelveense jongens
die eerste in een rij van bange dagen
van razzia en dwangarbeid, vervolging
en verraad, kamp en gevangenis

ons treintje werd gebombardeerd en Elsrijk
oorlog en rouw maakten geen onderscheid
tussen goed en boosaardig, verlamming
sloeg oud en jong, er was geen warmte
en geen licht, de laatste winter bracht
de hongerdood in tientallen gezinnen

Sommigen vochten door zolang zij konden
verzorgden bonkaarten, persoonsbewijzen
verborgen drukpers, zenders, wapens
en joodse medeburgers achter schotten
op zolders, in Vredeveld, in een hol
onder de preekstoel van de Pauluskerk
er zaten aan de Amstelveenseweg
bij boer De Groot elf gasten aan tafel

Dit monument van offers en verzet
is opgeknapt, tegen gemakkelijk vergeten
van hen die ons zijn voorgegaan
die tegen onrecht durfden op te staan.

door Koos Hagen, de stadsdichter van Amstelveen

* vgl. Het boek van Tini Visser: 'Jaren van verduistering - de bezettingstijd in Amstelveen'

Bennes koos voor zijn ontwerp drie omhoog strevende zuilen die het beeld van de verslagenheid en de droefenis dragen in de figuur van de treurende vrouw. De vrouw heeft een palmtak in de hand die de overwinning symboliseert, dwars door dood en ondergang heen. Ook spraken Micha Commeren en stadsdichter Koos Hagen. Burgemeester Jan van Zanen sprak aanwezigen als volgt toe:

'Dames en heren, jongens en meisjes,

Vandaag gedenken wij op vier mei, net als voorgaande jaren op deze prachtige plek in Amstelveen, de mensen die hun leven gaven voor de vrijheid en veiligheid van anderen. Dit jaar heeft als thema ‘Vrijheid spreek je af’. Het verwijst naar de vredesverdragen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog.

De oorlog liep niet af met een allesbeslissende slag, maar met een handtekening aan een tafel. Er zijn gelukkig nog steeds mensen die bewust meemaakten, dat de beslissende verdragen werden getekend na onderhandelingen in het – daarvan bekende – Hotel De Wereld in Wageningen.

De groep mensen die de oorlog bewust meegemaakt heeft wordt steeds kleiner. We moeten dus steeds meer uit de tweede hand vernemen hoe het was om in de oorlog te leven en de bevrijding en wederopbouw na de oorlog te ervaren.


(Foto C. Willems - 2013)

Jan van Zanen, burgemeester van Amstelveen tijdens zijn toespraak

Bij de dodenherdenking, hier in Amstelveen, wil ik vooral recht doen aan de generatie die erbij was, maar ook leren van de lessen die wij uit de historie kunnen trekken voor ons eigen leven. Het thema van dit jaar sluit daar goed bij aan.

De afspraken van 1945 zijn in meerdere generaties uitgegroeid tot gekoesterde waarden over onder meer vrijheid, democratie, burgerschap en rechtsstaat. Vrijheid is sterk verankerd in de huidige samenleving. Maar, zoals een Franse schrijver schreef in 1919, na de Eerste Wereld oorlog, “ … een vrijheid, waarvan slechts de sterken voordeel hebben is de ergste der tyranniën …”.

Als wij hiernaar handelen, bewijzen wij de meeste eer aan de mensen die uit overtuiging voor vrijheid en veiligheid streden. Daarom is het belangrijk om afspraken te maken over hoe de vrijheid vorm krijgt. Anders betekent vrijheid voor de één, onvrijheid voor de ander. Zulke afspraken maken we regelmatig in onze eigen omgeving. Soms uitdrukkelijk, soms stilzwijgend.

Bijvoorbeeld: Hoeveel ruimte bied je je kinderen om te doen wat ze willen. Leren we onze kinderen ook, dat ze rekening moeten houden met anderen? Wat voor afspraken maak je in je relaties, met je familie en vrienden? Voelt iedereen zich daar goed bij en houden we ons er ook aan?

Gelukkig levert het overschrijden van de afspraken in Europa al heel lang geen wijdverbreide oorlog op, maar we moeten altijd waakzaam blijven op het respecteren van ieders grenzen. Want bij vrijheid hoort ook: het accepteren dat deze niet onbeperkt is. We moeten ook de ruimte van anderen eerbiedigen. Zodat ieder van ons een verzekerde mate van vrijheid en veiligheid kent.

Zo leert de geschiedenis ook, dat de afspraken bij de beëindiging van de Eerste Wereldoorlog de kiem hebben gelegd voor de Tweede Oorlog. Deze afspraken bleken te eenzijdig opgelegd en werkten verstikkend. Het resulteerde in onvrede en opnieuw oorlog. Gelukkig hoeven wij in ons dagelijks bestaan niet te beslissen over wereldvrede.

Wel kunnen wij in onze eigen omgeving zo leven, dat we de waarden recht doen, waar mensen in de Tweede Wereldoorlog hun leven voor gaven. Deze waarden moeten we koesteren. Niet alleen onze eigen vrijheid en veiligheid, maar ook die van anderen in het oog houden. “ … een vrijheid, waarvan slechts de sterken voordeel hebben is de ergste der tyranniën …”

We moeten dan ook bereid zijn in gesprek te blijven over de afspraken die we maken. Doen ze nog wel recht aan alle betrokkenen of moeten we ze bijstellen. Dat is een voorwaarde voor u, jullie, mij en ons allemaal, om zelf steeds onze bijdrage aan vrede te leveren. Ook hier aan de Amsterdamseweg in Amstelveen. Vrede in onze eigen omgeving en daardoor ook een bijdrage aan de vrede in de wereld. ‘Vrijheid spreek je af’.

Dank u wel.'


(Foto C. Willems - 2013)

De kransen voor het Oorlogsmonument

Om 20.00 uur waren de mensen na Taptoe en vlaggengroet twee minuten doodstil. Slechts een pauw liet haar geluid horen. Na de kranslegging door genodigden met medewerking van Scouting Amstelveen en het defilé was er gelegenheid om even bijeen te komen in het nabij gelegen wijksteunpunt Pluspunt.

Na de herdenking startten leden van de atletiekvereniging AV Startbaan met hun estafette naar Wageningen voor het ophalen van het bevrijdingsvuur. De atleten zullen op zondag 5 mei met het bevrijdingsvuur op het Stadsplein aankomen.

Stichting www.amstelveenoranje.nl organiseert jaarlijks in samenwerking met de Gemeente Amstelveen de waardige Nationale Dodenherdenking bij het monument.