Economische prognose van de EU voor 2023

De Europese economie blijft blijk geven van veerkracht in een uitdagende mondiale context. Lagere energieprijzen, afnemende aanbodbeperkingen en een sterke arbeidsmarkt ondersteunden een gematigde groei in het eerste kwartaal van 2023, waardoor de vrees voor een recessie werd weggenomen- meldt de Europese Commissie.

Deze beter dan verwachte start van het jaar verhoogt de groeivooruitzichten voor de EU-economie tot 1,0% in 2023 (0,8% in de tussentijdse winterprognose) en 1,7% in 2024 (1,6% in de winter). De opwaartse bijstellingen voor de eurozone zijn van vergelijkbare omvang, met een bbp-groei die nu wordt verwacht op respectievelijk 1,1% en 1,6% in 2023 en 2024. Als gevolg van de aanhoudende druk op de kernprijzen is de inflatie ook opwaarts bijgesteld ten opzichte van de winter, tot 5,8% in 2023 en 2,8% in 2024 in het eurogebied.

Lagere energieprijzen verhogen de groeivooruitzichten. Volgens de voorlopige flashraming van Eurostat groeide het bbp in het eerste kwartaal van 2023 met 0,3% in de EU en met 0,1% in het eurogebied. Voorlopende indicatoren wijzen op aanhoudende groei in het tweede kwartaal. De Europese economie is erin geslaagd de negatieve gevolgen van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne te beheersen en de energiecrisis te doorstaan dankzij een snelle diversificatie van het aanbod en een aanzienlijke daling van het gasverbruik. Aanzienlijk lagere energieprijzen banen zich een weg door de economie, waardoor de productiekosten van bedrijven dalen. Ook consumenten zien hun energierekening dalen, hoewel de particuliere consumptie gematigd zal blijven aangezien de loongroei achterblijft bij de inflatie.

Persconferentie door Paolo Gentiloni, Europees commissaris, over de economische voorjaarsprognoses 2023 op 13 mei

Aangezien de inflatie hoog blijft, zullen de financieringsvoorwaarden naar verwachting verder verstrakken. Hoewel verwacht wordt dat de ECB en andere centrale banken van de EU het einde van de cyclus van renteverhogingen naderen, zal de recente turbulentie in de financiële sector waarschijnlijk de kosten en het gemak van toegang tot krediet onder druk zetten, waardoor de investeringsgroei wordt afgeremd en de bepaalde woninginvesteringen.

De kerninflatie is hoger herzien, maar zal geleidelijk afnemen. Na een piek in 2022, bleef de totale inflatie in het eerste kwartaal van 2023 dalen als gevolg van een scherpe vertraging van de energieprijzen. De kerninflatie (totale inflatie exclusief energie en onbewerkte voedingsmiddelen) blijkt echter hardnekkiger. In maart bereikte het een historisch hoogtepunt van 7,6%, maar volgens de projectie zal het gedurende de prognoseperiode geleidelijk dalen naarmate de winstmarges de hogere loondruk opvangen en de financieringsvoorwaarden krapper worden. De geharmoniseerde flash-index van de consumptieprijzen van april voor het eurogebied, gepubliceerd na de afsluitdatum van deze prognose, laat een marginale daling van het kerninflatietempo zien, wat erop wijst dat deze, zoals geprojecteerd, in het eerste kwartaal een piek zou hebben bereikt. Op jaarbasis wordt de kerninflatie in het eurogebied in 2023 vastgesteld op gemiddeld 6,1%, alvorens te dalen tot 3,2% in 2024, waarmee ze in beide voorspelde jaren boven de totale inflatie blijft.

De arbeidsmarkt blijft bestand tegen economische vertraging. Een recordsterke arbeidsmarkt versterkt de veerkracht van de economie van de EU. Het werkloosheidspercentage in de EU bereikte in maart 2023 een nieuw laagterecord van 6,0%, en de participatie- en werkgelegenheidscijfers liggen op recordhoogtes. De EU-arbeidsmarkt zal naar verwachting slechts mild reageren op het tragere tempo van de economische expansie. De groei van de werkgelegenheid wordt dit jaar geraamd op 0,5%, voordat deze in 2024 afneemt tot 0,4%. Het werkloosheidspercentage zal naar verwachting net boven de 6% blijven. De loongroei is sinds begin 2022 aangetrokken, maar bleef tot nu toe ruim onder de inflatie. Er worden meer duurzame loonstijgingen verwacht als gevolg van de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt, sterke stijgingen van de minimumlonen in verschillende landen en, meer in het algemeen, de druk van werknemers om verloren koopkracht terug te verdienen.

Vooral in 2024 zullen de overheidstekorten afnemen. Ondanks de invoering van steunmaatregelen om de impact van de hoge energieprijzen te verzachten, leidden de sterke nominale groei en de afbouw van resterende pandemie-gerelateerde maatregelen ertoe dat het totale overheidstekort van de EU in 2022 verder daalde tot 3,4 % van het bbp. In 2023 en meer uitgesproken in 2024 zouden de dalende energieprijzen regeringen in staat moeten stellen energiesteunmaatregelen geleidelijk af te schaffen, waardoor het tekort verder zou kunnen worden teruggedrongen tot respectievelijk 3,1% en 2,4% van het bbp. De totale schuldquote van de EU zal naar verwachting gestaag dalen tot minder dan 83 % in 2024 (90 % in de eurozone), wat nog steeds boven het niveau van vóór de pandemie ligt. Er is een grote heterogeniteit in de begrotingstrajecten tussen de lidstaten.

Hoewel inflatie de verbetering van de overheidsfinanciën op korte termijn kan ondersteunen, zal dit effect na verloop van tijd ongetwijfeld verdwijnen naarmate de kosten voor het terugbetalen van schulden stijgen en de overheidsuitgaven geleidelijk worden aangepast aan het hogere prijsniveau.

Neerwaartse risico's voor de economische vooruitzichten zijn toegenomen. Aanhoudendere kerninflatie zou de koopkracht van huishoudens kunnen blijven beperken en een krachtigere reactie van het monetaire beleid kunnen afdwingen, met brede macrofinanciële gevolgen. Bovendien zouden hernieuwde perioden van financiële stress kunnen leiden tot een verdere stijging van de risicoaversie, waardoor de leenvoorwaarden sterker zullen worden aangescherpt dan in deze prognose is aangenomen. Een exEen pansionair begrotingsbeleid zou de inflatie verder aanwakkeren, steunend op monetaire beleidsmaatregelen. Daarnaast kunnen er nieuwe uitdagingen ontstaan voor de wereldeconomie als gevolg van de onrust in de banksector of in verband met bredere geopolitieke spanningen. Aan de positieve kant zouden gunstigere ontwikkelingen in de energieprijzen leiden tot een snellere daling van de totale inflatie, met positieve overloopeffecten op de binnenlandse vraag. Ten slotte is er aanhoudende onzekerheid als gevolg van de aanhoudende invasie van Oekraïne in Rusland.

De prognosepublicatie bevat voor het eerst een overzicht van de economische structurele kenmerken, recente prestaties en vooruitzichten voor Oekraïne, Moldavië en Bosnië en Herzegovina, die in juni en december 2022 door de Raad de status van kandidaat-lidstaat voor het EU-lidmaatschap hebben gekregen.

Achtergrond. Deze prognose is gebaseerd op een reeks technische aannames met betrekking tot wisselkoersen, rentetarieven en grondstoffenprijzen met als afsluitdatum 25 april 2023. Voor alle andere binnenkomende gegevens, inclusief aannames over overheidsbeleid, houdt deze prognose rekening met informatie tot en met 28 april 2023. Tenzij nieuw beleid wordt aangekondigd en voldoende gedetailleerd wordt gespecificeerd, gaan de projecties uit van geen beleidswijzigingen. De Europese Commissie publiceert jaarlijks twee uitgebreide prognoses (voorjaar en najaar) en twee tussentijdse prognoses (winter en zomer). De tussentijdse prognoses hebben betrekking op het bbp en de inflatie op jaarbasis en op kwartaalbasis voor het lopende en volgende jaar voor alle lidstaten, evenals aggregaten voor de EU en de eurozone. De economische zomerprognose 2023 van de Europese Commissie zal de bbp- en inflatieprognoses actualiseren en zal naar verwachting in juli 2023 worden gepresenteerd.