Emotionele herdenking een jaar na de brand van de St. Urbanuskerk

In de tuin naast de pastorie van de St. Urbanuskerk werd op zondagnamiddag 15 september 2019 een herdenkingsbijeenkomst gehouden. Iedereen die stil wilde staan bij de fatale brand van de kerk was welkom. De redactie van Amstelveenweb.com wilde deze herdenkingsdienst ook bijwonen en vastleggen, want samen rouwen en herdenken is belangrijk.

(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Veel bewoners van Bovenkerk en omstreken kwamen naar de herdenking in het parkje naast de parochie van de Urbanuskerk
Langzaam maar zeker kwamen tegen 18 uur de mensen de tuin binnengelopen en namen plaats op de banken en stoelen die waren klaargezet. Het Harmonie Orkest Amstelveen al jaren onder leiding van Nico Schimmel, de dirigent, bracht mooie muziek ten gehore, passend bij de herdenking. Matthijs den Hollander was de ceremoniemeester en toen de burgemeester van Amstelveen Tjapko Poppens, had plaatsgenomen naast pastoor Eugene Jongerden van de St. Urbanus en ook de Bisschop van Haarlem-Amsterdam Monseigneur Dr J.W.M. Hendriks had plaatsgenomen kon de herdenking beginnen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

De muzikale achtergrond wordt door de leden van het Harmonie Orkest Amstelveen verzorgd
onder leiding van dirigent Nico Schimmel


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Pastoor Eugene Jongerden van de St. Urbanuskerk komt samen met Tjapko Poppens burgemeester van Amstelveen
naar de herdenking


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Herman Harte vicevoorzitter van de van de Stichting Vrienden van de Bovenkerkse Urbanus begeleidt
Monseigneur J.W.M. Hendriks, Bisschop van Haarlem-Amsterdam naar zijn stoel


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

In de achtergrond zijn de muren van de door brand verwoestte kerk te zien


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Tjapko Poppens burgemeester van Amstelveen, Pastoor Eugene Jongerden van de St. Urbanuskerk en Monseigneur Johannes Willibrordus Maria Hendriks, Bisschop van Haarlem-Amsterdam zitten op de eerste rij


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

De conciliering van mgr. Johannes Hendriks was goed zichtbaar tijdens de herdenking in Amstelveen. Bij zijn bisschops-wijding heeft mgr. Hendriks deze ring gekregen van mgr. dr. J.A.E. van Dodewaard die de bisschop was van Haarlem tussen 1960-1966

Matthijs heette iedereen welkom in de tuin van ‘ons aller St. Urbanuskerk’ en vond het fantastisch dat men in zo grote getale was gekomen om deze herdenking mee te maken. Hij zei: 'We zijn iets meer dan een jaar geleden en nog tien minuten verwijderd van het moment dat het gebeurde. Dat heeft met iedereen zoveel gedaan en niet alleen de mensen van Bovenkerk, want u heeft dit dorp in uw hart gesloten, maar heel Amstelveen en wat hier is gebeurd gaan wij op een sobere manier proberen te herdenken. Er is gekozen voor een sober programma en de hoofdmoot is het luiden van de klokken. Iedereen is hier met zijn eigen verhaal en zijn eigen band met de kerk door de jaren heen, al meer dan een eeuw. Het Harmonie orkest is begonnen met het programma en het is een grote eer om één van de nieuwste bewoners van Bovenkerk aan u voor te stellen, burgemeester Tjapko Poppens, aan u het woord.'


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Ceremoniemeester Matthijs den Hollander, de Stadsdichter van Amstelveen, is in zijn element

De burgemeester van Amstelveen zei het volgende: 'Vandaag is het bijna een jaar geleden dat de Urbanuskerk door brand werd verwoest. Een gebeurtenis die mensen in Bovenkerk en heel Amstelveen diep in het hart heeft geraakt, en nog steeds raakt. Dat merk ik bij mijn kennismakingsgesprekken in deze gemeente en vooral hier in de Bovenkerkse gemeenschap. Ik heb voor de zomer kennis gemaakt met het parochiebestuur van de kerk. Zij hebben mij de kerk laten zien. Ik begrijp dat het nog steeds pijn doet om te zien wat een diepe sporen de brand heeft achtergelaten.

Met de brand ging een stuk geschiedenis van Amstelveen in vlammen op. En dat terwijl de kerk net was gerestaureerd en in haar oude glorie hersteld. Hoeveel Bovenkerkers en Amstelveners zijn er niet in de kerk getrouwd, gedoopt, herdacht of woonden er diensten of bijeenkomsten bij. Zoals een mevrouw mij vertelde: “Ik kom uit een gezin van vier. We zijn alle vier gedoopt en getrouwd in de Urbanuskerk.” De kerk hoort bij het leven en zelfs, als je niet in de kerk bent geweest, is het aanzicht van de kerk en met name de toren, beeldbepalend, ik durf zelfs te zeggen een icoon van Amstelveen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Tjapko Poppens de burgemeester van Amstelveen: 'Ik heb voor de zomer kennis gemaakt met het parochiebestuur van de kerk.
Zij hebben mij de kerk laten zien. Ik begrijp dat het nog steeds pijn doet om te zien wat een diepe sporen
de brand heeft achtergelaten'

Voor veel mensen is de verwoestende brand in de Urbanuskerk een beeld dat zij nooit zullen vergeten. Het zijn van die momenten, waarvan je nog steeds weet, waar je was of wat je deed, toen je het hoorde. Bij de brand van de Urbanus was ik nog geen burgemeester van deze mooie stad, maar ik weet nog dat ik het op het nieuws op de televisie zag. Ik zag mensen met tranen in hun ogen buiten voor de kerk. Als burgemeester, toen nog van Wijk (Wijk bij Duurstede red.), kon ik me voorstellen wat een impact dit op de samenleving zou hebben. En hoe zwaar het blussen van deze brand voor onze brandweermannen zou zijn.

Naast de verslagenheid bracht deze gebeurtenis ook samenhorigheid. We waren in Bovenkerk en Amstelveen één in de emotie over het verlies van de kerk. Die saamhorigheid is in deze tijd niet vanzelfsprekend meer en die raakt mij als uw nieuwe burgemeester. Die saamhorigheid geeft de samenleving de veerkracht om er met elkaar de schouders onder te zetten en de kerk weer op te bouwen. En dat is wat er nu gebeurt, met hulp van de hele gemeenschap, inwoners en ondernemers. Daar kunnen we trots op zijn.

Vanavond staan wij samen stil bij de brand van vorig jaar en de emoties en verslagenheid die we toen voelden. Laten we daarna met vertrouwen kijken naar de wederopbouw en de toekomst van de kerk. De wederopbouw maakt ook heel veel positieve krachten los door alle acties, ook vanuit particulieren.  Als de wederopbouw voltooid is, komen we hopelijk weer bij elkaar om dat samen te vieren.'

Na de toespraak speelde het Harmonie Orkest weer een gepast muziekstuk, terwijl drie leerlingen van de basisschool De Westwijzer naar voren kwamen. Matthijs bedankte de burgemeester voor zijn mooie woorden en heette Monseigneur Hendriks en pastoor Jongerden ook van harte welkom. Matthijs vervolgde met de woorden dat de jeugd de toekomst heeft en dat de brand ook iets heeft gedaan met de kinderen. Men heeft gevraagd aan de leerlingen om hun gevoel over de brand te willen vertolken in een gedicht en al die gedichten waren opgehangen aan een hek aan de zijkant van de tuin zodat iedereen ze kon lezen. Er waren drie gedichten uitgekozen en achtereenvolgend droegen Laura en Aimée hun gedicht voor en tot slot Indie, die het gedicht van Nada voordroeg.


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Aimée, Laura en Indie de leerlingen van basisschool De Westwijzer voor de microfoon

Laura droeg bijna geheel uit haar hoofd haar gedicht voor:
'Het is de parel van Bovenkerk,
het is de trots van Bovenkerk,
want ook in de diepste duisternis brandt altijd een lichtje.
Je moet niet verdrietig zijn wat we verloren hebben,
maar blij zijn om wat we nog hebben.'

De voordracht van Aimée was wat langer:
'De brand in de Urbanuskerk. Op zaterdag 15 september was er een hele heftige brand. Het begon in de avond met een oververhitte meterkast die op een gegeven moment ging branden. Bijna was de toren eraf maar die bleef gelukkig staan. Hij kon alle kanten opvallen, daarom was er een stuk afgezet. De brandweer mannen en vrouwen deden echt hun best en gingen voor 100%. Er waren veel mensen in paniek en barstten uit in verdriet. Ze waren net klaar met het restaureren van de kerk en wouden het vieren. Ze hadden er zes jaar over gedaan en dan de brand, dat is toch vreselijk. Ik was er zelf ook bij. Ik was aan het lopen met mijn hond en zag op een gegeven moment allemaal rookwolken en rende zo hard als ik kon met mijn hond naar huis. Daarna liepen we met onze buren naar de kerk en zagen we de brand. Zelfs mensen uit Groningen waren bij de brand. Het was overal op het nieuws en iedereen praatte erover. Ik vond het zo erg en alle herinneringen die we van de kerk hadden zijn bijna allemaal weg. Ieder jaar gingen we met school naar de kerk om kerst te vieren. Nu doen we er alles aan om de kerk te redden. Zet hem op en doe er alles aan om de kerk te redden.

Tot slot droeg Indie het gedicht van Nada voor:
Een stapel stenen met een dak erop,
hier mogen we horen van onze God,
een gebouw met stoelen of banken,
hier mogen we samen bidden en danken.
Een kerk,
licht in de duisternis,
laten we uitstralen wie onze God is.

Vervolgens speelde de Harmonie en zwakte af, toen de klokken in de toren van de St. Urbanuskerk begonnen te luiden hetgeen ruim een minuut aanhield. Het leek veel langer en het was voor velen een zeer emotioneel moment. Langzaam ging het klokgelui over in orgelmuziek, waarbij bariton Ronald Willemsen meezong:


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

De zanger Ronald Willemsen, een klassiek geschoolde bariton, zingt na het luiden van de kerkklokken
tijdens een orgelspel het lied 'Mijn Gebed'

‘Dit is uw orgel Heer, dit is uw Kerk,
loop zo maar binnen Heer, net van mijn werk.
Niet voor de priester Heer of het antiek,
ik kom alleen maar Heer voor de muziek.
Ik had een rotdag Heer, het lukte niet best,
werd door collega’s Heer ook nog gepest.
‘t Komt door het orgel Heer, door Uw trompet.
Ik kom toch ongemerkt tot een gebed.’

Na deze prachtige zangvoordracht die voor velen ook emoties teweeg brachten, kreeg Pastoor Jongerden het woord:
'Precies een jaar geleden stonden wij hier ook met elkaar. We zullen dat nooit meer vergeten. Hier stonden wij, en voor onze ogen moesten wij toezien hoe de pas gerestaureerde Urbanuskerk, het dak van deze kerk, in lichtelaaie stond. Ook toen luidde de klokken dwars door het vuur en de sirenes van de brandweer heen. Machteloos keken wij toe, verdriet overmeesterde ons, emoties troffen ons allemaal. Immers, met hart en ziel kun je houden van een plek of een gebouw. Tuurlijk weet je dat de bomen en de lucht van die plek niet van jou zijn. Tuurlijk, een gebouw is vaak een gebouw van gestapelde stenen, hout en glas. Maar toch kan een gebouw, een plek in je bloed zitten, in je ziel. Je herinneringen, je dromen, je gebeden, je lachen, je verdriet: die bijzondere plek ‘wist’ het allemaal en dat is goed. Als je wil kon je hier thuis zijn.


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Pastoor Eugene Jongerden van de St. Urbanuskerk aan het woord

Zo was deze kerk een huis voor velen. Voor parochianen, voor Bovenkerkers, Amstelveners, iedereen had, heeft wel iets met dit gebouw. We stonden hier, eerst tegenover de kerk toen verplaatsten wij ons richting Noorddamcentrum, waar wij gastvrij ontvangen werden. Bewoners moesten uit hun appartementen complex en naaste buren van de kerk, moesten hun huis verlaten, ook voor deze mensen is het vanavond een extra bijzondere avond. Hoe zou het allemaal aflopen, dachten wij toen met elkaar.

We hebben die bewuste zaterdagavond gebeden dat toch in ieder geval de toren maar behouden mocht blijven. Dankbaar zijn wij ook dat heel veel brandweerlieden hun uiterste beste hebben gedaan om de brand zoveel mogelijk te beperken en onder controle te houden. De dagen en weken erna stonden in het teken van beredderen, zorgen dat de schade niet groter zou worden, immers meteen al in de eerste week na de brand werden wij geconfronteerd met stormachtige winden. Maar ook stonden die weken in het teken van doorgaan, verder gaan, zowel de zorg over het gebouw, maar ook het pastoraat ter plaatse werd voortgezet in het Noorddamcentrum. Een vitale gemeenschap ging verder en zette haar beste beentje voor. Wat zijn wij blij dat we in het Noorddamcentrum voor een langere periode terecht kunnen om te vieren, om bij elkaar te komen, elkaar te ontmoeten.

Spontane acties werden op touw gezet, geld werd en wordt ingezameld. Waarom? Omdat wij met elkaar vinden dat deze kerk weer herbouwd moet worden, als beeldbepalend gebouw van Bovenkerk Amstelveen. De toren is gelukkig behouden gebleven en is nu ook een toren van hoop geworden om daadwerkelijk het gebouw daarachter weer in volle glorie te laten herrijzen. Sinds kort wordt het voormalige portaal nu weer gebruikt als torenkapel. Vanaf de komende week is deze kapel iedere dag weer open voor mensen die daar even willen zijn.

Ook vanavond hebben de klokken geluid als teken van herinnering aan een jaar geleden maar vanavond luiden ze ook als teken van dankbaarheid. Er moet nog heel veel gebeuren, en ja, het zal misschien langer duren dan we zouden willen, maar weet achter de schermen zijn de aanbestedingen gedaan en wordt er heel hard gewerkt aan tekeningen om de nodige vergunningen te krijgen.

Ik wens alle bestuurders en vrijwilligers wijsheid in het maken van keuzes en het nemen van beslissingen. Want er zullen keuzes gemaakt moeten worden, immers een gebouw van meer dan 140 jaar oud kan nooit helemaal letterlijk herbouwd worden. Maar wij gaan er vanuit, ook voor ons nageslacht, dat deze plaats weer een plaats wordt als een huis, een gebouw waar mensen thuis kunnen komen, waar ook weer de woorden zullen klinken, de laatste gesproken en gezongen woorden van vorig jaar toen wij het gebouw op zaterdag middag verlieten: Ik zal er zijn.

‘Ik zal er zijn’ de Godsopenbaring aan Mozes op heilige grond. Ook nu is Hij er en geeft ons innerlijke kracht en moed om te bouwen aan dit huis. Immers hier wordt weer een huis gebouwd waar mensen samen komen en waar Hijzelf aanwezig is om onder ons te wonen.'

Na zijn opbeurende woorden meldde de pastoor dat de Bisschop toch ook nog even iets wilde zeggen en zodoende kreeg Bisschop Johannes Hendriks het woord. Hij zei:
'Ik ben hier om mijn sympathie en mijn verbondenheid met u allen tot uitdrukking te brengen. En ook om u te verzekeren van onze steun, vanuit het Bisdom Haarlem-Amsterdam bij deze wederopbouw. Elke kerk die gesloten wordt doet me eerlijk gezegd eigenlijk een beetje pijn. Er verdwijnt uit de samenleving een plaats van bezinning, reflectie, gebed, stilte en meditatie. Volgens mij is juist dat in onze samenleving zo hard nodig. Als een kerk dan zomaar ineens aan de vlammen wordt prijsgegeven, dan is dat helemaal schokkend. Ik was er ook verdrietig om dat dit gebeurde en ik ben dus blij dat jullie met zoveel inzet werken aan de herbouw.


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Monseigneur Johannes W. M. Hendriks de Bisschop van Haarlem-Amsterdam: 'Ik ben hier om mijn sympathie en mijn verbondenheid met u allen tot uitdrukking te brengen.
En ook om u te verzekeren van onze steun, vanuit het Bisdom Haarlem-Amsterdam bij deze wederopbouw'
Als ik een stukje op de computer typ en er is dan ineens een storing in de computer en mijn stukje gaat verloren dan heb ik altijd moeite om opnieuw dat stukje weer te gaan schrijven. En wat hier is gebeurd, is nog iets veel groters. Jarenlange restauratie waar zoveel mensen zich voor hebben ingezet, ineens teniet gedaan. Alles moet dan weer opnieuw beginnen en om dan met zoveel kracht en zoveel moed en zoveel enthousiasme opnieuw te beginnen en weer de kerk op te bouwen, daar heb ik alle bewondering voor. Dat wilde ik graag even tot uitdrukking brengen en ik hoop en ik bid ook dat dit hele proces mag bijdragen aan de opbouw van de gemeenschap hier in Bovenkerk. De opbouw ook van de parochiegemeenschap en de verbondenheid met elkaar en met de Heer.'

Na deze bisschoppelijke woorden introduceerde Matthijs Conny van den Helder en Cees Meekel die een lied zongen, geschreven door Elly Meekel: ‘Het Dorp, ons Dorp’.

Jij bent Bovenkerk's gezicht, de toren fraai verlicht, een baken al van ver.
Werd weer extra gewaardeerd, zo mooi gerestaureerd en passend in de tijd.
De brand, een nationale ramp, verwoestte een groot deel, de toren werd behouden.
Ook de ramen zijn gespaard, het glas in lood bewaard, gereed voor wederopbouw.

Refrein
Ons dorp, een plek om van te houden.
Urbanuskerk, jij staat centraal.
Zo was het en zo moet het blijven,
Dank voor uw giften allemaal.

Silversant, een trouwe buur, het bos vol met natuur, en heerlijk dorpsgevoel.
Alles past zo bij elkaar, het maakt zijn titel waar,
De Parel aan de Poel.
We slaan de handen in elkaar, al duurt het een paar jaar, die kerk, hij gaat er komen.
Torenklokken zullen slaan, we gaan er tegenaan!
Een dag om van te dromen.

Refrein
Ons dorp, een plek om van te houden.
Urbanuskerk, jij staat centraal.
Zo was het en zo moet het blijven,
Dank voor uw giften allemaal.


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Cees Meekel en Conny van den Helder zingen het dorpslied van Bovenkerk samen met hun dorpsgenoten

Na het refrein nogmaals te hebben gezongen introduceerde Matthijs wederom het Harmonie Orkest Amstelveen met de woorden: 'Een orkest dat al heel lang repeteert in het Noorddamcentrum, een vaste symfonische toets in onze samenleving, op alle gelegenheden onder leiding van Nico Schimmel.' Het orkest speelde een aantal nummers, waarbij men desgewenst kon meezingen, waaronder 'U zij de glorie, opgestane Heer' dat de meeste mensen wel kenden en meezongen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

De samenzang heeft een dramatische en emotionele uitwerking bij de bewoners


(Foto Amstelveenweb.com - 2019)

Op de hek konden de mensen de tientallen gedichten van de leerlingen lezen, vaak heel betrokken en vol emotie

Tot slot speelde het orkest nog de Pilgrims Swing (dat door het strijkje op de Titanic als laatste werd gespeeld voor het schip ten onder ging) en toen was de herdenking van de Bovenkerkse Urbanus ten einde. Matthijs den Hollander haalde nog eens aan hoe belangrijk het is dat het gebouw in de bocht van Bovenkerk op een gegeven moment weer kan stralen. Voor de aanwezigen stond er koffie en thee klaar en langzaam maar zeker liep de tuin leeg en gingen de mensen huiswaarts met deze mooie herdenking nog in gedachten.


De video is vrij lang, dus wilt u wat verder kijken, schuif dan onderin beeld het rode stipje verder op de lijn,
maar het is natuurlijk wel interessant om toch de hele herdenking mee te maken

Wilt u uw steentje bijdragen? Kijk dan op de website van de Stichting Vrienden van de Bovenkerkse Urbanus.