Europees stappenplan van geleidelijke opheffing van de inperkingsmaatregelen door het coronavirus

Persconferentie van Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, en Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, over de reactie van de EU op de COVID-19-crisis (coronavirus).

Op 15 april 2020 heeft de Europese Commissie, in samenwerking met de voorzitter van de Europese Raad, een Europees stappenplan voorgesteld voor de geleidelijke opheffing van de inperkingsmaatregelen tegen het coronavirus. Hoewel de strijd nog niet gestreden is, leveren de noodzakelijke buitengewone maatregelen van de lidstaten en de EU resultaten op. De verspreiding van het virus is erdoor afgeremd en er zijn duizenden levens gered. De maatregelen en de daaruit voortvloeiende onzekerheid gaan echter zwaar ten koste van het individu, de samenleving en de economie. Zij kunnen niet blijven duren.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie: 'Levens redden en de Europeanen tegen het coronavirus beschermen is onze absolute prioriteit. Tegelijk is het tijd om vooruit te kijken en ons te concentreren op het vrijwaren van de bestaansmiddelen. Hoewel de omstandigheden per lidstaat nog altijd sterk verschillen, vragen alle Europeanen zich terecht af wanneer en in welke volgorde de inperkingsmaatregelen kunnen worden opgeheven. Voor een verantwoorde planning op het terrein waarbij de bescherming van de volksgezondheid op een oordeelkundige wijze wordt afgewogen tegen de werking van onze samenleving, is een solide basis nodig. Daarom heeft de Commissie een catalogus opgesteld van richtsnoeren, criteria en maatregelen die een basis voor doordachte actie vormen. De kracht van Europa ligt in zijn sociaal en economisch evenwicht. Wij leren van elkaar en samen helpen wij de Europese Unie uit deze crisis.'


(Foto Mathieu Cugnot © European Union - 2019)

Ursula von der Leyen voorzitter van de Europese Commissie

Stella Kyriakides, commissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid: 'Om vanuit de lockdowns naar een normale situatie terug te keren, is een zorgvuldig gecoördineerde en Europese aanpak tussen de lidstaten nodig op wetenschappelijke basis en in een geest van solidariteit. Het is van cruciaal belang dat onze gezondheidsstelsels een stijging van nieuwe gevallen kunnen opvangen, dat essentiële geneesmiddelen en apparatuur beschikbaar zijn en dat wij beschikken over uitgebreide test- en traceringscapaciteit. Wij hebben een lange en stapsgewijze reis voor de boeg en de gevolgen van deze ongekende gezondheidscrisis zullen lang nazinderen. Tot er werkzame behandelingen en een vaccin zijn gevonden, moeten wij met dit virus leren leven. Maar Europa zal samen en eendrachtig weer overeind komen. Dat is de enige manier.'


(Foto Mauro Bottaro/© EU - 2020)

Stella Kyriakides (1956) EU Commissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid

Het Europees stappenplan houdt rekening met de specifieke kenmerken van elk land en bevat de volgende kernbeginselen:

Timing is essentieel. Het besluit om de inperkingsmaatregelen te versoepelen, moet op deze criteria worden gebaseerd:

Epidemiologische criteria, waaruit blijkt dat de verspreiding van de ziekte gedurende een langere periode aanzienlijk is afgenomen en gestabiliseerd.

Voldoende capaciteit van de gezondheidszorg, waarbij onder meer rekening wordt gehouden met de bezettingsgraad van de intensieve zorg en de beschikbaarheid van gezondheidswerkers en medisch materieel.

Voldoende toezichtscapaciteit, waaronder uitgebreide testcapaciteit om besmette personen snel te kunnen opsporen en afzonderen, evenals opsporings- en traceringscapaciteit.

Een Europese aanpak is nodig. Hoewel de timing en de voorwaarden voor de opheffing van de inperkingsmaatregelen per lidstaat verschillen, is er een gezamenlijk kader nodig dat gebaseerd is op:

Wetenschap waarin de volksgezondheid centraal staat, waarbij wordt geaccepteerd dat voor de beëindiging van de inperkingsmaatregelen de voordelen voor de volksgezondheid moeten worden afgewogen tegen de sociale en economische gevolgen.

Coördinatie tussen de lidstaten om negatieve effecten te vermijden. Dit is een zaak van gezamenlijk Europees belang.

Respect en solidariteit. Dat is zowel op sociaal-economisch vlak als op het vlak van de volksgezondheid van essentieel belang. Op zijn minst moeten de lidstaten elkaar en de Commissie tijdig laten weten dat zij de maatregelen willen opheffen en rekening houden met elkaars standpunten.


(Bron © European Union - 2020)

Charles Michel (1975) is een Belgisch politicus die sinds 2019 voorzitter is van de Europese Raad. Hij was eerder premier van België tussen 2014 en 2019

Voor de geleidelijke opheffing van de inperkingsmaatregelen zijn begeleidende maatregelen nodig, zoals:

De verzameling van geharmoniseerde gegevens en de ontwikkeling van een solide systeem voor rapportage en het traceren van contacten, met digitale instrumenten die de privacy volledig eerbiedigen.

De uitbreiding van de testcapaciteit en de harmonisering van de testmethoden. De Commissie heeft vandaag, in overleg met het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding, richtsnoeren vastgesteld voor verschillende coronavirustests en de prestaties ervan.

Een verhoging van de capaciteit en de veerkracht van de nationale gezondheidsstelsels, met name om de te verwachten toename van besmettingen na de opheffing van de inperkingsmaatregelen op te vangen.

De verdere uitbreiding van de voorraad medische en persoonlijke beschermingsmiddelen.

De ontwikkeling van veilige en werkzame behandelingen en geneesmiddelen en de ontwikkeling en versnelde introductie van een vaccin om het coronavirus tegen te houden.

VOLGENDE STAPPEN

Het stappenplan van de Commissie bevat concrete aanbevelingen die de lidstaten moeten overwegen als zij van plan zijn de inperkingsmaatregelen op te heffen:

De opheffing moet trapsgewijs gebeuren. De maatregelen moeten worden opgeheven in verschillende fasen en met voldoende tussentijd om het effect te meten.

Algemene maatregelen moeten geleidelijk worden vervangen door gerichte. Bijvoorbeeld: de kwetsbaarste groepen langer beschermen, de geleidelijke hervatting van de nodige economische activiteiten faciliteren, de regelmatige reiniging en ontsmetting van vervoersknooppunten, winkels en werkplekken intensiveren en de algemene noodtoestand vervangen door gerichte overheidstussenkomsten om transparantie en democratische verantwoording te verzekeren.

De controles aan de binnengrenzen moeten op een gecoördineerde wijze worden opgeheven. Reisbeperkingen en grenscontroles moeten worden opgeheven zodra de epidemiologische omstandigheden aan beide zijden van de grens vergelijkbaar zijn. De buitengrenzen moeten in een tweede fase worden heropend, waarbij rekening wordt houden met de verspreiding van het virus buiten de EU.

De economische activiteit moet geleidelijk worden hervat. Er kunnen verschillende modellen worden toegepast, bv. geschikte banen voor thuiswerken, economisch belang, ploegenarbeid enz. Het is niet de bedoeling dat alle werknemers tegelijk naar hun werkplek terugkeren.

Bijeenkomsten van mensen moeten geleidelijk worden toegestaan, rekening houdend hun specifieke kenmerken, zoals:

scholen en universiteiten;

commerciële activiteiten (detailhandel), met mogelijke gradatie;

sociale activiteiten (restaurants, cafés), met mogelijke gradatie;

massabijeenkomsten.

De inspanningen om de verspreiding van het virus tegen te gaan moeten worden voortgezet met bewustmakingscampagnes waarin de bevolking wordt aangemoedigd om de strengere hygiënische maatregelen en social distancing te blijven toepassen.

De maatregelen moeten voortdurend worden doorgelicht en er moeten voorbereidingen worden getroffen om desnoods opnieuw strengere inperkingsmaatregelen te nemen.

Bij de geleidelijke opheffing van de inperkingsmaatregelen moet het herstel strategisch worden gepland om de economie nieuw leven in te blazen en opnieuw over te schakelen op duurzame groei. Daarbij moet de tweeledige overgang naar een groenere en digitale samenleving mogelijk worden gemaakt en moeten uit de huidige crisis lessen worden getrokken over de paraatheid en veerkracht van de EU. De Commissie zal een herstelplan ontwikkelen op basis van een nieuw voorstel voor de volgende langetermijnbegroting van de EU (meerjarig financieel kader) en het geactualiseerde werkprogramma van de Commissie voor 2020.

ACHTERGROND. De Commissie heeft, in samenwerking met de voorzitter van de Europese Raad, het huidige stappenplan opgesteld als antwoord op de vraag van de Europese Raad van 26 maart naar een gecoördineerde exit-strategie. In het plan wordt rekening gehouden met de deskundigheid van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding en het panel van wetenschappers dat de Commissie adviseert over het coronavirus. Het stappenplan is uiteraard gebaseerd op de actuele wetenschappelijke kennis en moet worden aangepast zodra er nieuwe gegevens zijn en de meetmethodes worden geharmoniseerd.

Tegelijk blijft de Commissie onderzoek financieren naar de ontwikkeling van een vaccin, behandelingen en geneesmiddelen. De Commissie werkt ook samen met het Europees Geneesmiddelenbureau om de regelgevingsmaatregelen te stroomlijnen, van klinische proeven tot vergunningen voor het in de handel brengen. Zij geeft ook voorrang aan de bevordering van de internationale samenwerking. Om de lidstaten zo snel mogelijk de noodzakelijke uitrusting zouden kunnen aankopen, heeft de Commissie ook een clearinginstelling voor medische uitrusting opgezet, gezamenlijke aanbestedingen en de aanleg van een reservevoorraad opgestart via RescEU en voorgesteld om de nationale gezondheidsstelsels te steunen via het instrument voor noodhulp.