Forteiland Pampus wordt fossielvrij

Deze week maakte Pampus de plannen voor een grootschalige transformatie van het Forteiland bekend. Pampus wordt als eerste Nederlands UNESCO-werelderfgoed 100% zelfvoorzienend en fossielvrij. Met een duurzaam energiesysteem en een nieuw circulair entreegebouw, ontworpen door Paul de Ruiter Architects, blaast Pampus zijn geschiedenis als zelfvoorzienend eiland nieuw leven in. Cultuurhistorie en innovatie gaan daarbij hand in hand. Zo wordt Pampus een showcase voor de energietransitie en voor het verduurzamen van erfgoed.

(Bron Paul de Ruiter Architects - 2020)

Pampus is een kunstmatig eiland 205 meter lang en 164 meter breed. Het is een laat 19de-eeuws zee vesting (1895) in het IJmeer bij Amsterdam. Pampus behoort nu tot de gemeente Gooise Meren en is toegankelijk voor bezoekers. Samen met de geschutsbatterij op het vuurtoreneiland bij Durgerdam en de batterij bij de Diemer zeewering beschermde Pampus de ingang van de IJ-baai en de haven van Amsterdam. Pampus maakte deel uit van de Stelling van Amsterdam. In 1996 heeft de UNESCO de gehele Stelling met zijn 42 forten tot werelderfgoed verklaard

Forteiland Pampus ligt midden in het IJmeer, op een half uurtje varen van Amsterdam IJburg en Muiden. Pampus, een kunstmatig eiland, is in de 19de eeuw aangelegd als sluitsteen van de 135 km lange verdedigingslinie (De Stelling van Amsterdam) die de hoofdstad moest beschermen tegen aanvallen vanaf de Zuiderzee. Tom van Nouhuys, directeur Stichting Forteiland Pampus: 'De geschiedenis van Pampus geldt als inspiratiebron voor de toekomst. Het eiland met zijn immense fort was uniek in Nederland en kon 200 soldaten langdurig voorzien van water en energie, zonder aansluiting met de wal. Inmiddels heeft het eiland, als boegbeeld van UNESCO-werelderfgoed Stelling van Amsterdam, een museale en recreatieve functie. Het eiland toont zich met de geplande transformatie nog even vooruitstrevend als 125 jaar geleden.'


(Bron Paul de Ruiter Architects - 2020)

Impressie van het nieuwe entreegebouw van Pampus

Biovergister eerste stap naar duurzaam zelfvoorzienendheid. Het transformatieproject is op dinsdag 16 juni symbolisch in gang gezet door de ingebruikname van de biovergister. Als voorvechter van de verduurzaming mocht Uğur Pekdemir, directievoorzitter van Rabobank Amstel & Vecht, financierder van de biovergister, onthulde de machine op Pampus. Daarna was het aan Boris van der Ham, voorzitter van de Stichting Werelderfgoed Nederland om de biovergister, te dopen met een Pampusbiertje. Uğur Pekdemir: 'Dit initiatief sluit perfect aan op wat de coöperatieve Rabobank wil: samenwerken aan oplossingen die de energietransitie versnellen.' Deze innovatieve installatie, de Circ BioDigester 50, zet het organisch afval van het eiland om in groene energie en plantvoeding. Op Pampus hoeft het bioafval daardoor niet meer afgevoerd te worden, maar wordt omgezet in biogas dat de keuken van het huidige én toekomstige entreegebouw van energie voorziet.


(Foto Rien de Jager - 2020)

De biovergister op Pampus wordt feestelijk in gebruik genomen door Uğur Pekdemir, directievoorzitter van Rabobank Amstel & Vecht en Boris van der Ham, voorzitter van de Stichting Werelderfgoed Nederland. Rechts daarnaast staat Tom van Nouhuys, directeur Stichting Forteiland Pampus

Boris van der Ham: 'UNESCO ondersteunt de 17 doelen van de Verenigde Naties om de wereld een betere plek te maken. De SDG's (Sustainable Development Goals) voor 2030 zijn een mondiaal kompas voor uitdagingen als onderwijs, klimaatcrisis, biodiversiteit.  Het UNESCO Werelderfgoed in Nederland omarmt de SDG's. De beleefbare duurzame technieken die van Pampus een circulair zelfvoorzienend eiland maken zijn een goede pilot, waarmee we als Werelderfgoed elkaar onderling en de erfgoedsector als geheel kunnen inspireren. Verduurzaming hoort juist ook in deze sector thuis, want dit moeten we doorgeven aan de volgende generatie.' De volgende stap in de verduurzaming van het eiland Pampus is het installeren van een nieuwe waterinstallatie. Door middel van een innovatieve filtering kan het forteiland, net als vroeger, zijn eigen drinkwater winnen.

Entreegebouw schakel innovatie, duurzame techniek en cultureel erfgoed. Tijdens de kick-off van het transformatieproject zijn ook de plannen voor het entreegebouw onthuld. Paul de Ruiter Architects heeft het nieuwe entreegebouw op subtiele manier ingepast in het eiland waardoor de rijke geschiedenis van Forteiland Pampus nog beter verteld en ervaren kan worden. Architect Paul de Ruiter: 'In het ontwerp hebben we de historische filosofie van zelfvoorziening gecombineerd met moderne duurzame innovaties. Zo vormt het gebouw de verbinding tussen nieuwe technologie en het historische karakter van Pampus.' Het gebouw omvat naast een horecagelegenheid onder andere ook een zaal- en congresruimte. De functionele ruimte van het nieuwe entreegebouw wordt bijna 300 m² vergroot. Dit biedt Pampus de gelegenheid om ruim 100.000 bezoekers per jaar te ontvangen en hen het verhaal over duurzaamheid en zelfvoorzienendheid - in heden, verleden en toekomst - te vertellen.