Gaat het Cobra Museum fuseren met Museum JAN?

Sinds 2018 is de toekomst van het Cobra Museum onderwerp van gesprek tussen het museum en de gemeente Amstelveen. Om dat gesprek te voeden heeft de gemeente Amstelveen de DSP-groep - een bureau voor beleidsonderzoek, beleidsadvies en management - gevraagd vier toekomstscenario's te toetsen. Deze scenario's staan verwoord in bijgaand rapport 'Toekomst Cobra Museum - scenario's getoetst' (pdf 19 pagina’s) opgesteld door de DSP-groep.

(Foto Amstelveenweb.com - 2022)

Het Cobra Museum in Amstelveen in juli 2022
De scenario's zijn in direct overleg met de gemeente en het museum tot stand gekomen en behelzen:

Scenario 1: Kwaliteitsimpuls museumgebouw

Scenario 2: Museum Plus

Scenario 3: Cultureel centrum

Scenario 4: Architectonisch icoon voor Amstelveen

In het rapport dat DSP-groep heeft opgeleverd worden deze scenario's besproken en wordt geconcludeerd welke de meeste aanknopingspunten bieden voor een stabiele toekomst. Dat zijn:

Scenario 2B, waarbij er sprake is van een verregaande samenwerking/fusie tussen het Cobra Museum en Museum JAN;

Scenario 3A, waarbij het museum binnen het huidige gebouw transformeert in een cultureel centrum.

Scenario 2B wordt daarbij als meest voor de hand liggend gezien. Er is dan sprake van één (overkoepelende) museumorganisatie (met één directie en Raad van Toezicht) op termijn, met een aansprekend inhoudelijk profiel en een aantrekkelijk tentoonstellingsprogramma op twee locaties (Cobra Museum en Museum JAN).

Op donderdag 23 maart 2023 is het rapport op het raadhuis gepresenteerd aan de directeur en bestuursvoorzitter van het Cobra Museum en de directeur en voorzitter van de Raad van toezicht van Museum JAN. Tijdens deze bijeenkomst is door de musea nadrukkelijk de intentie uitgesproken om een dergelijke intensieve samenwerking/fusie nader te gaan verkennen. Tijdens deze gesprekken zullen onderwerpen als de doelstellingen, (maatschappelijke) meerwaarde, thema's, kansen en risico's van een nieuw construct ter tafel komen. Het college zal in dat proces ondersteuning bieden waar nodig.

De Amstelveense Adviescommissie Cultuur (AAC) heeft inmiddels ook kennis genomen van het rapport. Naar aanleiding hiervan heeft de commissie de navolgende reactie gegeven:

beaamd wordt dat de gemeente Amstelveen qua omvang gebaat is bij een museumorganisatie, waaronder de beide musea ressorteren;

de beoogde samenwerking zal meer resultaat genereren;

de profilering van de overkoepelende organisatie moet helder geformuleerd worden;

verbetering van het gebouw van het Cobra Museum is noodzakelijk; verschillende collecties vormen de basis voor een langetermijnstrategie.

De Adviescommissie Cultuur zal komende periode worden meegenomen in de ontwikkeling van de musea. Het Cobra Museum en Museum JAN komen voor de zomer met een terugkoppeling. Naar aanleiding van deze terugkoppeling en het daarop volgende advies van de AAC zal het rapport en de reacties op het rapport worden voorgelegd aan de raad. Dit zal hoogstwaarschijnlijk na de zomer worden ingepland.


(Foto Amstelveenweb.com - 2022)

Het Museum JAN in Amstelveen in juli 2022
Conclusies en advies van de DSP-groep. Uit onze toetsing van de toekomstscenario’s komt de combinatie van het Museum Plus scenario (variant 2B een fusie met Museum JAN) en het scenario Cultuurcentrum (variant 3A) als beste keuze voor Amstelveen naar voren:

•  Eén museumorganisatie (met één directie en RVT) met een aansprekend inhoudelijke profiel en een aantrekkelijk tentoonstellingsprogramma op twee locaties (Cobra Museum en Museum JAN);


• Het tentoonstellingsprogramma kan een kleine vaste presentatie van topstukken van de Cobra beweging in het Cobra Museum bevatten, want daarmee blijft Cobra als merknaam benut;


• Een fusie tot één museumorganisatie biedt de mogelijkheid om een breed gedragen maatschappelijk activiteitenprogramma (waaronder de educatieve activiteiten) voor en door de inwoners van Amstelveen uit te voeren waarmee de maatschappelijke waarde voor Amstelveen toeneemt.


• De werving van (betalende) bezoekers, sponsors en fondsen aan kracht en aan effectiviteit zal winnen.


• Een aansprekende inhoudelijke koers en een maatschappelijke programma heeft naar verwachting het grootste positieve effect op het lokale en politieke draagvlak.


• Voorwaarde voor het optimaal realiseren hiervan is een kwaliteitsimpuls in de accommodatie van het Cobra Museum (scenario 1).

Volgens de onderzoekers een fusie tussen beide musea leidt niet tot besparingen, de huidige subsidiebudgetten voor Museum JAN en het Cobra Museum worden samengevoegd en dienen na een fusie op minimaal gelijk niveau te blijven als nu;

Een fusie tussen beide musea leidt niet vanzelfsprekend tot een gezonde bedrijfsvoering of een sterke inhoudelijke positie, de uitkomsten van de eerdere financiële en inhoudelijke analyse van het Cobra Museum moeten daarom onderdeel zijn van de nadere uitwerking

Voor het vergroten van het maatschappelijk draagvlak, samenwerking met organisaties in de gemeente en een (rand) programmering is altijd (aanvullend) subsidie of zijn fondsbijdragen nodig. Beide musea hebben verschillende rechtspersonen voor de organisatie, het eigendom van de collecties, de huisvesting en vrienden en elke rechtspersoon kent eigen afspraken. Bij een fusie kunnen sommige van deze rechtspersonen wel en andere niet worden samengevoegd.

Het Cobra Museum heeft een grote naamsbekendheid (Cobra), die bekendheid is ook in de toekomst belangrijk (inclusief een keuze over het tonen van werk van de Cobra-beweging).

In de gemeente Amstelveen zijn ook andere collecties beschikbaar (deels eigendom van de gemeente), deze zouden in de toekomst een plek kunnen krijgen (mits deze passen bij de koers van het museum. Om de uitwerking en realisatie van dit combinatiescenario te laten slagen, is meerjarig vertrouwen en een betrokkenheid van de gemeente voorwaarde.