Gedenkplaat onthuld aan de Henegouwselaan

Op zaterdag 7 september 1940 kort na middernacht, werd een Duitse Heinkel-111 bommenwerper door eigen geschut neergehaald en stortte neer op de woningen aan de Henegouwselaan met de nummers 85-91 in Amstelveen. Uit twee van de vier huizen konden de bewoners vluchten, maar in het vierde huis woonde de familie Schrameijer: man, vrouw en tien kinderen. Eén van de kinderen was op slag dood, vier andere kinderen overleden dezelfde dag nog aan hun branwonden en moeder Schrameijer twee dagen later. Naar aanleiding van deze gebeurtenis, 80 jaar geleden vond mevrouw Sophie Schrameijer dat het tijd werd om hier meer aandacht aan te besteden. De gemeente Amstelveen werd ingeseind en na verschillende overleggen werd besloten een gedenkplaat op de stoep tegenover het huis te plaatsen.

(Foto Familie Schrameijer - 2020)

Vader Schrameijer met de eerste vijf kinderen in 1925
De onthulling van deze gedenkplaat vond op zaterdagmiddag 5 september 2020 plaats. Herbert Raat, wethouder van onder andere Monumenten en historie heette iedereen welkom en speciaal de familie Schrameijer, want zij, zo vertelde Herbert Raat, zijn de initiators van deze bijzondere middag. Het onderwerp leeft breed bij zowel het college van B en W als ook bij de gemeenteraad van Amstelveen aangezien het té belangrijk is, vandaar dat er ook verschillende gemeenteraadsleden aanwezig waren.


(Foto Amstelveenweb.com - 2020)

Herbert Raat (VVD) wethouder Monumenten spreekt de aanwezigen toe
Herbert Raat meldde het volgende: 'Zaterdag 7 september, 80 jaar geleden is hier een Duitse bommenwerper neergestort op nummer 89 bij de familie Schrameijer. Grootmoeder Schrameijer en vijf van haar kinderen overleden, een groot drama dat zich hier heeft afgespeeld. De vijf huizen van de rij zijn later weer herbouwd. De Tweede Wereldoorlog krijgt voor Amstelveen steeds meer een plek in ons bewustzijn. Het was een beetje weggetrokken, omdat we bezig waren met opbouw, maar er komt steeds meer aandacht voor onze historie die zich heeft afgespeeld. Sophie Schrameijer is de initiator en zei “kunnen we dit gebeuren niet een plekje geven dat het niet alleen voor onze tijd, maar ook voor onze kinderen en kleinkinderen zichtbaar wordt van wat er zich hier heeft afgespeeld”. Dat past ook heel goed in ons gemeentebeleid en we hebben graag aan dit mooie initiatief meegewerkt. Fleur (Albers)en Willemijn (Paimans) hebben dit allemaal geregeld, waarvoor veel dank.'
Vervolgens gaf hij het woord aan Sophie Schrameijer.


(Foto Amstelveenweb.com - 2020)

Sophie Schrameijer familielid vertelt over de dramatische gebeurtenis die haar familie 80 jaar geleden is overkomen
Nadat de microfoon volgens de coronaregels was gereinigd zei Sophie het volgende: 'Goedenmiddag allemaal, ik ben een kind van iemand die hier het ongeluk heeft overleefd, namelijk mijn vader Flip Schrameijer. Ik wil toch nog eens de gemeente Amstelveen bedanken voor alle hulp en medewerking om hier een herdenkingstegel te laten plaatsen. Het heeft even geduurd, namelijk 80 jaar, maar het is er en mede dankzij Fleur. Hoe komt het nou dat zoiets zo ontzettend lang duurt, dan moet ik een klein verhaaltje vertellen.'


(Foto Familie Schrameijer - 2020)

De zoons Schrameijer: Willy/Flip, Harry, Gerard en Jan in 1939


(Bron Bundesarchiv/Wikipedia - 2020)

De Heinkel He 111 was een tweemotorig vliegtuig van Duitse makelij, dat van 1935 tot 1944 door Ernst Heinkel Flugzeugwerke in Rostock en Heinkel-Werke Oranienburg werd gebouwd, voornamelijk voor de Luftwaffe


(Bron Gemeentearchief Amstelveen - 2002)

Op zaterdag 7 september 1940 kort na middernacht werd een Duitse Heinkel-111 bommenwerper door eigen geschut (Flieger Abwehr Kanone - FLAK) neergehaald. De piloot haalde de polder niet meer en stortte neer in de Henegouwselaan. De benzinetanks barstten open en binnen een paar seconden stonden vier huizen in brand.
In een van de huizen was een Duitser ingekwartierd, die in de brand omkwam


(Bron Gemeentearchief Amstelveen - 2020)

De achterkant van de woningen aan de Henegouwselaan na het neerstorten van de Heinkel-111 bommenwerper
op 7 september 1940. Drie van de vijf bemanningsleden hebben het, deels gewond, overleefd
Sophie vertelde dat ze al 25 jaar op steenworp afstand woont van de Henegouwselaan en ze heeft het verhaal pas gehoord toen ze 13 jaar was. Haar vader sprak er nauwelijks over dus ze heeft eigenlijk het verhaal één keer goed gehoord en daarna nooit meer. Vlakbij, waar alles gebeurde zat destijds het dochtertje van Sophie op peuterballet en zijzelf wachtte op de zandbak tot het ballet afgelopen was. Toen dacht ze ‘ik zit hier helemaal alleen met dit verhaal en ik kan het niet kwijt en elke keer als ik door de straat loop moet ik er aan denken. Aan dat ene deel van het verhaal dat mijn vader vertelde, namelijk dat het vliegtuig hier was neergestort en toen uit de bosjes de Duitse piloot kwam rennen die riep “Bombe Bombe iedereen weg”. Sophie zei verder: 'Nu in het land overal herdenkingsmonumentjes of tegels worden geplaatst en de gebeurtenis hier niet zo maar een verhaal is omdat er zes mensen uit één gezin zijn omgekomen, vond ik dat er hier ook wat mee moest gebeuren’.


(Foto Amstelveenweb.com - 2020)

Flip Schrameijer is aan het woord
Na deze korte introductie gaf zij haar broer Flip Schrameijer de microfoon om een deel van het verhaal te vertellen dat ook is gepubliceerd in de Amstel Mare van de Vereniging Historisch Amstelveen (VHA). Hij meldde dat verhaal bij hem erg lang is weggeweest. 'Bij mij ging het zo: ik heb heel lang op Bavinckstaete (Kronenburg Business Park Amstelveen) gewerkt en op een gegeven moment verhuisden we naar de tiende verdieping. Ik keek naar buiten en zag het huis van Sophie, dus ik belde haar op en toen zei ze nee je moet naar links kijken, dan kijk je op de Henegouwselaan. Dat is waar het gebeurde! Ik had geen idee en wist niet eens hoe de straat heette dus dat was een verrassing.


(Foto Amstelveenweb.com - 2020)

Veel buurtbewoners kwamen naar het parkje om de het oorlogsverhaal van de familieleden aan te horen
Er waren verschillende omstandigheden en ik dacht, mijn vader wordt nu wel heel erg oud, hij is van 1919, 83 jaar toen en hij moet dat verhaal nog een keer vertellen’. Daarom vroeg Flip Schrameijer aan zijn vader om het hele verhaal te vertellen waarna hij vervolgens met zijn vader naar Australië ging. Daar woonden nog een broer en zus van zijn vader die Flip ook over het ongeluk vertelden. Ook liet Flip een oproep plaatsen in het Amstelveens weekblad met de vraag of mensen iets konden vertellen over dit ongeluk. Na de oproep sprak hij met zo’n veertig mensen en ieder had zijn eigen verhaal. Hij zocht ook uit hoe het met het vliegtuig zat, wie erin zaten en daarna heeft hij niks met het verhaal gedaan. Hij vond het een treurig en akelig verhaal zonder een zonnige kant en vond het ook jammer dat hij te laat begonnen was met het verzamelen van de informatie omdat de herinneringen bij iedereen behoorlijk waren vervaagd. ‘Pas toen iemand van de VHA vroeg om een stuk voor het themanummer van Amstel Mare 75 jaar bevrijding te schrijven, heb ik het daar allemaal beschreven, dus daar kan men het hele verhaal lezen’ . Flip vertelde nog wel een aanvulling over het vliegtuig dat 6-7 mensen die nacht hebben zien vliegen.
(Uitgerekend kwam er op het moment dat Flip over het vliegtuig vertelde, een heel groot vliegtuig over de aanwezigen en de Henegouwselaan nummer 89 gevlogen.)


(Foto Amstelveenweb.com - 2020)

Tijdens de herdenking vliegen twee vliegtuigen richting Schiphol. Het bewijs, dat de aanvliegroute om te landen na 80 jaar nog steeds dezelfde is gebleven
Het verhaal over het vliegtuig gaat als volgt: 'Het betreffende vliegtuig destijds was een Duitse Heinkel-111 van ruim 16 meter lang en nog iets breder dan 22 meter, met vijf bemanningsleden. Het had gebombardeerd op Newcastle upon Tyne en was daar geraakt door afweergeschut en zijn vermoedelijk teruggevlogen voordat ze konden bombarderen, want toen het vliegtuig neerstortte zat er nog heel veel brandstof in de tanks. Dat min of meer aangeschoten vliegtuig is teruggevlogen om naar Schiphol te gaan, kwam van de Amstel en vloog in het verlengde van de Kalfjeslaan. Je moet weten dat aan de Kalfjeslaan de Duitsers hun kerosine voor de vliegtuigen van Schiphol hier hadden verstopt onder de bomen. Maar de Engelsen wisten dat en die probeerden ‘s nachts die tankwagens te raken, wat ze nooit gelukt is, maar daar waren de Duitsers wel op verdacht.

Dus wat gebeurde is, dat het te laag vliegende vliegtuig via de Kalfjeslaan afkwam op het afweergeschut dat op de Bosbaan stond waar net twee nieuwe kanonnen de dag ervoor waren geïnstalleerd. Daar zagen ze het vliegtuig aankomen, hadden vermoedelijk geen tijd om goed te identificeren wat het was en dachten, dat zullen die Engelsen wel weer zijn en hebben bijna recht omhoog naar het vliegtuig geschoten. Dan zeggen ooggetuigen dat vrijwel meteen de rechter motor boven de Bosbaan in brand was geschoten, dat het vliegtuig toen een bocht van 180 graden naar links maakte in een poging om over de bebouwing heen te komen om in de polder te landen. De Henegouwselaan was de laatste bebouwing in die tijd, daarvoor was allemaal weiland.


(Foto Familie Schrameijer - 2020)

Het bidprentje van de omgekomen familieleden dat veel Amstelveners hebben bewaard;
het exemplaar van Rietje met haar aantekeningen.
Petronella Elisabeth Gijsbertha de Bruin, echtgenote van Johan Barend Schrameyer geboren 26 januari 1890 en
overleden 9 september 1940 (50 jaar),
Elisabeth Petronella Schrameyer geboren 10 november 1917 overleden 7 september 1940 (23 jaar),
Petronella Margaretha Elisabeth Gijsbertha Schrameyer geboren 2 augustus 1921 en overleden 7 september 1940 (19 jaar),
Gerardus Schrameyer geboren 17 augustus 1927 en overleden 7 september 1940 (13 jaar),
Henricus Antonius Schrameyer geboren 11 mei 1930 en overleden 7 september 1940 (10 jaar),
Paula Schrameyer geboren 13 oktober 1934 en overleden 7 september 1940 (6 jaar).
Na nog gesterkt te zijn door de genademiddelen der H. Kerk kwamen zij om ten gevolge ven de noodlottige omstandigheden, waarin ons Vaderland zich bevond, Onder algemeene en groote deelneming had de Uitvaart plaats In de parochiekerk van St. Augustinus te Buitenveldert en werden zij bijgezet In hun familiegraf op het kerkhof Buitenveldert den 12den Sept. 1940


Het was behoorlijk dramatisch want het vliegtuig brandde steeds meer en was één groot brandend ding dat vrij laag over de huizen vloog. Een stuk of vijf-zes mensen hebben het gezien en het blokhoofd van Randwijck die vlakbij woonde, vertelde dat hij had gezien dat op het laatste moment het vliegtuig naar links kantelde en de vleugel die naar beneden hing tegen het huis nr. 89 aanvloog. Er wordt verteld dat de restanten van het vliegtuig meteen in de straat lagen, dus hij is als een soort boemerang meteen tegen de grond geraakt en zijn andere brokstukken verderop gevlogen. Toen kwam de piloot die Bisschoff heette met de parachute nog achter zich aan, (een jaar later wel neergestort en overleden) volgens ooggetuigen en mijn vader aanrennen, om te zeggen dat er nog bommen in het vliegtuig zaten. Ik dacht daarom, dit verhaal over het vliegtuig vertel ik nog even, want dat is de toedracht van het ongeluk. Wat er binnen allemaal gebeurde staat in het artikel.'

Na deze boeiende verhalen werd de gedenkplaat door Sophie en Flip Schrameijer onthuld. Op de gedenkplaat staat geschreven:
“Ter nagedachtenis van diegenen die hier in de nacht van 7 september 1940 omkwamen door het neerstorten van een Duitse bommenwerper. In de vuurzee die ontstond, kwamen negen mensen om. Binnen één gezin verloren de moeder en vijf kinderen het leven.” Bij de gedenkplaat had Sophie voor deze bijeenkomst nog een originele dakpan van destijds neergezet. Een rest van wat er nog over was van het huis.


(Foto Amstelveenweb.com - 2020)

De metalen gedenkplaat met bloemen en een originele dakpan van het toenmalige verwoeste huis van de familie Schrameijer, herinnert de wandelaars aan het drama in 1940


(Foto Amstelveenweb.com - 2020)

Mw. Annemieke Brouwer - v.d. Wetering, voorzitter van de Vereniging Historisch Amstelveen in gesprek met wethouder Raat. In de achtergrond staat Paul Feenstra raadslid van VVD-Amstelveen en Michel Becker fractievoorzitter van Actief voor Amstelveen met buurtbewoners op 5 september 2020
Het was een mooie bijeenkomst met een indrukwekkend verhaal. Het is bijzonder dat Sophie en Flip Schrameijer ervoor hebben gezorgd dat een stukje geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Amstelveen, niet kan worden vergeten. De genodigden liepen nog door naar wijkcentrum Villa Randwijck, waar zij met elkaar wat konden napraten onder het genot van een drankje en als afsluiting van deze plechtigheid.