Herdenking bij het oorlogsmonument van Antoon de Lange in Amstelveen

Bij het monument van Antoon de Lange op de Nesserlaan, droegen leerlingen van groep 7 en 8 van de basisschool De Zwaluw uit Nes aan de Amstel prachtige gedichten over Vrijheid voor op dinsdagochtend 10 mei 2022. Tjapko Poppens burgemeester van Amstelveen heeft samen met Frank Berkhout (D66) wethouder Onderwijs een bloemstuk gelegd.

(Bron Privé collectie - 2014)

Antoon de Lange

De kinderen lazen namens basisschool 'De Zwaluw' hun eigen gedichten voor en legden een krans voor het monument. Op de heg rondom het monument werden de gedichten vastgezet met rode rozen. Zo eindigde de herdenkingsdienst van de scholieren ter nagedachtenis van Antoon de Lange, die aan de Nesserlaan werd doodgeschoten 77 jaar geleden.


(Foto Gemeente Amstelveen - 2022)

Frank Berkhout (D66) wethouder Onderwijs en Tjapko Poppens burgemeester van Amstelveen tijdens de kranslegging bij het monument van Antoon de Lange aan de Nesserlaan op 10 mei 2022

De gebeurtenissen op 7 mei 1945. Tegen de avond was er een bevrijdingsbijeenkomst voor het gemeentehuis in Ouderkerk. Dichtbij, in de openbare school waren de leden van de Binnenlandse Strijdkrachten. Daar kwam een seintje binnen dat er vier SS'ers met geweren rondzwierven en fietsen vorderden. De commandant van de Ouderkerkse BS ging er met een aantal mannen op af. De SS'ers hadden zich verschanst op het erf van boer Timmer.

'Geweren neer!' riep de commandant. Eén van de SS'ers gaf zich over, de anderen schoten en trokken zich terug in de polder. Henk Copier was in zijn been getroffen, drie andere BS'ers zetten op de fiets langs de Amstel de achtervolging in. Eén van hen was Toon de Lange, de bakkersknecht uit Nes. Het was zes uur. Bij boerderij Schrama aan de Ronde Hoep tegenover de Nesserlaan zaten twee dochters en een zoon in het land onder de koe. Er drong enig gerucht tot hen door. En daar zagen ze door de sloot een praam komen aanglijden. De drie SS'ers lagen op de bodem en trokken zich voort langs de kant.


(Foto Gemeente Amstelveen - 2022)

Leerlingen van groep 7 en 8 van de basisschool De Zwaluw uit Nes aan de Amstel tijdens de herdenking op dinsdagochtend 10 mei 2022 aan de Nesserlaan op 10 mei 2022

Aan de voet van de Amsteldijk sprongen ze uit de praam, vlogen over de dijk, maakten de roeiboot van Schrama los en roeiden als bezetenen de Amstel over. Vlak daarna bereikte Toon de Lange de steiger en riep om een boot. Eén van de dochters Schrama rende naar een tweede boot die wat verder lag. 'Toon was zenuwachtig, hij móest gewoon die Duitsers achterna. Zelf wou hij roeien, hij deed het jachtig.'

De twee andere BS'ers kwamen nog wat later aan; nog meer bootjes stoven over de rivier. De SS'ers grepen fietsen van voorbijgangers en stoven de Nesserlaan op. Ook de BS'ers schreeuwden om fietsen. Antoon de Lange was hen ver vooruit; hij kende de weg als geen ander elke dag had hij er met zijn bakkerskar fluitend en zingend overheen gereden. De SS'ers hadden waarschijnlijk het plan naar het verzamelpunt van de SS in Aalsmeer te gaan, maar konden niet genoeg snelheid maken op die fietsen met houten banden.

Daarom verschansten ze zich achter het daggelderhuisje van Mien Driehuis, vlak bij de Bovenkerkerweg. Ook de drie BS-strijders gingen in stelling. Er ontstond een vuurgevecht, waarbij de SS'ers achter het huisje in het voordeel waren. Eén van hen mikte, schoot en trof Toon in het hoofd. Antoon de Lange was 25 jaar, toen hij stierf op de Nesserlaan, op de dag van de algehele Duitse capitulatie in Reims en twee dagen nadat de vlaggen van de bevrijding waren uitgegaan. Na zijn dood ontstond er een gevaarlijke woede onder de BS'ers uit de streek; zij wilden wraak nemen op de SS'ers in het Aalsmeers verzamelpunt.

Op het monument staat deze tekst:

'HEER UW SOLDAAT
DIE SNEUVELDE IN ’T GEVECHT,
SMEEKT U: HELP HOLLAND!
IK KOM WEL TERECHT!
OP DEN 7E MEI 1945 VIEL VOOR ZIJN VADERLAND
ALS LID DER NED. BINN. STRIJDKR.
ANTOON DE LANGE
GEB. 9 NOV. 1920'

Lees ook het verhaal van Wim Groeneweg: Antoon de Lange en de fatale achtervolging op 7 mei 1945 (pdf )