Herdenkingsplechtigheid op begraafplaats Beth Haim

De eeuwenoude Portugees-Israëlietische begraafplaats Beth Haim in Ouderkerk aan de Amstel, is onderdeel van het Keti Koti Festival op 1 juli 2011 met een herdenking van de afschaffing van de slavernij in de voormalige Nederlandse koloniën. Op woensdagmiddag 29 juni 2011 vond een herdenkingsplechtigheid plaats bij het graf van Elieser.

(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

De grafsteen van Servo Elieser uit 1629 ligt weer bovengronds

Op 27 maart 1629 werd ene Elieser begraven, midden op de begraafplaats. Zijn graf kreeg een steen. In de zomer van 2002 werd op het oudste gedeelte van de begraafplaats op aanwijzing van rabbijn H. Rodrigues Pereira de eenvoudige grafsteen blootgelegd van deze Elieser. De inscriptie op de steen luidt: S(epultura) do bom servo Elieser, vertaald: het graf van de goede slaaf/bediende Elieser.


(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Mieke Blankers-Kasbergen (CDA) burgemeester van Ouder-Amstel, vertelt in haar toespraak, dat wij ons weer moeten realiseren, dat het goed is dat wij grondrechten hebben en vrijheid van meningsuiting

Aan de hand van de cartons, in de 19de eeuw vervaardigd door De Castro, kon de plaats worden bepaald. Het is het eerste en tot nu toe enige graf van een vrijgelaten slaaf. Uit het begraafregister weten we, dat hij op 27 maart 1629 ter aarde werd besteld. Speciaal voor deze en toekomstige herdenkingen werd de gebroken steen omhoog gehaald en gerestaureerd.


(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Een Surinaamse vrouw tijdens haar gebed bij het graf


(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

De vrouw tijdens haar gebed besprenkelt het graf met water als respect voor de voorouders

Jacques Coronel, voorzitter van de Portugees-Israëlitische gemeente in Amsterdam vertelde onder andere in zijn toespraak: ' U bent hier op de oudste begraafplaats van Nederland. De Portugees-Israëlietische begraafplaats Beth Haim, het 'Huis des levens', dateert uit 1614. Wij als Portugese joden hebben hier toch heel moeilijk gehad, in eerste instantie om hier te integreren. Dankzij de tolerantie van Amsterdam het is wel gelukt’.


(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Jacques Coronel, voorzitter van de Portugees- Israëlitische gemeente in Amsterdam tijdens zijn toespraak

‘Het Joodse volk weet evenals u, wat onderdrukking is. Deze plaats is een heel bijzondere plaats, ook een symbool van vrijheid. Wij zijn heel trots, dat wij hier in Ouderkerk een begraafplaats hebben sinds 1614 en dat de gemeente Ouder-Amstel ons al die jaren gesteund heeft. Dat alhoewel hier ook slaven liggen, wij toch denken, dat veel slaven en onze grootvoorouders, het relatief goed hebben gehad. Ik denk, dat het heel belangrijk is, dat deze dag gehouden wordt!'


(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Marcel La Rose (PvdA) voorzitter van de stadsdeelraad Amsterdam Zuidoost, bedankt in zijn toespraak voor de gastvrijheid van de gemeente Ouder-Amstel

Voorschriften

In 1627 kwamen er strengere voorschriften voor Afrikanen, die in de documenten aangeduid werden als zwarten (pretos, negros) en bruinen (morenos). Voortaan moesten zij buiten de omheining begraven worden. Vermoedelijk omdat de dorpsbewoners bij die begrafenissen voor opstootjes zorgden. Deze bepaling werd na verloop van tijd weer ingetrokken. Hun graf bleef op een afgezonderde plaats. Zwarten en mulatten kregen geen steen: hun graven werden afgedekt met een baksteen of een houten plankje met een nummer.

Het graf van Elieser

Escravo betekent slaaf in het algemeen: servo is specifiek en betekent bediende, met een achtergrond van slavernij. In het begraafregister staat bij zijn naam: moreno que foi de Paulo de Pina, oftewel: de bruine, die van Paulo de Pina was.

Koopman/dichter Paulo de Pina was een van de oprichters van de begraafplaats en misschien is dit de reden dat voor Elieser een uitzondering werd gemaakt. Elieser kreeg bij zijn overgang naar het Jodendom een Bijbelse naam: Elieser is de dienstknecht van Abraham.


(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Het publiek volgt de toespraken en het gebed


(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Een vrouw draagt een gedicht voor

Naast een rijke koopman

In december 1629 overleed een van de rijkste kooplieden van de Portugees-Joodse gemeenschap, Jacob Israel Belmonte. Hij nam deel aan de VOC en dreef handel met Goa en Cochin in India en met Brazilië. Uit Angola haalde hij slaven, die hij verhandelde in West-Indië. De Portugezen werden begraven op volgorde van binnenkomst. De voorname grafsteen van Belmonte ligt naast die van Elieser: de slavenhandelaar kwam naast de slaaf te liggen. Lees meer over de goede slaaf Elieser op de site van het Stadsarchief Amsterdam


(Foto Amstelveenweb.com - 2011)

Op begraafplaats Beth Haim liggen ongeveer 6.000 mensen begraven, de meeste graven zijn niet meer zichtbaar en in de grond gezakt na eeuwen

Slavernij?

Slavernij is een systeem waarbij mensen worden behandeld als eigendom en worden gedwongen te werken voor de eigenaar. Slaven kunnen worden gehouden tegen hun wil uit de tijd van de vangst, aankoop of de geboorte en beroofd van het recht om te vertrekken, te weigeren om te werken , of om schadevergoeding te eisen.

Slavernij bestaat in vele culturen en in een aantal historische situaties het is legaal voor eigenaren om slaven te doden.

Het aantal slaven vandaag de dag is hoger, dan op enig moment in de geschiedenis, ongeveer 12 tot 27 miljoen, maar dit is waarschijnlijk het kleinste deel van de wereldbevolking in de geschiedenis. De meeste zijn schuld slaven, voornamelijk in Zuid-Azië, die onder schuldslavernij ontstaan door de kredietgevers, soms zelfs generaties lang. Mensenhandel is voornamelijk bedoeld voor prostitueren vrouwen en kinderen in de seksindustrie.

Afrika

Rond 1660 ontstond een tekort aan arbeiders in de VS. Boeren uit Nieuw Carolina en Virginia waren de eersten, die Afrikaanse slaven gingen gebruiken voor de tabaksoogst. Virginia was ook de eerste staat, die haar wetten veranderde: zwarten die in hun geboorteland geen christen waren werden als slaven beschouwd.

Men ging op grote schaal slaven importeren uit Afrika, waar stamhoofden graag krijgsgevangenen, misdadigers, ongehoorzame slaven en dergelijken voor een goede prijs van de hand deden.

De slaven werden vooral ingezet bij de teelt en verwerking van suikerriet. Het leven van deze slaven was zeer hard. Ze werden met een terreurregime onder de duim gehouden. Het sterftecijfer op de plantages overtrof over het algemeen in aanzienlijke mate het geboortecijfer.

Suriname

Toen de Engelsen, Nederlanders en Fransen zich in de 17e eeuw meester maakten van een groot deel der Caribische eilanden en Suriname, begonnen zij ook daar suikerrietplantages aan te leggen, met zwarte slaven. De levensomstandigheden op de plantages waren over het algemeen verschrikkelijk.

Tussen ongeveer 1500 en 1850 werden omstreeks 11 miljoen Afrikanen als slaaf over de Atlantische Oceaan getransporteerd. Gemiddeld stierf zo'n 15% van de slaven tijdens het transport, vergelijkbaar met de sterfte onder de bemanning. Nederland nam met rond de 550.000 slaven 5% van de totale slavenhandel voor zijn rekening.

Nederland

In de 17e eeuw had Nederland een voortrekkersrol in de slavenhandel die in de 18e eeuw over werd genomen door Engeland. In Nederland was de slavenhandel in handen van met name de West-Indische Compagnie, hoewel pogingen in Nederland zelf slaven op de markt te brengen op weerstand stuitten.


(Bron Wikipedia - 2011)

Fort Elmina in het stadje São Jorge da Mina in Ghana, de vroegere Goudkust, op 155 kilometer ten westen van de hoofdstad Accra. Jaarlijks werden 2.000 slaven hiervandaan overgebracht naar de West-Indische eilanden, of Zuid-Amerika, minimaal vier schepen per jaar

In totaal verscheepte Nederland, dat wil zeggen de WIC en diverse particulieren rond de 450.000 slaven vanaf de Afrikaanse kust, vooral het fort Elmina speelde een cruciale rol, op een totaal van naar schatting 10 tot 11 miljoen slaven. Nederland was een middelgrote speler op dit gebied en uniek in de zin dat geen enkel land zoveel verlies heeft geleden met de slavenhandel.

Keti-koti 1863

In 1807 verbood het Verenigd Koninkrijk de slavenhandel en in 1833 verbood het de slavernij. Op 1 juli 1863, dertig jaar na het voorbeeld van de Britten, klonken 21 kanonschoten in Paramaribo en werden de slaven vrije mensen. De Nederlandse regering betaalde een schadevergoeding van 300 gulden per slaaf aan de eigenaars ter compensatie voor het verloren eigendom.

Slavenhouders maakten vlak voor de afschaffing extra jacht op weglopers om zoveel mogelijk compensatiegeld op te strijken. De vrijmaking wordt op 1 juli gevierd als het Keti-koti feest (ketenen verbroken). (Bron tekst Wikipedia)