Het veranderende DNA van de georganiseerde misdaad is dreiging voor Europa

De EU Serious and Organised Crime Threat Assessment (EU-SOCTA pdf 100 pagina’s English) Europols EU-dreigingsevaluatie voor zware en georganiseerde misdaad 2025 van Europol, die op 18 maart 2025 is gepubliceerd, onthult hoe het DNA van criminaliteit verandert – en de tactieken, hulpmiddelen en structuren die criminele netwerken gebruiken, veranderen.

De EU-SOCTA biedt een van de meest grondige analyses die zijn uitgevoerd naar de bedreigingen die ernstige georganiseerde criminaliteit vormt voor de interne veiligheid van de EU. Op basis van inlichtingen van EU-lidstaten en internationale rechtshandhavingspartners analyseert dit rapport niet alleen de huidige staat van georganiseerde criminaliteit – het anticipeert ook op bedreigingen van morgen en biedt een routekaart voor de Europese rechtshandhaving en beleidsmakers om de steeds veranderende georganiseerde criminaliteit voor te blijven.


En dat is gebeurd. De nieuwste EU-SOCTA onthult dat het DNA van georganiseerde criminaliteit fundamenteel verandert, waardoor het meer verankerd en destabiliserend is dan ooit tevoren. Als hoeksteen van de EU-prioritering van criminaliteit zal deze beoordeling rechtshandhavingsstrategieën en EU-beleid begeleiden bij het aanpakken van de meest urgente criminele dreigingen in Europa. Deze persconferentie op 18 maart 2025 in Den Haag kondigde de publicatie aan van dit vlaggenschiprapport, waarin de belangrijkste bevindingen werden onthuld en de impact ervan op de veiligheid in Europa werd besproken.

Sprekers: Catherine De Bolle uitvoerend directeur van Europol, Magnus Brunner commissaris voor Binnenlandse Zaken en Migratie, Maciej Duszczyk Poolse ondersecretaris van Staat en Marek Borón opperbevelhebber van de Poolse politie.

Een veranderend DNA: hoe georganiseerde misdaad muteert. Net zoals DNA de blauwdruk van het leven vormt, wordt de blauwdruk van georganiseerde misdaad herschreven. Niet langer gebonden aan traditionele structuren, heeft georganiseerde misdaad zich aangepast aan een wereld die gevormd wordt door wereldwijde instabiliteit, digitalisering en opkomende technologieën. De EU-SOCTA identificeert drie bepalende kenmerken van het huidige landschap van ernstige en georganiseerde misdaad:

1. Criminaliteit destabiliseert steeds meer. Ernstige en georganiseerde misdaad vormt niet langer alleen een bedreiging voor de openbare veiligheid; het heeft invloed op de fundamenten van de EU-instellingen en de samenleving. De destabiliserende eigenschappen en effecten van ernstige en georganiseerde misdaad zijn op twee fronten zichtbaar: Intern, door het witwassen of herinvesteren van illegale opbrengsten, corruptie, geweld en de criminele uitbuiting van jonge daders; Extern, met criminele netwerken die steeds vaker als proxy's in dienst van hybride dreigingsactoren opereren, een samenwerking die elkaar wederzijds versterkt.

2. Criminaliteit wordt online gekoesterd. Digitale infrastructuren stimuleren criminele activiteiten – waardoor illegale activiteiten met ongekende snelheid kunnen opschalen en zich kunnen aanpassen. Bijna alle vormen van ernstige en georganiseerde criminaliteit hebben een digitale voetafdruk, of het nu als hulpmiddel, doelwit of facilitator is. Van cyberfraude en ransomware tot drugshandel en witwassen, internet is het primaire theater voor georganiseerde criminaliteit geworden. Criminele netwerken maken steeds meer gebruik van digitale infrastructuur om hun activiteiten te verbergen voor wetshandhaving, terwijl gegevens de nieuwe valuta van macht worden – gestolen, verhandeld en geëxploiteerd door criminele actoren.

3. Criminaliteit wordt versneld door AI en opkomende technologieën. AI verandert fundamenteel het georganiseerde misdaadlandschap. Criminelen maken snel gebruik van nieuwe technologieën en gebruiken deze zowel als katalysator voor criminaliteit als als aanjager van efficiëntie. Dezelfde kwaliteiten die AI revolutionair maken – toegankelijkheid, aanpasbaarheid en verfijning – maken het ook een krachtig hulpmiddel voor criminele netwerken. Deze technologieën automatiseren en breiden criminele activiteiten uit, waardoor ze schaalbaarder en moeilijker te detecteren zijn.

De snelst groeiende bedreigingen. Dit evoluerende criminele DNA is ingebed in de meest urgente beveiligingsbedreigingen die zijn geïdentificeerd in de EU-SOCTA 2025. Het rapport benadrukt zeven belangrijke gebieden waar criminele netwerken geavanceerder en gevaarlijker worden: Cyberaanvallen, meestal ransomware, maar steeds vaker aanvallen gericht op kritieke infrastructuur, overheden, bedrijven en individuen - vaak met staatsgerichte doelstellingen. Online fraudeschema's, steeds meer aangestuurd door AI-gestuurde social engineering en toegang tot enorme hoeveelheden gegevens, waaronder gestolen persoonlijke informatie. Online seksuele uitbuiting van kinderen, met generatieve AI die kindermisbruikmateriaal produceert en online grooming faciliteert.

Migrantensmokkel, met netwerken die woekerprijzen in rekening brengen en volledige minachting tonen voor de menselijke waardigheid, die geopolitieke crises uitbuiten. Drugshandel, een diversifiërende markt met veranderende routes, modus operandi en de mogelijke verdere verspreiding van geweld en rekrutering van jongeren in de EU. Wapenhandel, die toeneemt als gevolg van technologische vooruitgang, online marktplaatsen en de beschikbaarheid van wapens in Europa.

Afvalcriminaliteit, een vaak over het hoofd geziene maar lucratieve sector waarin criminelen legitieme bedrijven uitbuiten, met ernstige gevolgen voor het milieu. Hoewel sommige bedreigingen zich afspelen in de fysieke wereld, verplaatsen elementen van elk crimineel proces zich steeds meer online – van werving en communicatie tot betalingssystemen en AI-gestuurde automatisering.

Het breken van de strafwet. De belangrijkste criminele bedreigingen die in de EU-SOCTA 2025 zijn geïdentificeerd, delen gemeenschappelijke versterkende elementen die ze op verschillende manieren in stand houden en versterken. Om deze bedreigingen effectief aan te pakken, moet de rechtshandhaving rekening houden met deze dwarsdoorsnijdende elementen bij het ontwerpen van strategieën om ernstige en georganiseerde criminaliteit aan te pakken.

Het DNA van ernstige en georganiseerde criminaliteit is sterk verankerd in de manier waarop criminele netwerken opereren, aangezien ze kansen vinden om als proxy's op te treden voor hybride dreigingsactoren in het online domein en AI en technologie gebruiken voor criminele doeleinden. Bovendien opereren criminele netwerken over de grenzen heen of zelfs vanuit de gevangenis, waarbij ze hun tactieken aanpassen om hun activiteiten te verbeteren.

Criminele financiën en witwasmethoden blijven evolueren, waarbij illegale opbrengsten steeds vaker worden gekanaliseerd naar een parallel financieel systeem dat is ontworpen om criminele rijkdom te beschermen en te laten groeien. Digitale platforms en opkomende technologieën zoals blockchain faciliteren dit systeem, waardoor het beter bestand is tegen verstoring.

Corruptie blijft een van de meest verraderlijke factoren die georganiseerde criminaliteit mogelijk maken en illegale activiteiten in alle sectoren faciliteert. Het heeft zich aangepast aan het digitale tijdperk, waarbij criminelen zich steeds meer richten op personen die toegang hebben tot kritieke digitale systemen en digitale rekruteringstactieken gebruiken om hun bereik te vergroten.

Georganiseerd misdaadgerelateerd geweld neemt toe in verschillende lidstaten en slaat over naar de bredere samenleving. Dit geweld beweegt mee met en wordt gevormd door criminele markten die vatbaar zijn voor concurrentie en conflict. Het wordt verder aangewakkerd door gecodeerde communicatietools en onlineplatforms die grenzeloze rekrutering, afpersing en coördinatie mogelijk maken.

De criminele uitbuiting van jonge daders scheurt niet alleen het sociale weefsel, maar dient ook als een beschermende laag voor crimineel leiderschap, waardoor degenen aan de top worden beschermd tegen identificatie of vervolging. Deze versterkende tactieken stellen criminele netwerken in staat om uit te breiden, winsten te maximaliseren en hun veerkracht te versterken, waardoor een zichzelf in standhoudende cyclus ontstaat. Om deze cyclus te doorbreken, moet de wetshandhaving strategieën integreren die gericht zijn op zowel de belangrijkste criminele markten als de onderliggende mechanismen die deze in stand houden.