Het Munich Security Report 2025

Het Munich Security Report 2025 analyseert de verstrekkende gevolgen van de multipolarisatie van de internationale orde. Voor veel politici en burgers over de hele wereld biedt een meer multipolaire wereld veelbelovende vooruitzichten.

Maar recente trends suggereren dat de negatieve effecten van grotere multipolariteit de overhand hebben, omdat de kloof tussen grootmachten groeit en de concurrentie tussen verschillende ordemodellen gezamenlijke benaderingen van wereldwijde crises en bedreigingen in de weg staat. Het rapport pleit daarom voor 'depolarisatie' en benadrukt de noodzaak van substantiële hervormingen van de internationale orde.

Voorwoord van Christoph Heusgen voorzitter van de Veiligheidsconferentie van München: 'In de beginjaren van de Veiligheidsconferentie van München, meer dan 60 jaar geleden, werd de wereld gevormd door de bipolaire confrontatie tussen twee rivaliserende kampen. Dit richtte de agenda van de Internationale Wehrkunde-Begegnung, zoals de conferentie toen heette, op afschrikking en verdediging. Hoewel geopolitieke confrontatie is teruggekeerd naar Europa en naar de agenda van de Veiligheidsconferentie van München, is het duidelijk dat bijna alles anders is.

Vandaag leven we in een andere wereld. Het is niet zinvol om de Europese veiligheid te bespreken los van wereldwijde trends. We kunnen ook niet over "harde" veiligheid praten zonder andere belangrijke ontwikkelingen te overwegen - variërend van technologische vooruitgang en veranderende economische relaties tot opwarming van de aarde - die de veiligheid in bredere zin beïnvloeden. Misschien nog wel het belangrijkste is dat meer actoren dan ooit tevoren, ver buiten slechts twee supermachten, een belangrijke rol spelen in de internationale orde. Sinds ik voorzitter ben geworden van de Veiligheidsconferentie van München, is het voor mij een prioriteit geweest om ervoor te zorgen dat de debatten in München deze opkomende wereld weerspiegelen, door gasten uit een breder scala aan landen uit te nodigen om hun perspectieven te delen.

Hoewel de wereld misschien nog niet echt multipolair is (en dat misschien nooit zal worden), leven we al in een wereld die wordt gevormd door 'multipolarisatie', zoals het Munich Security Report van dit jaar betoogt. Het begrip multipolarisatie beschrijft zowel een wereldwijde verschuiving van macht naar een groter aantal actoren over de hele wereld als toenemende polarisatie op internationaal en binnenlands niveau. Door zich te richten op een aantal landen die vaak worden beschouwd als (potentiële) 'polen' in een opkomende multipolaire orde, laten de auteurs zien dat er verschillende visies zijn over hoe een toekomstige orde eruit zou moeten zien - zowel onder de belangrijkste actoren als binnen hen.

Zoals veel mensen over de hele wereld hopen, zou een multipolaire wereld eerlijker, rechtvaardiger en misschien zelfs vreedzamer kunnen zijn. Maar het zou ook de vooruitgang kunnen terugdraaien, ongelijkheden kunnen aanwakkeren, mensenrechten kunnen schaden, wereldwijde probleemoplossing kunnen beperken en oorlog waarschijnlijker kunnen maken. Als we gemeenschappelijke grond willen behouden in een wereld die wordt gevormd door meer actoren en toenemende polarisatie, moeten we ons allemaal opnieuw committeren aan de regels die zijn vastgelegd in het Handvest van de Verenigde Naties en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens waar iedereen mee heeft ingestemd. Een multipolaire wereld mag geen wereld worden waarin elke pool handelt zoals hij wil, noch waar de rechtsstaat zowel internationaal als thuis wordt ondermijnd.

Zoals altijd wil ik onze verschillende partners bedanken die analyses hebben gedeeld en gegevens of infographics hebben bijgedragen aan het rapport. Ik wens u een tot nadenken stemmende lectuur!'

De Veiligheidsconferentie van München (MSC) is een internationale conferentie die sinds 1963 jaarlijks in februari in München wordt gehouden, waar politici, vertegenwoordigers van het leger en het bedrijfsleven, niet-gouvernementele organisaties (ngo's) en deskundigen op het gebied van veiligheidsgerelateerde kwesties discussies voeren buiten de diplomatieke en protocollaire richtlijnen om. Het doel is om actuele kwesties op het gebied van buitenlands, veiligheids- en defensiebeleid te bespreken. Het is de grootste bijeenkomst in zijn soort ter wereld. Eerdere namen zijn Military Science Conference en Munich Conference on Security Policy. De conferentielocatie is Hotel Bayerischer Hof. De organisator is de Munich Security Conference Foundation (non-profit) GmbH. Lees ook: Multipolarization – Munich Security Report 2025 - (pdf 151 pagina’s) - 5 MB

Samenvatting. Het is een waarheid als een koe in debatten over buitenlands beleid dat de wereld steeds meer 'multipolair' wordt. Hoewel de mate waarin de wereld van vandaag de dag al multipolair is, ter discussie staat, is de 'multipolarisatie' van de wereld een feit: enerzijds verschuift de macht naar een groter aantal actoren die de mogelijkheid hebben om belangrijke mondiale kwesties te beïnvloeden. Anderzijds ervaart de wereld toenemende polarisatie, zowel tussen als binnen veel staten, wat gezamenlijke benaderingen van mondiale crises en bedreigingen belemmert.



Het internationale systeem van vandaag de dag vertoont elementen van unipolariteit, bipolariteit, multipolariteit en non-polariteit. Toch is er duidelijk een voortdurende machtsverschuiving te zien naar een groter aantal staten die strijden om invloed. En multipolarisatie is niet alleen duidelijk zichtbaar in de verspreiding van materiële macht, maar ook in het feit dat de wereld ideologisch meer gepolariseerd is geraakt. Politiek en economisch liberalisme, dat de unipolaire periode na de Koude Oorlog vormgaf, is niet langer het enige spel in de stad. Het wordt steeds meer van binnenuit betwist, zoals blijkt uit de opkomst van nationalistisch populisme in veel liberale democratieën. Maar het wordt ook van buitenaf betwist, zoals blijkt uit een groeiende ideologische tweedeling tussen democratieën en autocratieën, en uit de opkomst van een wereld waarin meerdere ordemodellen naast elkaar bestaan, concurreren of botsen.

Wereldwijd roept deze multipolarisatie gemengde gevoelens op. De optimistische lezing benadrukt kansen voor inclusiever mondiaal bestuur en grotere beperkingen voor Washington, dat door velen al lang als een te dominante macht wordt gezien. In de pessimistische lezing vergroot multipolarisatie het risico op wanorde en conflict en ondermijnt het effectieve samenwerking. Hoewel de Munich Security Index 2025 suggereert dat mensen in de G7-landen over het algemeen minder optimistisch zijn over een meer multipolaire wereld dan respondenten in de "BICS"-landen (BRICS minus Rusland), worden nationale opvattingen over multipolariteit gevormd door verschillende perspectieven op de huidige internationale orde en een wenselijke toekomstige.

De presidentiële overwinning van Donald Trump heeft de consensus over het Amerikaanse buitenlands beleid na de Koude Oorlog begraven dat een grote strategie van liberaal internationalisme het beste zou dienen voor de Amerikaanse belangen (Hoofdstuk 2). Voor Trump en veel van zijn aanhangers vormt de door de VS gecreëerde internationale orde een slechte deal. Als gevolg hiervan kan de VS afstand doen van zijn historische rol als Europese veiligheidsgarant - met aanzienlijke gevolgen voor Oekraïne. Het Amerikaanse buitenlands beleid in de komende jaren.

zal waarschijnlijk worden gevormd door Washingtons bipolaire strijd met Beijing. Dit kan echter de multipolarisatie van het internationale systeem versnellen.

China is 's werelds meest prominente en machtigste voorstander van een multipolaire orde, en profileert zichzelf als een pleitbezorger voor landen van het zogenaamde Globale Zuiden (Hoofdstuk 3). Toch zien velen in het Westen Beijings pleidooi voor multipolariteit als een retorische dekmantel voor het nastreven van grootmachtenconcurrentie met de VS. Ondanks China's aanzienlijke succes in het mobiliseren van de ontevredenheid over de huidige wereldorde, kampt de economische en militaire vooruitgang van het land met een reeks binnenlandse obstakels. Bovendien zullen de Amerikaanse inspanningen om China te belemmeren onder president Trump waarschijnlijk toenemen - maar Beijing zou ook kunnen profiteren van de Amerikaanse terugtrekking uit internationale verplichtingen of Washingtons vervreemding van langdurige partners.

Voor de EU, die de liberale internationale orde belichaamt, vormt de groeiende betwisting van kernelementen van de orde een bijzonder ernstige uitdaging (Hoofdstuk 4). De Russische oorlog tegen Oekraïne en de opkomst van nationalistisch populisme in veel Europese samenlevingen, onder andere, brengen belangrijke elementen van de liberale visie van de EU in gevaar. De herverkiezing van Donald Trump zou deze uitdagingen kunnen intensiveren en het debat over de vraag of de EU een autonome pool in de internationale politiek moet worden, nieuw leven inblazen. Maar het zou ook populistische bewegingen kunnen aanmoedigen die de interne verdeeldheid in Europa vergroten en het vermogen van de EU om de crises waarmee ze wordt geconfronteerd, aan te pakken, ondermijnen.

De omarming van het begrip multipolariteit door Zuid-Afrika kan niet los worden gezien van de kritiek op de bestaande internationale orde, met name op niet-representatieve internationale instellingen (Hoofdstuk 9). Pretoria bekritiseert westerse staten ook regelmatig omdat ze het internationale recht selectief toepassen. Zuid-Afrika wordt al lang gezien als de "natuurlijke leider" van Afrika en een internationaal moreel voorbeeld. Maar naarmate het antiwesterse gedachtegoed in het land toenam en het record van Zuid-Afrika op het gebied van het bevorderen van mensenrechten en internationaal recht verslechterde, kreeg ook de internationale status van het land een klap.

Visies op multipolariteit zijn dus ook gepolariseerd. Dit maakt het steeds moeilijker om de bestaande orde vreedzaam aan te passen, nieuwe wapenwedlopen te vermijden, gewelddadige conflicten binnen en tussen staten te voorkomen, meer inclusieve economische groei mogelijk te maken en gezamenlijk gedeelde bedreigingen zoals klimaatverandering aan te pakken, die respondenten van de Munich Security Index consequent hoog hebben beoordeeld. Omdat de grote en niet zo grote mogendheden deze uitdagingen niet alleen kunnen aanpakken, zal hun samenwerking cruciaal zijn. Dat velen in de internationale gemeenschap nog steeds waarde hechten aan op regels gebaseerd multilateralisme, bleek vorig jaar uit de aanname van het Pact for the Future. Maar om deze samenwerking te materialiseren, kan de wereld wel wat "depolarisatie" gebruiken. 2025 zal uitwijzen of dit in de kaarten zit - of dat de wereld nog verdeelder zal worden dan ze al is.