Het symposium 'Rethinking the VOC' in Den Haag

Vanuit een ander perspectief kijken naar historische gebeurtenissen. Op 23 en 24 november 2017 vindt het symposium Rethinking the VOC? plaats bij het Nationaal Archief in Den Haag. Wetenschappers uit 22 verschillende landen komen bijeen om te praten over VOC-onderzoek. Zij kijken met een nieuwe blik naar de gebeurtenissen uit de VOC-geschiedenis en het dekoloniseren van historisch onderzoek en archieven. Wat gebeurde er indertijd? Wie deed wat? Wie profiteerde, wie had eronder te lijden? Hoe werkt dat anno 2017 door in onze maatschappij?

Groeiende belangstelling koloniaal verleden. Er is een groeiende belangstelling voor koloniale geschiedenis in Nederland en in de voormalige koloniën. Dat ziet ook het Nationaal Archief. Reden om deze collectie te digitaliseren en de tentoonstelling De Wereld van de VOC te organiseren. Als wetenschappelijke verdieping komt het Nationaal Archief nu met dit symposium. Niet zelden raakt historisch onderzoek naar dit verleden over bijvoorbeeld slavernij en de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, ook actuele maatschappelijke kwesties.

Algemeen Rijksarchivaris Marens Engelhard: 'We beseffen veel te weinig, dat wat 70 of zelfs 400 jaar geleden gebeurde, ook vandaag nog zijn uitwerking heeft. Dat vraagt, dat er kritisch wordt gekeken naar het koloniale verleden. Wanneer je die geschiedenis niet serieus neemt, kan je sommige actuele problemen in de maatschappij niet goed aanpakken.' Het Nationaal Archief wil om die reden een breder gebruik van bronnen bevorderen. 'Zodat iedereen zijn of haar mening kan vormen op basis van historische feiten.'

(Bron Collectie Tropenmuseum/Wikipedia - 2017)

Kasteel Batavia van de VOC op een olieverfschilderij van Andries Beeckman uit 1662 naast de rivier Kali Besar met op de voorgrond de vismarkt. Kali Besar (de Groote Rivier) verwijst naar het kanaal, dat de Sunda Kelapa in het noorden naar het zuiden verbindt in de oude stad Jakarta, parallel aan de rivier de Ciliwung in het oosten, in het hart van de oude stad Jakarta

Tijdens het symposium Rethinking the VOC? gaan experts uit binnen – en buitenland in debat over lopend VOC-onderzoek. Zij delen hun recente bevindingen, met betrekking tot slavernij, sociale structuur van koloniale samenlevingen, klimaatpatronen, diplomatieke verhoudingen, economie, en nog vele andere thema’s. Daarnaast laten zij zien hoe historisch onderzoek verrijkt kan worden door rekening te houden met interculturele en niet-westerse perspectieven.

Nationaal Archief en Universiteit Leiden. Het symposium wordt georganiseerd door het Nationaal Archief en het Instituut voor Geschiedenis van de Universiteit Leiden. Het Nationaal Archief is verantwoordelijk voor de toegankelijkheid en de beschikbaarheid van het in Nederland aanwezige deel van het VOC-archief. Ook buiten Nederland bevindt zich VOC-archief. In Indonesië, India, Sri Lanka en Zuid-Afrika ligt bij elkaar ongeveer 3 kilometer. Het Nationaal Archief werkt samen met deze landen om de archiefcollecties duurzaam in stand te houden. De VOC-collecties zijn tezamen opgenomen in het UNESCO’s Memory of the World Register. Het Instituut voor Geschiedenis van de Universiteit Leiden is hét toonaangevende instituut als het gaat om wetenschappelijk onderzoek naar de VOC en de historische betrekkingen met Azië. Adres: Nationaal Archief, Prins Willem-Alexanderhof 20, 2595 BE Den Haag. De tentoonstelling 'De Wereld van de VOC' is wegens succes verlengd en tot 24 juni 2018 te bezichtigen.

VOC?

De Vereenigde Oostindische Compagnie, of in hedendaagse spelling Verenigde Oost-Indische Compagnie, afgekort tot VOC (1602-1800), was een particuliere Nederlandse handelsonderneming met een monopolie op de overzeese handel tussen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en het gebied ten oosten van Kaap de Goede Hoop en ten westen van de Straat Magellaan.

De VOC werd in 1602 opgericht als de Generale Vereenichde geoctrooieerde Compagnie. Het was destijds het grootste handelsbedrijf ter wereld en was de eerste naamloze vennootschap met vrij verhandelbare aandelen. De VOC wordt vaak genoemd als het eerste bedrijf, dat in meerdere landen vestigingen had. De VOC richtte een handelsnetwerk op tussen de diverse handelsposten in de Aziatische regio. Deze intra-Aziatische handel zorgde vele jaren voor grote winsten. De VOC sloot daartoe naar believen traktaten met oosterse potentaten en vorsten. De compagnie sloeg tijdelijk eigen munten, want in Azië was nauwelijks vraag naar Europese producten. De VOC had een eigen leger en oorlogsschepen ter handhaving, of uitbreiding van haar positie en om zo nodig handel met de lokale bevolking af te dwingen. De compagnie stortte zich in de eerste jaren in dure militaire campagnes om de Portugezen uit Aziatische handelsposten te verdrijven en andere concurrenten op een afstand te houden. Rond 1700 was de helft van het aantal medewerkers soldaat. Na de oprichting van de Bataafse Republiek in 1795 werd op 24 december van dat jaar besloten, dat de VOC per 1 maart 1796 genationaliseerd werd. Alle bewindhebbers werden per die datum ontslagen. De schulden, bezittingen en administratie van de VOC gingen over op de nieuwe republiek.