In de race naar de crack van Covid-19

Terwijl het SARS-CoV-2-virus zich verspreidt en wereldwijd meer dan 1.988.143 bevestigde gevallen van Covid-19 veroorzaakt, zijn onderzoekers aan het klauteren om meer over het virus te weten te komen. Hun gezamenlijke inspanningen hebben meer dan 1.900 documenten opgeleverd, terwijl artsen en wetenschappers proberen om snel nieuwe bevindingen met elkaar en met het publiek te delen.

Er staan dringend onbeantwoorde vragen over Covid-19 op het spel: Kan een herstelde patiënt de ziekte weer krijgen? Welke technieken zorgen voor snellere en nauwkeurigere tests? Hoe effectief is sociale distantie bij het vertragen van de verspreiding van de ziekte? Die stortvloed van onderzoek heeft een wetenschappelijk proces dat gewend is aan het doorlichten en publiceren van nieuwe resultaten veel trager onder druk gezet. In traditionele publicaties worden papers gelezen door ten minste twee experts in het veld - een proces dat peer review wordt genoemd - wat, in theorie althans, helpt om fouten en ondeugdelijke wetenschap op te vangen. Het heen-en-weer kijken en reviseren kan maanden duren.

Het snel uitlekken van informatie tijdens een epidemie is niet noodzakelijkerwijs iets wat de traditionele uitgeverij heeft kunnen bijbenen. In de SARS-epidemie van 2003 bijvoorbeeld kwam 93 procent van de gepubliceerde kranten over de verspreiding van de uitbraak in Hongkong en Toronto pas naar buiten nadat de epidemieperiode al voorbij was, volgens een analyse van onderzoekers van het Franse National Institute of Health and Medical Research uit 2010.

In het kader van een uitbraak schreef Michael Johansson, bioloog bij de Centers for Disease Control and Prevention en docent epidemiologie aan de Harvard T.H. Chan School of Public Health, in een e-mail aan Undark dat 'de traditionele beoordelingsmethoden te traag zijn.' De Covid-19-crisis is ook een belangrijke test geworden voor preprints - een alternatief publicatiesysteem dat al veel aandacht kreeg van sommige wetenschappers die ze zien als een manier om hun resultaten zo snel mogelijk beschikbaar te maken. (Undark Magazine is een non-profit, redactioneel onafhankelijke online publicatie die de wetenschap onderzoekt als een 'vaak wonderlijke, soms controversiële en soms verontrustende bijproduct' van de menselijke cultuur)

Inzicht in COVID-19, een 'onbekende' ziekte met meerdere gezichten

-De helft van de geïnfecteerden ontwikkelt geen symptomen, maar zijn een besmettingsvector

-De meeste patiënten hebben slechts milde symptomen

-Bij ernstige patiënten is het niet het virus dat doodt, maar een ongecontroleerde reactie van het immuunsysteem dat de meeste vitale organen kan beschadigen, een cytokinestorm.

-Het is niet bekend wat ervoor zorgt dat sommige patiënten, ongeacht hun leeftijd, ernstige symptomen ontwikkelen...

-Het virus kan het zenuwstelsel aanvallen. In sommige gevallen is respiratoir falen gerelateerd aan neurologisch falen, niet aan longontsteking.

-Het is niet zeker wanneer herstelde patiënten niet meer besmettelijk zijn

-Er zijn twijfels over hoe lang de immuniteit duurt na de ziekte

Hoe ontstaat COVID-19? Roger Paredes, hoofd van de sectie infectieziekten in het Germans Trias i Pujol Ziekenhuis, nabij Barcelona, vertelt Euronews dat er drie verschillende stadia van de infectie zijn voor mensen die COVID-19 symptomen ontwikkelen:

-De virale fase: wanneer het virus zich zeer snel vermenigvuldigt binnen de luchtwegen. De symptomen zijn vergelijkbaar met gewone griep en verdwijnen spontaan na 6 tot 10 dagen (ongeveer). Dit is het geval bij ongeveer 80% van de patiënten.

-De longfase: De andere 20% van de patiënten kan een longontsteking krijgen. Het is een zeer specifieke vorm van longontsteking, die zowel de longen aantast als ademhalingsklachten veroorzaakt.

-Zware fase: ongeveer 10% van de patiënten ontwikkelt een "cytokinestorm" een ongecontroleerde ontstekingsreactie van het immuunsysteem die de meeste kritieke aandoeningen en uiteindelijk ook dodelijke slachtoffers veroorzaakt.



Wat is de echte moordenaar? Artsen ter plaatse melden dat ernstige gevallen geen hoge 'virale belasting'(concentratie van het virus) ontwikkelen, maar een cytokinestormsyndroom. 'De cytokinestorm is een probleem, waar we vaak mee te maken hebben op de intensive care' zegt Rafael Máñez, hoofd van de intensive care afdeling van het Bellvitge Ziekenhuis, ook in de buurt van Barcelona. Andere infecties en zelfs sommige medicijnen kunnen het uitlokken. 'Het probleem is dat we geen behandeling hebben, noch tegen het virus, noch voor de ontstekingsreactie' vertelt Máñez aan Euronews. 'We hebben alleen ondersteunende behandelingen, om de vitale organen van de patiënt te beschermen. Artsen gebruiken beademingsapparatuur, of medicijnen om de bloeddruk of corticoïden onder controle te houden om de ontsteking te verminderen.'

Een andere aanwijzing is het gebruik van geneesmiddelen om interlukin-6, een pro-inflammatoire cytokine die door het immuunsysteem wordt geproduceerd, te blokkeren. Hij zegt dat cytokinestormen wel degelijk voorkomen tijdens het griepseizoen, maar dat de opnames van patiënten geleidelijk verlopen. 'Door de uitzonderlijke besmettingsgraad van COVID-19 krijgen we meer patiënten dan we aankunnen.'

Máñez benadrukt een nuance in de consensus dat het hebben van een sterke verdediging beter is om met de ziekte om te gaan 'je hebt geen sterk immuunsysteem nodig maar een evenwichtig systeem', stelt hij. Dr. Paredes leidt een klinische studie in samenwerking met het US National Institute of Health met behulp van remdesivir. Het zal drie jaar duren. Deze voortdurend veranderende informatie speelt een rol in de reden, waarom we verschillende, soms tegenstrijdige, adviezen van de autoriteiten hebben gehoord, of het nu gaat om het gemak van het gebruik van gezichtsmaskers of om het identificeren van de eerste symptomen.

Terwijl veel regeringen bezig zijn met de voorbereiding van hun afsluitingsplannen, heeft het Europees Centrum voor ziektebestrijding (ECDC) gewaarschuwd dat een overhaast optreden zou kunnen leiden tot een opleving en dat, met de gegevens in de hand, geen enkel Europees land bereid is om de beperkingen van het verkeer en de sociale maatregelen voor afstand op te heffen vanwege de moeilijkheden bij het controleren van de gevallen. Alvorens te overwegen de maatregelen op te heffen, moeten de lidstaten ervoor zorgen dat er betere test- en bewakingssystemen voor de bevolking en de ziekenhuizen komen om de escalatie/discalatiestrategieën te informeren en te volgen en om de epidemiologische gevolgen te beoordelen', aldus het ECDC.

'Interessant is, dat ondanks de wetenschappelijke vooruitgang, thuisblijven, zeep en hygiëne tot nu toe de belangrijkste barrières voor het virus zijn. We waren ons er niet van bewust. We hadden het gevoel dat dit met de kennis die we hadden niet kon gebeuren. Met deze crisis zullen we ons realiseren dat we zeer kwetsbaar zijn', vat Dr. Rafael Máñez samen.