Interview met de vicepresident van de ECB

De Europese Centrale Bank (ECB) is het centrale onderdeel van het Eurosysteem en het Europees Stelsel van Centrale Banken (ESCB), en tevens een van de zeven instellingen van de Europese Unie. Het is een van de belangrijkste centrale banken ter wereld met een balanstotaal van ongeveer 7 biljoen euro.

Luis de Guindos Jurado (1960) is een Spaanse politicus die sinds 2018 vicepresident is van de Europese Centrale Bank. Van 2011 tot 2018 was hij minister van Economie, Industrie en Concurrentievermogen van Spanje. Op 20 december 2024 werd hij door Wouter van Bergen en Martin Visser financieel verslaggevers bij De Telegraaf geïnterviewd in Frankfurt:

Wat heeft u het afgelopen jaar wakker gehouden? Als ik terugkijk op de recente gebeurtenissen, zou ik zeggen dat mijn ergste nachtmerrie was dat een cyberaanval het betalingssysteem in de war zou schoppen. We zouden een ingewikkelde situatie hebben die heel moeilijk op te lossen zou zijn en ernstige gevolgen zou hebben voor ons allemaal.

En wat verwacht u dat u volgend jaar wakker zal houden? Voor de toekomst maak ik me meer zorgen over het handelsbeleid en de mogelijke fragmentatie van de wereldeconomie. De nieuwe Amerikaanse regering heeft verregaande importtarieven aangekondigd. Als ze werkelijkheid worden, zou er een geheel nieuwe situatie kunnen ontstaan, die volledig in strijd zou zijn met de lessen uit de jaren dertig en het pad dat we sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog hebben gekozen.

Trump heeft eerder importtarieven ingevoerd. Wat is er deze keer anders? Het zijn niet alleen de importtarieven die door de Verenigde Staten worden opgelegd die het probleem vormen, maar ook de vergeldingsmaatregelen van andere landen als reactie daarop. Als er een handelsoorlog uitbreekt, zou dat extreem negatief zijn voor de wereldeconomie, vooral voor de groei, maar ook voor de inflatie. Bijvoorbeeld, als u een tarief van 60% oplegt op goederen uit China, dat al een overcapaciteit heeft, zou dat een omleiding van handelsstromen veroorzaken en zelfs wisselkoersen beïnvloeden. Niemand weet waar dat zal eindigen.

(Bron ECB - 2024)

Luis de Guindos Jurado (1960) is een Spaanse politicus die sinds 2018 vicepresident is van de Europese Centrale Bank
Wat kan de ECB daaraan doen? Wij zijn niet verantwoordelijk voor het handelsbeleid. We kunnen ons advies geven en uitleggen dat een handelsoorlog extreem schadelijk zou zijn voor de wereldeconomie en een verlies-verliessituatie voor iedereen, en daarom is het beter om voorzichtig te zijn. Maar de reactie is aan de Europese Commissie, en onze rol is om onze mening te geven en de gevolgen aan te pakken.

Zou het ook de euro kunnen bedreigen? Het zou andersom moeten zijn. Als dergelijke bedreigingen zich voordoen, ligt het antwoord juist in meer Europese integratie. De euro speelt daarin een enorm belangrijke rol.

Maar verkiezingsuitslagen geven aan dat de bevolking in veel Europese landen er niet zo happig op is…Ik denk dat de Europese bevolking slim is, en mensen zijn zich er terdege van bewust dat de onzekerheden en risico's toenemen, en dat meer fragmentatie binnen Europa de verkeerde reactie zou zijn. Mijn indruk van populistische politici is dat ze simpele oplossingen voorstellen voor zeer complexe problemen.

Immigratie is zo'n complex probleem…Er wordt gesproken over het beperken van immigratie, maar als u kijkt naar de demografische ontwikkelingen in Europa, ziet u dat de bevolking vergrijst. Vanuit economisch oogpunt is het glashelder dat we geordende immigratie nodig hebben, dus we moeten ons richten op het goed beheren van de sociale impact ervan.

Bent u bezorgd over de hoge staatsschulden in veel lidstaten, zoals Frankrijk? Landen moeten geloofwaardige en voorzichtige begrotingsconsolidatieplannen opstellen. De begrotingsregels werden vijf jaar lang opgeschort vanwege de COVID-19-pandemie en de energiecrisis, maar nu hebben we een nieuw begrotingskader en het is belangrijk om dat dienovereenkomstig uit te voeren. Frankrijk is niet het enige land waarvan de begroting nog niet is goedgekeurd. Dat geldt ook voor Duitsland, Spanje, België en Oostenrijk. Zij weten wat ze moeten doen en ik ben ervan overtuigd dat ze dienovereenkomstig zullen handelen.

In verhouding tot het BBP is de staatsschuld inderdaad gemiddeld 10% hoger dan vóór de pandemie. Tegelijkertijd is de situatie in de Zuid-Europese landen die 12 jaar geleden in de problemen zaten, nu veel beter. Portugal heeft nu een begrotingsoverschot, net als Ierland en Cyprus. Griekenland en Italië hebben primaire overschotten. Juist de 'usual suspects' van toen doen het nu goed, dankzij de maatregelen die toen zijn genomen.

De voormalige ECB-president Mario Draghi schetste in een recent rapport een somber beeld van de staat van het Europese concurrentievermogen. Wat kunnen we doen om het te herstellen? De demografische realiteit is dat onze bevolking vergrijst. Een vergrijzende samenleving neemt minder risico's en innoveert minder. Daarom is gerichte immigratie zo belangrijk. Het is iets waar Europa vanuit een economisch perspectief over na moet denken.

Europa heeft ook andere structurele problemen, zoals het ontbreken van een echte interne markt voor goederen en diensten. De reeks verschillende regels die overal van toepassing zijn, betekent dat Europa nog steeds zeer gefragmenteerd is, in tegenstelling tot de Verenigde Staten. We hebben geen echte bankenunie omdat we geen gemeenschappelijk depositogarantiestelsel hebben. En we hebben geen kapitaalmarktunie, omdat er geen enkele toezichthouder op de kapitaalmarkt is en de insolventiewetten nog steeds per land verschillen. Bovendien hebben we geen fiscale unie, in tegenstelling tot de Verenigde Staten. Spaargelden worden overal in Europa anders belast, er zijn verschillen in arbeidsmarktregels en sommige uitzonderingen op het tijdelijke kader voor staatssteun moeten nog volledig worden afgebouwd.

De lijst met noodzakelijke maatregelen is lang…Ja, er is veel werk te doen en de wereld gaat niet op ons wachten. Vanwege het beleid van de nieuwe Amerikaanse regering moeten we mogelijk omgaan met importtarieven, onzeker fiscaal beleid, de mogelijkheid van deregulering op financiële markten en, verder dan economie, zelfs defensie. Dit is een wake-upcall voor Europa.

Hoe kunt u optimistisch blijven in het licht van zulke enorme uitdagingen? Het is geen kwestie van optimisme, maar van pragmatisme. In Europa is er maar één manier om onze huidige levensstandaard te behouden en uiteindelijk zullen we het juiste pad kiezen.

De inflatie in Nederland is weer gestegen naar 4%. Het beleid van de ECB past niet bij de situatie in ons land…In de eurozone hebben we gezien dat hoewel er een stijging is in het reële besteedbare inkomen van huishoudens omdat de lonen de inflatie van het verleden zijn gaan inhalen, de consumptie zich niet goed herstelt. Dit is een kwestie van vertrouwen, wat te maken heeft met eerdere inflatie, de nasleep van de pandemie en het huidige geopolitieke landschap.

Mensen kijken vooral naar prijzen en ze zien nu dat de supermarktprijzen veel hoger liggen dan twee of drie jaar geleden. Daarom is het zo belangrijk dat ze beseffen dat de prijsniveaus stabiliseren en de lonen een inhaalslag maken. En niet alles is negatief, want de arbeidsmarkten doen het goed.

Als ECB moeten we kijken naar het gemiddelde van de eurozone (2,2% in november, red.). De Nederlandse inflatie is volatieler dan gemiddeld. We vertrouwen erop dat de inflatie ook in Nederland geleidelijk zal afnemen en dat de inflatie in de hele eurozone geleidelijk zal convergeren naar onze doelstelling van 2%.

Welke boodschap heeft u voor Nederlandse consumenten? Jullie hebben nog steeds een hogere inflatie, maar de inflatie in de eurozone is substantieel gedaald en zonder recessie. Jullie hebben een zeer hoge werkgelegenheid, dus de lonen stijgen en halen de inflatie van vroeger in. De krappe arbeidsmarkt laat ook de noodzaak van gerichte immigratie zien.

Heeft u al bitcoins? Nee, geen bitcoin, maar ik ken wel mensen die dat wel hebben.

U heeft grote winsten gemist…Ja, maar ik had gewoon naar het casino kunnen gaan [lacht]. De wereld van crypto-assets is een gemengde boel, waarbij stablecoins heel anders zijn dan andere zoals bitcoin. Over het algemeen zijn er echter geen fundamentele factoren die de waarde van bitcoin bepalen, zoals bij aandelen of obligaties. Er is alleen schaarste.

Zijn crypto-assets een risico voor het financiële systeem? Voorlopig niet, er zijn er maar weinig en de volumes zijn nog steeds te klein om materiële risico's voor het financiële systeem te vormen.

Europa loopt achter op de rest van de wereld. Van de 50 grootste techbedrijven zijn er maar drie Europees. Europeanen investeren hun geld massaal op Amerikaanse beurzen en Europese banken kunnen hun Amerikaanse concurrenten niet bijhouden. Is er nog hoop? Dit is een indicatie dat er een aantal structurele problemen zijn die we in Europa moeten verbeteren, namelijk door de economische integratie te verdiepen. Ik heb het eerder gehad over gemeenschappelijke solvabiliteits- en belastingregels en een gecoördineerde aanpak van toezicht op kapitaalmarkten, bijvoorbeeld. We moeten Europese spaargelden naar Europa kanaliseren en spaargelden uit het buitenland aantrekken.

Elke wolk heeft een zilveren randje. Europa staat nu op een kruispunt. De toekomst is nu onzekerder dan ooit sinds de pandemie vanwege geopolitieke spanningen en het risico op aanzienlijke fricties in de wereldhandel bij de komst van de nieuwe Amerikaanse regering. Daarom hebben we meer integratie nodig, niet minder. Het zal moed vergen, maar uiteindelijk zal gezond verstand zegevieren.