Klaprozendag 2019 op de Nieuwe Ooster Begraafplaats

Op zaterdag 9 november 2019 was er op de Nieuwe Ooster Begraafplaats Amsterdam veel regen. Ondanks het natte weer stroomde een grote groep mensen: jong, volwassen en oud samen om de gevallenen van de Eerste Wereldoorlog en alle oorlogen en gewapende conflicten te herdenken. In de hal werd hen een klaproos opgespeld. Hierna werd er gewandeld, muzikaal voorafgegaan door doedelzakspeler Marc Stoop, naar het ereveld. Daar liggen 323 militairen uit Engeland, de Verenigde Staten, Polen, Nieuw-Zeeland en Canada begraven. Er was een indrukwekkende erewacht van de Amstellandse Bond van Wapenbroeders met hun vrienden: het exercitiepeloton Regiment van Heutsz.

De ceremonie werd geleid door de heer Malcolm Mason. Gebeden werden uitgesproken door reverend Dr. Lance Stone. Ook sprak de reverend inspirerende woorden over vrede, vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid. De Last Post geblazen door Martin Stroet riep op tot stilte op deze serene locatie. Er werden kransen en bloemstukken gelegd bij het monument door officiële delegaties uit deze landen, door afgevaardigden van het gemeente- en stadsdeelbestuur, door de Bond van Wapenbroeders, door schoolkinderen en door de Royal Air Forces Association. De kinderen van de British School en Polish School zongen prachtig. Door de flinke regen werden de bloemen en vlaggetjes van de kinderen op een later moment bij graven van niet geïdentificeerde soldaten door hen geplaatst. Zowel het Britse, Poolse als Nederlandse volkslied werden door jong en oud bewogen meegezongen. Na afloop was er gelegenheid om na te praten bij een kopje koffie met Engelse scones in het Aulagebouw. De herdenking op De Nieuwe Ooster werd georganiseerd door The Royal Air Forces Association.

(Foto Kees Willems - 2019)

De leden van de Bond van Wapenbroeders op de Nieuwe Ooster Begraafplaats Amsterdam tijdens de Herdenkingsdag op zaterdag 9 november 2019

Het symbool van Remembrance of Poppy’s Day is de klaproos, poppy. Deze bloem is het logo van een grote liefdadigheidsorganisatie (The Royal British Legion). De organisatie is ontstaan om de vele soldaten en hun nabestaanden te ondersteunen die hebben geleden onder de afschuwelijke loopgravenoorlog tijdens The Great War (de Eerste Wereldoorlog). Eén van de artsen, John McCrea, die tijdens deze oorlog diende bij het Canadese leger, was zo geraakt door wat hij zag in Noord-Frankrijk dat hij een gedicht schreef. Met het dragen van een ‘poppy’, ofwel klaproos, herdenken Britten de slachtoffers van de Eerste en Tweede Wereldoorlog, maar ook van alle conflicten sinds die tijd.

Dankzij haar bloedrode blaadjes en zwarte kruisvormige binnenste is zij een toepasselijk symbool voor alle gesneuvelde soldaten. Het symbool komt voort uit het idee dat de plant groeide op plaatsen, waar iemand vermoord was: de bloem zou het bloed van het slachtoffer hebben omgezet in die mooie rode kleur. Lang is gedacht dat er daarom zoveel klaprozen op slagvelden te vinden waren. Dat komt echter doordat de zaden van de bloem pas ontkiemen als ze aan licht worden blootgesteld. De als gevolg van gevechten en bombardementen omgewoelde grond rond de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) zorgde voor een ideale voedingsbodem. De velden van klaprozen inspireerde deze Canadese militaire arts en dichter John McCrae in 1915 tot het schrijven van het beroemde gedicht ‘In Flanders fields’:

In Flanders' fields the poppies blow
Between the crosses, row on row,
That mark our place: and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below

In de Vlaamse velden blazen de klaprozen op de klaprozen
Tussen de kruizen, rij op rij,
Dat markeert onze plaats: en in de lucht
De leeuweriken, nog steeds dapper zingend, vliegen
Schaars gehoord te midden van de geweren beneden

De traditie van de Herdenkingsdag is voortgekomen uit de wapenstilstandsdag. De eerste Wapenstilstandsdag werd gehouden in Buckingham Palace, te beginnen met Koning George V die tijdens de avonduren van 10 november 1919 een 'Banket ter ere van de President van de Franse Republiek'organiseerde. De eerste officiële wapenstilstandsdag werd vervolgens de volgende ochtend op het terrein van Buckingham Palace gehouden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog veranderden veel landen de naam van de feestdag. Lidstaten van het Gemenebest van Naties namen de Herdenkingsdag aan, terwijl de VS de Veteranendag kozen.

Het Gemenebest van Naties (Commonwealth of Nations), algemeen bekend als het Gemenebest (Commonwealth) is een politieke vereniging van 53 lidstaten, die bijna allemaal voormalige gebieden van het Britse Rijk zijn. De belangrijkste instellingen van de organisatie zijn het Gemenebestsecretariaat, dat zich richt op intergouvernementele aspecten, en de Gemenebeststichting, die zich richt op de non-gouvernementele betrekkingen tussen de lidstaten.

Het Gemenebest gaat terug tot de eerste helft van de 20ste eeuw met de dekolonisatie van het Britse Rijk door de toegenomen zelfbestuur van zijn gebieden. Het werd oorspronkelijk opgericht als het Britse Gemenebest van Naties door middel van de Balfour Verklaring op de Imperial Conference van 1926, en geformaliseerd door het Verenigd Koninkrijk door het Statuut van Westminster in 1931. Het huidige Gemenebest van Naties werd in 1949 formeel gevormd door de Verklaring van Londen, die de gemeenschap moderniseerde en de lidstaten als 'vrij en gelijk' vestigde.