Kris van Javaanse verzetsheld Diponegoro terug aan Indonesië

Dankzij onderzoek in de collectie van Museum Volkenkunde in Leiden is een bijzondere Javaanse dolk geïdentificeerd. Ook Indonesische specialisten hebben vastgesteld dat deze zogeheten kris toebehoorde aan de belangrijke Indonesische verzetsheld prins Diponegoro (1785 – 1855). Als leider van het verzet tegen het Nederlandse bestuur werd hij tijdens de Java-oorlog in 1830 gevangengenomen. Zijn kris werd lange tijd als vermist beschouwd, maar is nu teruggevonden.

(Bron Wikipedia - 2020)

Portret van Prins Diponegoro getekend door A.J. Bik in 1830. De prins (geboren Bendara Raden Mas Mustahar; later Bendara Raden Mas Antawirya) (1785 - 1855), ook bekend als Dipanegara, was een Javaanse prins die zich verzette tegen het Nederlandse koloniale bewind. Als oudste zoon Sultan Hamengkubuwono III van Yogyakarta speelde hij een belangrijke rol in de Java-oorlog tussen 1825 en 1830. Na zijn nederlaag en gevangenneming werd hij verbannen naar Makassar, waar hij stierf. Zijn vijfjarige strijd tegen de Nederlandse overheersing van Java is door de jaren heen door Indonesiërs gevierd en fungeerde als inspiratiebron voor de strijders in onder andere de Indonesische Nationale Revolutie en het nationalisme in het hedendaagse Indonesië. Hij is een nationale held in Indonesië

Het waardevolle museumstuk is inmiddels overdragen aan de ambassadeur van Indonesië. Minister Van Engelshoven (OCW): 'Ik ben blij dat grondig onderzoek, onderschreven door Nederlandse en Indonesische experts, duidelijk heeft gemaakt dat dit de kris is, waar zo lang naar is gezocht. Nu gaat deze kris weer terug naar het land waar hij thuishoort: Indonesië.'


(Foto ©OCW / Freek van den Bergh - 2020)

Vlnr.: Ingrid van Engelshoven (D66) minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, His Excellency Mr. I Gusti Agung Wesaka Puja de ambassadeur van Indonesië en Stijn Schoonderwoerd algemeen directeur van het Wereldmuseum en de kris van Prins Diponegoro

De kris werd in 1831 door kolonel Cleerens geschonken aan Koning Willem I, en daarna ondergebracht in het Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden. Bij opheffing van deze instelling in 1883 werd de collectie verdeeld over verschillende musea in Nederland. Daarbij ging veel informatie over de objecten verloren, ook welke van de krissen die werden overgedragen aan Museum Volkenkunde in Leiden van prins Diponegoro was geweest. Maar als gevolg van recent onderzoek van dat museum, waarbij ook Indonesische experts waren betrokken, werd de kris alsnog geïdentificeerd.

Prins Diponegoro is een nationale held in Indonesië. Aan hem verbonden erfgoed heeft daarom unieke waarde. Een comité van Nederlandse en Indonesische experts maakte in 1975 afspraken over het overbrengen naar Indonesië van cultuurgoederen die gerelateerd zijn aan historisch belangrijke personen. In dit kader gingen eind jaren zeventig verschillende objecten van prins Diponegoro terug, zoals een speer en een zadel. Maar de bewuste kris was toen al zoek en kon daarom niet worden teruggegeven. Op basis van de afspraken uit 1975 heeft minister Van Engelshoven besloten om de kris, die onderdeel is van de Rijkscollectie, over te dragen aan de Republiek Indonesië.

Gezien de afspraken uit 1975 is de afhandeling van deze casus bijzonder en gescheiden van de beleidsvorming rond de omgang met koloniale collecties en de commissie Nationaal kader koloniale collecties onder de Raad voor Cultuur. Het advies van de commissie zal  in oktober worden gepubliceerd.