Modernisering btw leidt tot welvaartswinst voor Nederland

Het btw-stelsel in Nederland verstoort de concurrentie en is ondoelmatig. Ten dele is dit te wijten aan achterhaalde Europese regels. Internationaal zijn er echter genoeg voorbeelden van moderne btw-stelsels, zoals in Nieuw-Zeeland, die deze problemen niet hebben.

Dat concluderen onderzoekers Leon Bettendorf en Sijbren Cnossen in de vandaag verschenen CPB Policy Brief 2014/02 'Bouwstenen voor een moderne btw' (pdf 1.9 MB). Het huidige btw-stelsel belast slechts 40% van alle consumptieve bestedingen normaal over de omzet, overeenkomstig het doel van de btw-heffing. De overige bestedingen zijn vrijgesteld, of onbelast, grotendeels op basis van Europese regels. Zo hoeven de zorgsector, het onderwijs, het bank- en verzekeringswezen, sportverenigingen en loterijen geen btw te berekenen over hun omzet.

(Bron CPB - 2014)

De omslag van het boekwerk 'Bouwstenen voor een moderne btw'

Zij betalen echter wel btw over hun inkopen. Het gevolg is, dat deze sectoren bij hun inkoopbeleid btw-heffing proberen te vermijden en diensten die normaliter zouden worden uitbesteed, in huis verrichten. Dat verstoort de concurrentie en gaat vooral ten koste van het midden- en kleinbedrijf. Deze situatie is ook op de overheid van toepassing.

Tevens is het verlaagde btw-tarief een ondoelmatig instrument om de belastingdruk van mensen met lagere inkomens te verlichten. In euro’s hebben hogere inkomensgroepen bijna tweemaal zoveel voordeel van het verlaagde tarief als lagere inkomensgroepen, omdat zij meer goederen en diensten consumeren die daaronder vallen. Bijvoorbeeld duurdere voedselproducten, horeca-, museum- en concertbezoek. Andere vormen van beleid, zoals de inkomstenbelasting en de uitkeringen, zijn betere instrumenten om lage inkomens te steunen.

Uit diverse berekeningen voor Europese landen blijkt, dat belasting van vrijgestelde sectoren efficiencywinst kan opleveren en dat het gelijktrekken van de btw-tarieven met compensatie van lagere inkomens de welvaart verbetert. Het staat Nederland vrij het verlaagde tarief te verhogen, maar de vrijstellingen zijn op Europees niveau geharmoniseerd. Een modern btw-stelsel vraagt dus om veranderingen op nationaal en op Europees niveau.

BTW?

Omzetbelasting, of btw (belasting over de toegevoegde waarde) is een indirecte belasting die een overheid heft op de verkoop van producten, of diensten. De belasting wordt geheven op de verwachte marktwaarde die aan een product wordt gegeven in elke stap van het productie- of distributieproces. Uiteindelijk wordt de btw betaald door de consument en door niet-btw-plichtige organisaties.

Omzetbelasting wordt toegepast in 136 landen, waaronder de meeste Europese landen. In Nederland bestaat de btw vanwege de Europese wetgever sinds 1 januari 1969 (Wet op de omzetbelasting 1968), in België sinds 1 januari 1971. Daarvoor kende men omzetbelasting in een cumulatief cascadestelsel. Voor de btw maakt het niet uit in welke rechtsvorm het bedrijf, of beroep wordt uitgeoefend. Vanaf 1 oktober 2012 is de btw 21 % in Nederland. De EU-lidstaten kunnen één of twee verlaagde tarieven voor alle producten die tot de eerste levensbehoeften worden gerekend en dat is 6 %.