Ongelijkheden van de bevolking in de periode 2014-2020 in Nederland

In het doorlopende onderzoek 'Verschil in Nederland' brengt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in kaart hoe de Nederlandse bevolking is opgedeeld. Uit de nieuwste editie komt naar voren dat de structurele ongelijkheden tussen zes sociale groepen in de periode 2014-2020 niet ingrijpend zijn veranderd.

De economische omstandigheden waren toen overwegend gunstig, en veel beleid had tot inzet ongewenste sociale verschillen tegen te gaan. Desondanks ziet het SCP nog steeds grote contrasten tussen groepen met veel en weinig hulpbronnen (werk, inkomen, opleiding, sociale netwerken, cultureel kapitaal en gezondheid). Net als in ander SCP-onderzoek treffen we ook hier kwetsbare burgers aan die achterblijven, mede doordat achterstanden zich bij hen opstapelen binnen meerdere domeinen.

(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

Uit de nieuwste editie van het onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau 'Verschil in Nederland' komt naar voren dat de structurele ongelijkheden tussen zes sociale groepen in de periode 2014-2020 niet ingrijpend zijn veranderd

Verschillen tussen mensen kunnen het leven interessant maken, maar wanneer ze leiden tot ongelijke levenskansen of sociale achterstanden is het een andere kwestie. Zulke verschillen zijn niet uitsluitend nadelig voor de mensen en groepen die aan het kortste eind trekken: ze kunnen ook negatief uitpakken voor de samenleving als geheel. Dat doet zich bijvoorbeeld voor wanneer talenten van mensen niet tot wasdom kunnen komen, wat uiteindelijk negatief is voor de collectieve welvaart en het welbevinden van de bevolking. Het onderzoek laat verder zien dat er een verband is tussen structurele ongelijkheid en sociale cohesie. De zes groepen verschillen niet alleen in de hulpbronnen waarover zij beschikken, maar ook in hun visie op de Nederlandse samenleving, de sociale spanningen die zij ervaren en hoe zij tegen de overheid aankijken. Lees het onderzoek: Verschil in Nederland 2014-2020 (pdf 4 pagina’s).

Zes sociale groepen. In Nederland zijn zes sociale groepen te onderscheiden volgens recente(2019/2020) en eerdere (2014) SCP-gegevens (Hoff et al. 2021 resp. Vrooman et al. 2014).

1. De gevestigde bovenlaag scoort op alle vier typen kapitaalvormen het hoogst: mensen in deze groep hebben over het algemeen een goede fysieke en mentale gezondheid, zijn hoogopgeleid, beschikken over een groot sociaal en professioneel netwerk en verkeren in eengunstige arbeidsmarktpositie.

2. Het precariaat scoort het laagst en vormt de tegenpool met schaarste aan alle vier de kapitaalvormen. Het gaat om mensen die veelal niet werken, weinig inkomen en vermogen hebben en over een slechte gezondheid en een klein sociaal netwerk beschikken. De overige sociale groepen zitten tussen deze twee uitersten in en beschikken over wisselende combinaties van kapitaalvormen. Gerangschikt naar hun totale kapitaal gaat het om:

3. De jongere kansrijken hebben veel kapitaal, maar minder inkomen en vermogen dan de gevestigde bovenlaag.

4. De werkende middengroep is de grootste sociale groep, met over de gehele linie een gemiddelde aan kapitaalvormen.

5. De comfortabel gepensioneerden zijn financieel goed af, maar scoren lager op enkele andere kapitaalvormen, zoals digitale vaardigheden.

6. De onzekere werkenden hebben wel werk, maar dit betreft vaak onzeker werk met lage verdiensten. In deze groep is ook vaak sprake van een achterblijvende mentale gezondheid.