Ontstaansgeschiedenis van Westwijk uit de Legmeerpolder

Westwijk - Ontstaansgeschiedenis uit de Legmeerpolder
Legmeer was het grootste van de Legmeerplassen, een aantal veenplassen die ten noorden van Uithoorn lagen, ten zuiden van Amstelveen en ten oosten van Aalsmeer in het Amstelland in Noord-Holland. Het Legmeer stond aan de oostkant in open verbinding met het Zijdelmeer dat nog steeds bij Uithoorn te vinden is. Rond het jaar 1000 lagen in het gebied een aantal kleine veenstroompjes die het water van de veengronden afvoerden naar de Amstel. In het gebied tussen Amstelveen, Uithoorn en Aalsmeer vond tussen de 15de en de 18de eeuw op grote schaal turfwinning plaats, waarbij het veen werd afgegraven en gedroogd tot turf om te worden gebruikt als brandstof. In het begin werd het veen afgegraven tot aan het grondwaterpeil, maar later werd het met behulp van de baggerbeugel, ook dieper weggebaggerd. Door de turfwinning ontstonden grote waterplassen en die vormden een bedreiging voor kades, wegen en de bebouwing. Om die reden werden er in het Amstelland steeds meer plassen drooggelegd.

(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

'Afbeelding van de Hollandsche Veenen na 't Dorp Amsterveen te zien, met de wijze van het Turfmaken' naar en door J.C. Philips, 1741. Ingekleurde ets, Jan Wagenaar(1709-1773) / Thomas Salmon, 'Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; vierde deel. Behelzende eenen Aanvang der Beschryvinge van Holland'. Afmeting 28 x 16 cm.

Aan de noordzijde was het Legmeer afgedamd door de 'Noorddam', later vervangen door Noorddammerbrug in de hoek, waar nu de Sint Urbanuskerk staat. De Noorddammerlaan en Noorddammerweg herinneren aan deze dam. Aan de oostkant van de Noorddam lag de Hand naar Leiden, waaraan de Handweg herinnert. In het zuiden lag het buurtschap 'Legmeer' dat later opging in Bovenkerk.


(Bron Wikipedia - 2018)

Kaart van de 'Wydvermaarde en beroemde koopstad Amsteldam met d' omleggende landen', door landmeter Gerrit Drogenham, gegraveerd door Daniël Stopendaal en uitgegeven door Het gebied ligt globaal ten noorden van de huidige Beneluxbaan, ten zuiden door de Randweg Uithoorn, ten oosten van de Legmeerdijk en ten westen van de Bovenkerkerweg. Heruitgave door Reinier & Josua Ottens (Amsterdam, ca. 1750)

De Legmeerplassen werden pas tussen 1877 en 1882 op particulier initiatief drooggelegd, dertig jaar na de drooglegging van het Haarlemmermeer. De nieuwe grond bleek uitermate geschikt voor teelt van gewassen, bomen en planten en een groot deel van de oorspronkelijke beroepsbevolking stapte over van de visserij naar het telen van gewassen. Begin jaren 1970 verscheen in het zuiden in Uithoorn de woonwijk Legmeer. Daarna volgden in het noorden in Amstelveen het bedrijventerrein Legmeer en vanaf de jaren 1990 begon de bouw van de woonwijk Westwijk.


(Bron Acht eeuwen geschiedenis 1966)

De ligging van de katoendrukkerij aan de Amstelveensweg. Een fragment van de bijzondere kaart van Amstellandt, door I. Condet 1749 een uitgave van Covens en Mortier

Westwijk – laatste grote nieuwbouwwijk Amstelveen
Voordat de Westwijk werd gebouwd stond er in januari 1989 in dagblad Het Parool dat B en W van Amstelveen de zogenoemde Westwijk wilden bouwen, een nieuwe wijk ten zuiden van Bovenkerk, die 4300 woningen moest gaan omvatten. Op 1 maart 1989 wilde men de knoop doorhakken en daarna moesten alle tekeningen voor Westwijk nog worden gemaakt. De bouwplannen zouden voor de eerste 800 woningen op 1 november bij het Rijk worden ingediend zodat Amstelveen nog gebruik kon maken van het contingent: het aantal woningen dat Amstelveen dat jaar van het Rijk mocht bouwen. Het plan voor Westwijk was al jaren oud, maar indertijd wilde het provinciebestuur er geen toestemming voor geven. Dat veranderde, toen in de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening werd gesteld dat in het noorden van de Randstad 225.000 extra woningen moesten komen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Het Westwijkplein in aanbouw in 1995, waarbij op het lege vlak ervoor, het later te bouwen Dignahof nog geheel ontbreekt

Toen de huizen in Westwijk mochten worden gebouwd stond er in september 1989 in Het Parool dat Amstelveen haar huizen niet kwijtraakte en dat de toewijzing van premie-koophuizen versoepeld moest worden, aangezien er nauwelijks belangstelling was. Aanvankelijk kwamen alleen starters op de woningmarkt en 55-plussers die een woning met een lage huur achterlieten in aanmerking voor deze woningen, maar B en W besloot die beperkingen voor toewijzing los te laten. De eerste fase van Westwijk zou bestaan uit de bouw van 900 woningen, waarvan 40 % koopwoningen, zowel flats als huizen. Daarvan moesten nog 320 woningen worden verkocht in september 1989, maar in november werd toch vast de eerste paal geslagen.

Westwijk werd de laatste grote nieuwbouwwijk van Amstelveen met in 2017 meer dan 15.000 inwoners, waarvan 8.659 in Westwijk Oost en 6.345 in Westwijk West. Het grootste deel van de nieuwbouw werd in de jaren 1990 voltooid en daarna werd er in een lager tempo doorgebouwd. Tussen 2008 en 2011 werd Westwijk uitgebreid met deel twee, in het zuiden van Amstelveen - Westwijk Zuid. De hele Westwijk is ruim opgezet met lange zichtlijnen en het beeld wordt gedomineerd door eengezinswoningen met daartussen hoge flatgebouwen. Het voorzieningenniveau is goed en in het centrum van de wijk bevindt zich het winkelcentrum.

Westwijk - Laatse deel Westwijkbouw
De nieuwbouwwijk De Scheg wordt voorlopig de laatste uitbreidingswijk van Amstelveen, in de Noorder Legmeerpolder aan de zuidkant van de gemeente langs de Bovenkerkerweg. De Scheg wordt een wijk met overwegend laagbouw in het middeldure en dure segment, dus geen sociale huurwoningen. Bovendien is al eerder besloten dat het een duurzame wijk moet worden, die volledig aardgasloos wordt. Er is tevens ruimte voor particulier opdrachtgeverschap, waarbij mensen zelf een kavel kunnen kopen en een woning kunnen bouwen.

Het plangebied ligt ten zuiden van de J.C. Hattumweg en ten noorden van een aanvliegroute van Schiphol, waar woningbouw niet was toegestaan. Echter door de inwerkingtreding van het nieuwe Luchthavenindelingbesluit per 1 januari 2018 is meer ruimte beschikbaar gekomen voor woningbouw. De nieuwe wijk beslaat een gebied van ongeveer 59 hectare, waarvan de gemeente slechts anderhalve hectare in eigendom heeft. De overige grond is in eigendom van ongeveer 15 eigenaren; een combinatie van oorspronkelijke eigenaren met een kwekerij en professionele ontwikkelaars die de grond willen ontwikkelen. Het bestemmingsplan voor De Scheg moet nog worden vastgesteld, waarbij de gemeente in 2015 nog uitging van 2017, maar inmiddels is de meest rooskleurige verwachting dat medio 2020 gestart kan worden met het bouwrijp maken van het gebied.


(Foto Amstelveenweb.com - 2008)

De Zwitserse architect Georges Descombes ontwierp de rij bogen en de Italiaanse kunstenaar Michelangelo Pistoletto de bankjes. Deze kunstobjecten werden in 1998 (?) geplaatst op het Westwijkplein en eind maart 2015 is het plein bevrijd van dit enorme betongevaarte. De gemeente Amstelveen heeft besloten de overkapping te laten verwijderen, omdat in de nieuwe situatie van het winkelcentrum geen ruimte meer was om deze bij de herinrichting van het plein in te passen

Westwijk - Schiphol en geluidshinder
In het NRC Handelsblad van december 1971 stond dat de Westwijk zeker niet minder geluidsbelasting ondergaat dan Bovenkerk. Verder stond er geschreven: 'Het is daarom verstandig om de bouw van deze wijk t.z.t. te bezien onder de dan geldende omstandigheden. Het voorlopig niet bebouwen van de Westwijk zal een bijdrage zijn voor de vermindering van de uiteindelijke geluidsbelasting van Bovenkerk, aldus blijkt uit het antwoord. Daarin wórdt nog meegedeeld, dat het toepassen van geluidswerende voorzieningen in de gebieden Middenhoven en Waardhuizen dient te worden overwogen. Een bebouwing van deze wijken, zo wordt onderkend, beperkt de mogelijkheden voor de aanleg van een zesde baan.'

Ondanks deze berichten is de Westwijk aangelegd en is er inderdaad aardige geluidshinder van Schiphol, met een toename als er een start- of landingsbaan wegens onderhoud wordt gesloten. Ondanks deze geluidshinder is het nog niet zo ernstig als richting Amstelveen-Buitenveldert.

Door de inwerkingtreding van het nieuwe Luchthavenindelingbesluit per 1 januari 2018 is meer ruimte beschikbaar gekomen voor woningbouw dan drie jaar geleden was voorzien. Het plangebied is ongeveer 10 hectare groter geworden, waardoor ruimte ontstaat voor 1100 woningen, honderd meer dan aanvankelijk gepland en zodoende kan men de nieuwbouwwijk De Scheg bouwen.

Westwijk – Bewoners
Westwijk is een relatief jonge wijk: het aandeel jongeren is hoger dan gemiddeld (25% om 21%) en het aandeel ouderen lager (11% om 19%). Gezinnen met kinderen zijn oververtegenwoordigd (41% tegen 26% in Amstelveen als geheel). Alleenwonenden zijn ondervertegenwoordigd (27% tegen 39%). Het aandeel niet-westerse Amstelveners ligt op gemiddeld niveau. Het aantal bewoners nam tussen 2016 en 2025 toe met +7% (Amstelveen +3%). Vooral het aantal 55-plussers is toegenomen.

Westwijk – Winkelcentrum-Woonzorg-Onderwijs zaken
Behalve woningen werd er ook een winkelcentrum aangelegd en dit werd aan weerszijden van de Noordammerweg aangelegd met een vloeroppervlak van 3250 vierkante meter, inclusief een supermarkt. Verder een filiaal van de Amstelveense bibliotheek en een wijkcentrum met een aparte sportzaal, een ruimte voor jongeren en een gebouw voor het Kruiswerk met daarin huisartsen, tandartsen en een apotheek. Hiervoor stelde B en W in 1990 2,6 miljoen gulden beschikbaar, want zij wilden alle voorzieningen zoveel mogelijk kwijt in het wijkhart. Het plan was verder om particulieren te laten zorgen voor de bouw van drie scholen (christelijk, katholiek, openbaar) met een gymnastieklokaal en de gemeente zou een uitgebreid kinderdagverblijf annex peuterspeelzaal creëren. Al deze plannen werden in de jaren 1993 - 1995 gerealiseerd.

De scholen werden dicht bij elkaar gebouwd, waaronder de protestant christelijke basisschool Karel Eykman, de katholieke basisschool De Triangel en de openbare basisschool de Westwijzer. Ook werd rond 1995 het kinderdagverblijf annex peuterspeelzaal gerealiseerd in de vorm van de naschoolse opvang Kinderrijk aan de Schweitzerlaan.

In 1996 werd tegenover het winkelcentrum nog Dignahof geopend, seniorenwoningen in een ouderencomplex en anno 2016 kwam er nog een Gezondheidscentrum Duizendblad bij en het Zonnehuis Westwijk, een zorgcentrum met aanleunwoningen.

Het grootste bouwproject van Amstelveen, de Westwijk werd in 1993 grotendeels afgerond en in 2015 ontstond er door de groei behoefte aan uitbreiding van de detailhandel. In 2017 werd het herbouwde winkelcentrum geopend en in september 2018 vierden de bewoners van de Westwijk het 25-jarig bestaan van de wijk.

Westwijk - Amstelveenlijn
De plannen van de gemeente Amstelveen en het GVB om de Amstelveenlijn naar de nieuwbouwwijk Westwijk door te trekken werden in 1992 vertraagd omdat het Rijk op zich liet wachten met de financiering. De verlenging was wel toegezegd, maar er waren ook nog onzekerheden over de route. Het oorspronkelijke plan - tramrails tot aan de Legmeerdijk bij Aalsmeer te leggen – en een toekomstige doortrekking naar Schiphol werd allemaal niet haalbaar geacht. Er werden verschillende buslijnen door de wijk opgezet en de Amstelveenlijn had als laatste halte het eindpunt Westwijk. Pas in 2019 zullen de plannen tot uitbreiding van de Amstelveenlijn richting Uithoorn verder worden uitgewerkt.

Heeft u nog foto's vanaf het begin van het ontstaan van de Westwijk, bouw van huizen en flats of anderzins, dan zou Amstelveenweb.com graag hiervan een afdruk hebben. Mail voor hoe en wat met Stefan van Amstelveenweb.com waarna u zeker antwoord krijgt. Alvast hartelijk dank.