Ontwikkelingen in verband met de Paulusbunker

Herbert Raat (VVD) wethouder Vastgoed informeert de leden van de gemeenteraad van Amstelveen in verband met ontwikkelingen in de zaak van de Paulusbunker en het vervolgonderzoek 'Nooit meer teruggekomen':

(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

Herbert Raat (VVD) wethouder Vastgoed

Geachte leden van de raad,

Op 22 juni 2016 heb ik u geïnformeerd over de stand van zaken rond de Paulusbunker. Ook heeft u wellicht kennisgenomen van de verschillende geluiden over de toekomst van de Paulusbunker in commissievergadering Ruimte, Wonen en Natuur en in de media.

Om rekening te kunnen houden met de gevoelens van alle Amstelveners hebben wij contact gehad met het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) en met Amstelveen Oranje. Het CIDI is een onafhankelijke Nederlandse stichting die opkomt voor het Joods volk. Amstelveen Oranje is een stichting die zich onder andere bezighoudt met herdenkingen en de viering van nationale feestdagen. Daarnaast is de stichting momenteel bezig met het project ‘Nooit meer teruggekomen’ met steun van de gemeente. Dit project heeft onder meer tot doel om de verhalen over de vervolging en uitsluiting van – en de uiteindelijke moord op – Joodse Amstelveners tijdens de 2de Wereldoorlog boven water te krijgen en vast te leggen voor volgende generaties.

Deze organisaties vinden ook, dat de herdenking van wat oorlog en onderdrukking heeft aangericht in Amstelveen van maatschappelijk belang is en gaan met ons verder in overleg hoe dit vorm kan krijgen in relatie tot de Paulusbunker. Een monumentale status van de Paulusbunker is dan ook in de geen enkel opzicht een eerbetoon aan de Duitse bezetters. Een monumentale status heeft niets te maken met goed of fout, of met mooi, of lelijk. Het onderschrijft de architectuurhistorische en cultuurhistorische waarden van een gebouw. Zo zijn de Diogenesbunker in Schaarsbergen en de bunker in kamp Westerbork ook aangewezen als Rijksmonument.


(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

De zogenoemde Paulusbunker op 11 juli 2016. Toen de Duitse bezetters in de Tweede Wereldoorlog beslag legden op de Pauluskerk in 1942, werd de kerktoren gesloopt, zodat de toren niet kon dienen als herkenningsbaken. Toch bleef de angst voor een bombardement bestaan. Daarom kapten ze in 1943 bomen in het parkje aan de Wolfert van Borsselenweg, tegenover de Pauluskerk en bouwden een kleine bunker op de dijk. Dit werd een slaapplaats voor de bemanning van het meteorologische station die aan de andere kant van de dijk werkte. Hun taak was om elke ochtend weerballonnen op te laten, om de weersomstandigheden voor Schiphol te bepalen voor de vliegers van de Luftwaffe

De Paulusbunker is één van de weinige historische overblijfselen uit de Tweede Wereldoorlog in Amstelveen. Andere bunkers in Amstelveen zijn door de jaren heen gesloopt. Het is van belang, dat we dit stukje Amstelveense geschiedenis behouden voor het nageslacht. De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit, een adviesorgaan die het college adviseert over het wel, of niet toekennen van een monumentale status, heeft het college positief geadviseerd om van de Paulusbunker een gemeentelijk monument te maken.

Door de bunker vervolgens een historische educatieve functie te geven kunnen we schoolkinderen laten zien wat zich in de oorlog heeft afgespeeld. Daarnaast heeft de tegenovergelegen Pauluskerk, onder de ogen van de Duitse bezetters, een belangrijke rol gespeeld in de opvang en bescherming van ondergedoken Amstelveners. In overleg met de Pauluskerk wordt verkend, hoe kan worden samengewerkt bij het in beeld brengen van deze geschiedenis. Hiermee ontstaat een educatieve route tussen de Paulusbunker en de Pauluskerk. Over de definitieve invulling van het educatieve programma, waarover we nu met verschillende partijen in overleg zijn, komt te zijner tijd een voorstel naar uw raad.


(Foto Amstelveenweb.com - 2016)

De Pauluskerk. De tweede gereformeerde kerk die in Nieuwer-Amstel werd gebouwd, was de Pauluskerk. Het gebouw is gelegen aan de Wolfert van Borsselenweg, heeft 950 zitplaatsen en werd ontworpen door de architect A.T. Kraan. De kerk is op 22 december 1937 in gebruik genomen. De drie hoofdingangen en de hoofdgevels symboliseren de Heilige Drie-eenheid; de Vader, de Zoon (Jezus Christus) en de Heilige Geest

In historische naslagwerken over de bezettingstijd in Amstelveen zoals het boek van mevrouw Tini Visser: ‘Jaren van verduistering’ is weinig informatie terug te vinden over de situatie van Joodse Amstelveners in die tijd. Zoals onze burgemeester Mirjam van ’t Veld eerder heeft aangegeven, vindt het college het belangrijk, dat historische informatie hierover beschikbaar komt. Volgens onze laatste informatie wonen in Amstelveen, na Amsterdam, de meeste Joden in Nederland. Het is daarom van belang dat we onderzoek doen naar de oorlogsgeschiedenis van onze Joodse inwoners.

Amstelveen Oranje is, samen met de burgemeester, al een jaar geleden gestart met een vooronderzoek binnen het project ‘Nooit meer teruggekomen’. Vervolgonderzoek in dit project is nodig om een volledig beeld te krijgen en om de opbrengst op een goede manier vast te leggen. Vanuit de gemeente willen we dit van harte ondersteunen in het belang van Amstelveen. Hierover komt ook een voorstel naar de gemeenteraad. Met dit alles proberen we onze cultuurhistorische waarden en immaterieel cultureel erfgoed zo goed en volledig mogelijk in beeld te brengen.

Met vriendelijke groet, Herbert Raat Wethouder Vastgoed