Plechtigheid van Pinksteren - Heilige Mis 2021

Op Pinksterzondag 23 mei 2021 in de Sint-Pietersbasiliek om 10.00 uur leidde Paus Franciscus de mis in de Sint-Pietersbasiliek, herinnerde aan Jezus' belofte om zijn leerlingen de heilige Geest te zenden, 'de ultieme gave, de gave der gaven', de Geest die 'de liefde van God zelf is.' De Sint-Pietersbasiliek (Italiaans: Basilica di San Pietro) is een katholieke kerk en basilica major aan het Sint-Pietersplein in Vaticaanstad.

'Wanneer de Paracleet komt, die Ik u zenden zal van de Vader..." (Joh 15,26). Met deze woorden belooft Jezus zijn leerlingen de heilige Geest te zenden, het ultieme geschenk, de gave der gaven. Hij gebruikt een ongewoon en mysterieus woord om de Geest te beschrijven: Paracleet. Laten wij vandaag nadenken over dit woord, dat niet gemakkelijk te vertalen is, want het heeft verschillende betekenissen. In wezen betekent het twee dingen: Trooster en Voorspreekster.

(Foto © Libreria Editrice Vaticana - 2021)

Op Pinksterzondag 23 mei 2021 in de Sint-Pietersbasiliek om 10.00 uur leidde Paus Franciscus de mis in de Sint-Pietersbasiliek

De Parakleet is de Trooster. Ieder van ons zoekt troost, vooral in moeilijke tijden zoals we die nu meemaken door de pandemie. Maar vaak wenden we ons alleen tot aardse troost, kortstondige troost die snel vervaagt. Vandaag biedt Jezus ons hemelse troost, de Heilige Geest, die "van de troosters de beste" is (Sequence). Wat is het verschil? De troost van de wereld is als een pijnstiller: ze kan kortstondig verlichting geven, maar niet de ziekte genezen die we diep van binnen dragen. Ze kunnen ons kalmeren, maar ons niet in de kern genezen. Ze werken aan de oppervlakte, op het niveau van de zintuigen, maar raken nauwelijks ons hart. Alleen iemand die ons geliefd laat voelen om wie we zijn, kan vrede in ons hart brengen. De Heilige Geest, de liefde van God, doet precies dat. Hij daalt neer in ons; als de Geest, handelt hij in onze geest. Hij daalt neer "in het hart", als "de meest welkome gast van de ziel" (ibid.). Hij is de liefde zelf van God, die ons niet in de steek laat; want aanwezig zijn bij hen die alleen zijn, is zelf een bron van troost.

Lieve zuster, lieve broeder, als je de duisternis van de eenzaamheid voelt, als je voelt dat een obstakel in je de weg naar hoop verspert, als je hart een etterende wond heeft, als je geen uitweg meer ziet, open dan je hart voor de heilige Geest. De heilige Bonaventura zegt ons: "Waar de beproevingen groter zijn, brengt Hij meer troost, niet zoals de wereld, die ons troost en vleit als het goed gaat, maar ons bespot en veroordeelt als het niet goed gaat" (Homilie in het Octaaf van Maria Hemelvaart). Dat is wat de wereld doet, dat is vooral wat de vijandige geest, de duivel, doet. Eerst vleit hij ons en geeft ons het gevoel onoverwinnelijk te zijn (want de verlokkingen van de duivel voeden onze ijdelheid); dan laat hij ons vallen en geeft ons het gevoel dat we mislukkingen zijn. Hij speelt met ons. Hij doet alles om ons neer te werpen, terwijl de Geest van de verrezen Heer ons wil doen opstaan.


(Foto © Libreria Editrice Vaticana - 2021)

Foto gemaakt vanuit de koepel van de Sint-Pietersbasiliek tijdens de Plechtigheid van Pinksteren - Heilige Mis 2021

Kijk naar de apostelen: zij waren die morgen alleen, alleen en verbijsterd, verschanst achter gesloten deuren, levend in angst en overweldigd door hun zwakheden, hun tekortkomingen en hun zonden, want zij hadden Christus verloochend. De jaren die zij met Jezus hadden doorgebracht hadden hen niet veranderd: zij waren niet anders dan zij geweest waren. Toen ontvingen zij de Geest en alles veranderde: de problemen en tekortkomingen bleven, maar zij waren niet langer bang voor hen, noch voor iemand die hen vijandig gezind zou zijn. Zij voelden troost van binnen en zij wilden overlopen van de troost van God. Voorheen waren zij angstig geweest; nu was hun enige angst dat zij niet zouden getuigen van de liefde die zij hadden ontvangen. Jezus had dit voorspeld: "[De Geest] zal namens mij getuigen; ook gij moet getuigen" (Joh 15,26-27).

Laten we nog een stap verder gaan. Ook wij zijn geroepen om te getuigen in de heilige Geest, om parakleten te worden, troosters. De Geest vraagt ons om de troost die Hij brengt te belichamen. Hoe kunnen we dat doen? Niet door grote toespraken te houden, maar door dicht bij anderen te komen. Niet met afgezaagde woorden, maar met gebed en nabijheid. Laten we niet vergeten dat nabijheid, medeleven en tederheid Gods "handelsmerk" zijn, altijd. De Paracleet zegt de Kerk dat het vandaag de tijd is om te troosten. Het is meer de tijd om met vreugde het Evangelie te verkondigen dan om het heidendom te bestrijden. Het is de tijd om de vreugde van de Verrezen Heer te brengen, niet om te klagen over het drama van de secularisatie. Het is de tijd om liefde uit te storten op de wereld, maar niet om wereldsheid te omhelzen. Het is meer de tijd om te getuigen van barmhartigheid, dan om regels en voorschriften op te leggen. Het is de tijd van de Paracleet! Het is de tijd van vrijheid van hart, in de Paracleet.



De Paracleet is ook de Voorspreekster. In Jezus' tijd deden pleitbezorgers niet wat zij vandaag doen: in plaats van te spreken in de plaats van de beklaagden, stonden zij eenvoudig naast hen en stelden argumenten voor die zij konden gebruiken voor hun eigen verdediging. Dat is wat de Parakleet doet, want hij is "de geest der waarheid" (v. 26). Hij neemt niet onze plaats in, maar verdedigt ons tegen de misleidingen van het kwaad door gedachten en gevoelens te inspireren. Hij doet dit op discrete wijze, zonder ons te dwingen: hij stelt voor, maar legt niet op. De geest van het bedrog, de boze, doet het tegenovergestelde: hij probeert ons te dwingen; hij wil ons doen geloven dat wij altijd moeten toegeven aan de verlokkingen en de ingevingen van de ondeugd. Laten we proberen drie suggesties te aanvaarden die typerend zijn voor de Parakleet, onze Voorspreekster. Het zijn drie fundamentele tegengiften tegen drie verleidingen die vandaag de dag zo wijdverbreid zijn.

De eerste raad die de heilige Geest ons geeft is: "Leef in het heden". Het heden, niet het verleden of de toekomst. De Paracleet bevestigt het primaat van vandaag, tegen de verleiding in om ons te laten verlammen door wrok of herinneringen aan het verleden, of door onzekerheid of angst voor de toekomst. De Geest herinnert ons aan de genade van het huidige moment. Er is geen beter moment voor ons: nu, hier en nu, is het enige moment om goed te doen, om ons leven tot een geschenk te maken. Laten we in het heden leven!

De Geest zegt ons ook: "Kijk naar het geheel". Het geheel, niet het deel. De Geest vormt geen geïsoleerde individuen, maar vormt ons tot een Kerk in de grote verscheidenheid van onze charismatische gaven, tot een eenheid die nooit eenvormig is. De Paracleet bevestigt het primaat van het geheel. Daar, in het geheel, in de gemeenschap, geeft de Geest er de voorkeur aan te werken en nieuwheid te brengen. Laten we eens kijken naar de apostelen. Zij waren allen zeer verschillend. Zo waren er bijvoorbeeld Mattheüs, een tollenaar die met de Romeinen collaboreerde, en Simon, de ijveraar, die hen bestreed. Ze hadden tegengestelde politieke ideeën, verschillende visies op de wereld. Maar toen zij eenmaal de Geest hadden ontvangen, leerden zij niet hun menselijke standpunten te laten prevaleren, maar het "geheel" dat Gods plan is.

Vandaag de dag, als we naar de Geest luisteren, zullen we ons niet druk maken over conservatieven en progressieven, traditionalisten en vernieuwers, rechts en links. Als dat onze criteria worden, dan heeft de Kerk de Geest vergeten. De Paracleet spoort ons aan tot eenheid, tot eensgezindheid, tot de harmonie van verscheidenheid. Hij laat ons onszelf zien als delen van hetzelfde lichaam, broeders en zusters van elkaar. Laten we naar het geheel kijken! De vijand wil dat verscheidenheid oppositie wordt en daarom maakt hij ze tot ideologieën. Zeg nee tegen ideologieën, ja tegen het geheel.



De derde raad van de Geest is: "Stel God boven uzelf". Dit is de beslissende stap in het geestelijk leven, dat niet de som is van onze eigen verdiensten en prestaties, maar een nederige openheid voor God. De Geest bevestigt het primaat van de genade. Alleen door onszelf leeg te maken, laten we ruimte voor de Heer; alleen door onszelf aan Hem te geven, vinden we onszelf terug; alleen door arm van geest te worden, worden we rijk in de heilige Geest. Dit is ook waar voor de Kerk. Wij redden niemand, zelfs onszelf niet, door onze eigen inspanningen.

Als wij voorrang geven aan onze eigen projecten, aan onze structuren, aan onze hervormingsplannen, dan zullen wij ons alleen bekommeren om de doeltreffendheid, de doelmatigheid, dan zullen wij alleen maar denken in horizontale termen en daardoor zullen wij geen vrucht dragen. Een "-isme" is een ideologie die verdeelt en scheidt. De Kerk is menselijk, maar zij is niet louter een menselijke organisatie, zij is de tempel van de heilige Geest. Jezus bracht het vuur van de Geest naar de aarde en de Kerk wordt hervormd door de zalving van de genade, de dankbaarheid van de zalving van de genade, de kracht van het gebed, de vreugde van de zending en de ontwapenende schoonheid van de armoede. Laten we God op de eerste plaats zetten!

Heilige Geest, Paraclete Geest, troost onze harten. Maak ons tot missionarissen van uw troost, tot paracleten van uw barmhartigheid voor de wereld. Onze Voorspreekster, zoete raadgever van de ziel, maak ons tot getuigen van het "heden" van God, tot profeten van de eenheid voor Kerk en mensheid, tot apostelen die gegrondvest zijn in uw genade, die alles schept en vernieuwt. Amen.'